Phóng viên (PV): Lý do và nguồn cảm hứng để anh quyết định thực hiện một phim hoạt hình như “Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu” là gì?

Đạo diễn, NSƯT Trịnh Lâm Tùng: Tôi luôn nghĩ rằng hoạt hình Việt cần phải có một “bước nhảy quyết liệt” để vượt qua bức tường vô hình đã đè nặng biết bao ước mơ, khao khát của nhiều thế hệ làm phim. Nhìn lại, không thể mãi là phim ngắn cho thiếu nhi hay phục vụ các dịp lễ, tết, kỷ niệm với nhiệm vụ tuyên truyền, giáo dục khô khan khiến khán giả khó tiếp nhận, nhất là khán giả nhí trong thời đại công nghệ số phát triển vượt bậc và có quá nhiều phim hoạt hình nước ngoài. Tôi lớn lên với những lời ru của bà, của mẹ, với những tích cổ, huyền thoại dân gian. Vì thế, trong tôi luôn đau đáu: Tại sao những câu chuyện ấy chưa được kể bằng ngôn ngữ điện ảnh hiện đại? “Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu” không đơn thuần là một dự án điện ảnh mà là một khát vọng của thế hệ trẻ chúng tôi cùng nhau làm nên tuyên ngôn: Hoạt hình Việt hoàn toàn có thể làm phim chiếu rạp, với câu chuyện hấp dẫn, kỹ thuật bảo đảm, tạo hình giàu bản sắc văn hóa riêng.

leftcenterrightdel

Hình ảnh trong phim hoạt hình "Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu". Ảnh: TÙNG LÂM

PV: Anh từng ấp ủ ý tưởng từ nhiều năm, tập trung vào IP “Trạng Quỳnh”. Vì sao anh chọn nhân vật này làm tiên phong để phát triển thương hiệu hoạt hình Việt?

Đạo diễn, NSƯT Trịnh Lâm Tùng: IP (Intellectual Property), tức là “tài sản trí tuệ”. Trong ngành công nghiệp sáng tạo như điện ảnh, hoạt hình, game, truyện tranh... thì IP chỉ những nhân vật, cốt truyện, thế giới hư cấu hay biểu tượng độc đáo do cá nhân hoặc tổ chức sáng tạo ra và có bản quyền sở hữu trí tuệ.

Trạng Quỳnh là biểu tượng cho sự thông minh, hóm hỉnh và đầy bản lĩnh trong văn hóa dân gian. Nhưng tôi không muốn kể lại nhân vật cũ, tôi muốn “tái sinh” Trạng Quỳnh thành một hình mẫu mới cho thế hệ trẻ, qua đó vừa giữ tinh thần gốc vừa cho phép sáng tạo thoát ra khỏi khuôn mẫu cũ. Trạng Quỳnh trong phim là một cậu bé nhí nhố, tinh nghịch, gan dạ, không hoàn hảo, nhưng giàu lòng chính nghĩa. Đó là một hình tượng gần gũi hơn với trẻ em hôm nay. Ước mơ của tôi là thông qua nhân vật có thể liên kết để kể về nhiều giai thoại các nhân vật tiêu biểu trong văn hóa dân gian cũng như lịch sử Việt Nam; trở thành những người bạn thực sự ý nghĩa góp phần vào việc gìn giữ những nét đẹp trong đời sống, những bài học nhân văn sâu sắc cũng như đồng cảm, chia sẻ, gần gũi với trẻ em.

leftcenterrightdel
 Đạo diễn, NSƯT Trịnh Lâm Tùng.

PV: Khi thực hiện bộ phim, anh mong muốn đạt được điều gì?

Đạo diễn, NSƯT Trịnh Lâm Tùng: 3 điều tôi luôn tâm niệm, nhắc nhở bản thân cũng như đội ngũ sáng tạo là: Giữ được tinh thần văn hóa dân gian Việt một cách tự nhiên, hài hòa nhất; phải tạo được cú đột phá mạnh mẽ về kỹ thuật làm phim hoạt hình 3D dài; phải bảo đảm những giá trị nhân văn, giàu cảm xúc, chạm được trái tim khán giả, đặc biệt là trẻ em. Tôi không làm phim để thỏa mãn nhu cầu nghệ thuật cá nhân hay để giải trí đơn thuần mà với trách nhiệm của một công dân, một nghệ sĩ muốn gieo vào trẻ em tình yêu với văn hóa Việt, thứ mà tôi nghĩ chúng ta đang thiếu trong môi trường phát triển của đất nước khi hội nhập toàn cầu hóa.

PV: Phản hồi của khán giả cũng như giới chuyên môn đến thời điểm này ra sao, thưa anh?

Đạo diễn, NSƯT Trịnh Lâm Tùng: Khán giả phản hồi rất tích cực. Người lớn thì thích thú khi được nhìn thấy những cảnh làng quê gắn bó với tuổi thơ của mình, trẻ em thì cười sảng khoái với những pha hài hước. Nhiều bé nhờ bố mẹ nhắn tin gửi cho tôi nhiều câu hỏi, mong muốn thú vị... Đó là phần thưởng lớn nhất với những người làm phim. Giới chuyên môn thì ghi nhận nỗ lực nghệ thuật và kỹ thuật của phim, đặc biệt là cách chúng tôi tạo nên một thế giới vừa gần gũi vừa mới lạ, không bị sa vào lối mòn truyền thống nhưng vẫn đậm chất Việt. Truyền thông báo chí cũng vô cùng ủng hộ, giúp đỡ khi bộ phim được công chiếu. Chúng tôi cũng nhận được nhiều tình cảm động viên của anh, chị em đồng nghiệp khắp cả nước cũng như bạn bè quốc tế trong ngành. Mới đây, tác phẩm được trao giải đặc biệt tại Liên hoan phim quốc tế Đà Nẵng. Điều đó khiến tôi thêm vững tin rằng: Nếu kiên trì, chúng ta sẽ làm được, sẽ có tiếng nói riêng-một ngôn ngữ hoạt hình mang đậm hồn cốt Việt. 

