Bài học từ thảm kịch Kanjuruhan

Thất bại của lực lượng an ninh

Trận chung kết Champions League mùa giải vừa qua giữa Liverpool và Real Madrid được coi là thất bại của lực lượng cảnh sát Paris. Bên ngoài sân vận động Công viên các hoàng tử ở ngoại ô Saint-Denis, nhân viên an ninh đã bắn đạn hơi cay vào đám đông cổ động viên (CĐV) Liverpool đang xếp hàng chật cứng chờ được vào trong sân. Tháng 7-2022, một cuộc điều tra của Thượng viện Pháp đã quy trách nhiệm cho các nhà chức trách Paris về cái mà họ gọi là “thất bại cuối cùng”, xác định rằng: Sự phối hợp kém, lập kế hoạch tồi và nhiều sai sót của các nhà chức trách đã gây ra tình trạng hỗn loạn trước giờ diễn ra trận chung kết giữa Liverpool và Real Madrid.

Ở V-League, việc “vỡ sân” không phải là hiếm nhưng chưa lần nào trọng tài buộc phải hủy trận đấu. Ngày 12-6-2020, trên sân Hồng Lĩnh, khi trận đấu giữa Hà Tĩnh và Hà Nội FC diễn ra được 15 phút, trọng tài Nguyễn Mạnh Hải buộc phải cho tạm dừng vì hàng nghìn khán giả vẫn tiếp tục tràn xuống đường piste. Ban tổ chức giải nhận thấy trận đấu mất an toàn nên đã yêu cầu ban tổ chức sân phải huy động thêm lực lượng bảo vệ. Trước trận, lực lượng an ninh, cảnh sát, bảo vệ có khoảng 500 người nhưng sau hiệp 1, 300 nhân viên được tăng cường. Tuy nhiên, hiệp 2 của trận đấu vẫn phải lui lại gần 10 phút vì tình trạng bất ổn trong sân. Khi mọi chuyện được kiểm soát, trọng tài Nguyễn Mạnh Hải đã cho trận đấu tiếp tục.

Bị gián đoạn đến 22 phút ở hiệp 1, trận đấu giữa Hà Tĩnh-Hà Nội FC ở mùa giải 2020 là một trong những trận cầu bị gián đoạn lâu nhất trong lịch sử V-League. Rất may không có sự cố đáng tiếc nào xảy ra. Sau đó, Ban kỷ luật VFF đã ban hành quyết định: Cảnh cáo và phạt ban tổ chức trận đấu của đội bóng Hà Tĩnh 15 triệu đồng, do để xảy ra tình trạng nhiều khán giả tràn xuống đường chạy.

Cổ động viên quá khích tràn xuống sân vận động Kanjuruhan. Ảnh: AP

Và đây, bi kịch mới nhất của bóng đá Indonesia và cũng là của làng túc cầu thế giới. Nằm ở Đông Java, sân vận động Kanjuruhan được sử dụng chủ yếu cho các trận đấu bóng đá với sức chứa khoảng 38.000 khán giả, nhưng 42.000 vé đã được phát hành cho trận đấu vào ngày 1-10, giữa hai đội Java Arema và Persebaya Surabaya “Những người ủng hộ Arema FC và đối thủ Persebaya Surabaya, hai trong số những đội bóng lớn nhất của Indonesia, đã đụng độ trên khán đài sau khi đội chủ nhà Arema FC bị đánh bại 3-2”, cảnh sát trưởng Đông Java Nico Afinta cho biết. Ông cũng khẳng định: “Những người ủng hộ đội thua cuộc sau đó đã tràn xuống sân, buộc cảnh sát phải bắn đạn hơi cay, gây ra một vụ giẫm đạp dẫn đến nhiều trường hợp bị ngạt thở”.

Lạm dụng súng đạn hơi cay

Trước thảm kịch trên, Tổng thống Indonesia Joko Widodo đã ra lệnh tạm dừng tất cả các trận đấu của giải vô địch quốc gia cho đến khi những cuộc điều tra hoàn tất.

Video quay từ bên trong sân vận động vào tối muộn 1-10, được chia sẻ trên mạng xã hội cho thấy những người hâm mộ mặc trang phục màu đỏ và xanh, màu của đội chủ nhà Arema FC xông vào sân và đụng độ với lực lượng an ninh, những người đã mặc sẵn đồ chống bạo động.

Nhiều người được đưa vào các bệnh viện gần đó cấp cứu trong tình trạng thiếu oxy và khó thở. Trong các đoạn video, không khó nhận ra số đông người hâm mộ gần như không có phản kháng với lực lượng an ninh trên sân. Họ ùa xuống sân, sau đó nhanh chóng chạy lên khán đài khi cảnh sát can thiệp. Sau đó thì nhân viên an ninh bắn nhiều đạn hơi cay về phía khán đài. Khói nhiều chỗ cao hơn cả đầu người, dày đặc và bao phủ trên diện rộng như mây. Nhiều ý kiến cho rằng, cảnh sát indonesia đã lạm dụng việc sử dụng đạn hơi cay.

Owen West, giảng viên cao cấp về trị an tại Đại học Edge Hill (Anh) phân tích: “Việc lực lượng an ninh bảo vệ các trận đấu mặc đồ chống bạo động và mang theo bom, đạn (hơi cay) kiểm soát đám đông vì lo ngại rằng tình hình có thể vượt quá tầm kiểm soát có thể gây ra rối loạn trật tự công cộng hơn. Đặc biệt, sự sốt sắng quá mức, trang thiết bị và hành động của cảnh sát thường là nguyên nhân gây ra phản ứng bất lợi trong đám đông trên khắp thế giới. Việc cảnh sát bắn hơi cay khiến tất cả người có mặt trên sân hoảng loạn, cho dù họ đang gây rối hay chỉ tình cờ có mặt trong sân. Hành động của lực lượng bảo vệ ở sân Kanjuruhan là cực kỳ nguy hiểm. Khí gas tất yếu đẩy người hâm mộ bỏ chạy tán loạn. Khi đó, việc đặt ra câu hỏi “CĐV sẽ chạy về đâu?" là điều tối quan trọng, nhất là khi sân vận động Kanjuruhan được cho là đã quá tải với nhiều lối ra bị đóng cửa, điều này khiến quyết định sử dụng hơi cay càng trở nên nguy hiểm hơn. Lực lượng an ninh quá liều lĩnh khi làm điều đó”.

Chưa biết chuyện gì đã xảy ra khi CĐV indonesia tràn ra sân, nhưng việc sử dụng hơi cay trong khi đám đông người hâm mộ không có đường thoát khiến tình hình căng thẳng trở nên tồi tệ hơn. Suci Rahayu, nữ nhiếp ảnh gia có mặt tại sân Kanjuruhan (indonesia) cho biết: “Hơi cay đã quá liều. Nhiều người ngất xỉu. Nếu không có hơi cay thì đã không xảy ra bạo loạn như vậy. Nhiều người hâm mộ đã rất đau đớn vì họ không được phép mang nước vào trong sân; nếu được, nước sẽ giúp họ rửa sạch hơi cay”.

KHOA MINH