Tôi không quá buồn vì doanh thu không như kỳ vọng bởi lẽ, một bộ phim để đạt được những con số doanh thu đó cần hội tụ rất nhiều yếu tố, vì tôi biết hoạt hình Việt đang ở giai đoạn “gieo hạt”. Vấn đề quan trọng là ai dám gieo mà thôi.

PV: Phim mất hơn 3 năm từ xây dựng đến hoàn thiện. Trong quá trình đó, đâu là giai đoạn khó khăn nhất với ê kíp?

Đạo diễn, NSƯT Trịnh Lâm Tùng: Dự án đã hoàn thành, bộ phim cũng đến được với khán giả dù còn nhiều điểm chưa như kỳ vọng. Giờ đây ngồi nghĩ lại, chúng tôi đã cùng nhau vượt qua rất nhiều khó khăn, thử thách. Từ kịch bản cho tới công nghệ và quy trình sản xuất trong điều kiện nguồn nhân lực chưa đồng đều, thiết bị chưa đủ mạnh, nguồn tài chính hạn chế... Thêm nữa, hoạt hình 3D chiếu rạp là lĩnh vực chưa ai đi trước, vì thế nên mỗi bước đi đều là thử thách tột cùng. Mọi thứ chúng tôi phải vừa học, vừa làm, vừa mày mò cải tiến cho phù hợp với những yếu tố, điều kiện hiện có.

leftcenterrightdel
 Hình ảnh trong phim hoạt hình "Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu". Ảnh: TÙNG LÂM

PV: Anh suy nghĩ thế nào về việc cân bằng giữa tính giải trí-thương mại và tính bản sắc văn hóa Việt trong một bộ phim hoạt hình dài chiếu rạp?

Đạo diễn, NSƯT Trịnh Lâm Tùng: Chúng tôi luôn nói với nhau, động viên nhau trong suốt quá trình sản xuất bộ phim từ hình hài con chữ cho đến mỗi khung hình, thước phim sau này: Đừng làm phim chỉ để cho vui hay cho sang, thỏa mãn một nhu cầu hay tệp khán giả đích nhất định. Phim phải có cốt lõi văn hóa, nhưng hình thức phải hấp dẫn, hiện đại. Phần giải trí chỉ là vỏ ngoài cần thiết để giữ người xem, còn phần lõi-giá trị văn hóa, tinh thần dân tộc mới là thứ sống lâu và giá trị thực sự. Tôi không chọn một trong hai, tôi chọn cách giao thoa là giữ hồn Việt trong hình thức kể chuyện toàn cầu, mặc dù việc đó là vô cùng khó, chúng tôi chỉ mới bắt đầu.

PV: Với thành công chuyên môn và sự xuất hiện của "Trạng Quỳnh”, anh có kế hoạch phát triển phần tiếp theo hay dự án hoạt hình khác trong tương lai?

Đạo diễn, NSƯT Trịnh Lâm Tùng: Thực sự tôi mong muốn xây dựng cả một vũ trụ “Trạng Quỳnh nhí”, nơi mỗi câu chuyện là một chuyến phiêu lưu gắn với một biểu tượng văn hóa Việt như: Rùa Hồ Gươm, Sơn Tinh-Thủy Tinh, Mỵ Châu-Trọng Thủy, Thánh Gióng... hay tuổi thơ của các vị anh hùng dân tộc. Tôi cũng đã phác thảo kịch bản quy hoạch tổng thể vài phần rồi và đó là một dự án rất dài hơi, cần có nhiều nguồn lực chung tay thực hiện. Tuy nhiên, cũng có thể sẽ phát triển một dòng phim hoàn toàn khác, hiện đại hơn, mang tính hiện thực đời sống, những vấn đề xã hội... nhưng nhất định vẫn mang ADN thuần Việt. Tôi không muốn đóng khung mình vào một dòng duy nhất. Khám phá bản thân, làm mới mình sau mỗi tác phẩm, luôn khao khát tìm những ngôn ngữ thể nghiệm mới mẻ cũng là một trong những tính cách và tiêu chí làm nghề của tôi.

PV: Việc mở rộng thị trường phim hoạt hình Việt Nam ra quốc tế thì sao, thưa anh?

Đạo diễn, NSƯT Trịnh Lâm Tùng: Chắc chắn rồi, đó không chỉ là ước mơ của riêng tôi. Chúng tôi tin rằng khi bộ phim “Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu” được chiếu ở bất cứ đâu trên thế giới thì khán giả đều có thể nhận ra đó là phim hoạt hình Việt Nam, điều đó thực sự quan trọng. Chúng tôi cũng đang đàm phán với một vài nền tảng quốc tế để đưa phim ra thị trường châu Á. Tôi nghĩ Việt Nam có lợi thế rất lớn: Nguồn truyện dân gian, lịch sử dồi dào, bản sắc văn hóa rõ nét, có tính biểu tượng, nhận diện cao, nguồn nhân lực trẻ đam mê và ham học hỏi, thẩm mỹ tốt... Nhưng để ra được đấu trường quốc tế, theo tôi cần 3 thứ: Kịch bản mạnh khai thác những vấn đề lớn mang tầm quốc tế, kỹ thuật cần cải thiện rất nhiều để ngang tầm và cực kỳ quan trọng là một chiến lược truyền thông bài bản.

PV: Trân trọng cảm ơn anh!

DƯƠNG THU - THANH VÂN (thực hiện)