Từ bản nhỏ người Dao...
Chảo Yến (sinh năm 1990) tên đầy đủ là Chảo Thị Yến. Cô sinh ra và lớn lên ở vùng núi cao thuộc thôn Ngám Xá, xã Nậm Chạc (huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai), trong một gia đình có 4 người con. Khi mới 3 tuổi, Yến đã phải ở nhà để bố mẹ lên rẫy từ sớm tinh mơ đến tối mịt. Mấy chị em vì thế mà không có ai trông nom.
Yến ở nhà, đói nên thường hái thêm lá rừng để ăn. Ngày nào Yến cũng xách túi đựng nắm lá, rau rừng và nắm muối trắng (để ăn cùng lá-PV), ngồi dọc đường phơi nắng ngóng bố mẹ về. Tối mịt, mẹ Yến đi làm về thấy cô con gái nằm ngủ ngon lành bên đàn lợn. Bà thương lắm, dựng con dậy, lau sạch mặt mũi, tay chân rồi đặt cô con gái nhỏ lên giường ngủ tiếp. Đến tận bây giờ, bố mẹ vẫn hay trêu Yến: “Mày sống được đến giờ đúng là kỳ tích vì ăn lung tung bao nhiêu lá mà không phải lá ngón”. Mỗi lần như vậy, mắt mẹ Yến lại rơm rớm.
    |
 |
|
Chảo Thị Yến (đội mũ) cùng các bạn học tại Italy. Ảnh do nhân vật cung cấp |
Lên 4 tuổi, Yến được đi học. Cả xã chỉ có duy nhất một điểm trường học cách nhà hơn 2km, gồm các học sinh người dân tộc Mông, Dao Đỏ, Dao Tuyển và Giáy từ các bản khác.
Học hết lớp 9, bố mẹ Yến đành cho cô con gái nghỉ học bởi người bố mới khỏi bệnh, gia đình lúc này đến nhà còn không có mà ở (do thiên tai tàn phá-PV) và cũng cần có thêm người đi làm nương. 3 năm sau đó, Yến ở nhà lo công việc đồng áng. Đến giờ, Yến vẫn vô cùng biết ơn những nỗ lực giúp Yến được tiếp tục đi học của thầy Bùi Chí Thanh-thầy dạy cấp 2 của cô. Thấy ước muốn cháy bỏng được đi học của cô học trò nhỏ, người thầy không quản đường sá khó khăn, liên tục tìm đến tận nhà thuyết phục bố mẹ cho Yến đi học cấp 3.
Rồi Yến được đi học cấp 3 thật. Từ ngày Yến trở lại học, gia đình đã nghèo lại càng nghèo hơn. Bố mẹ cô bị họ hàng, làng xóm xa lánh vì sợ bị vay tiền. Có người nói thẳng: “Nhà đã nghèo rồi, không biết khổ còn cho con đi học”. Yến vì thế lại càng quyết tâm, không cho phép mình bỏ cuộc giữa chừng. Tốt nghiệp cấp 3, Yến thi và đỗ vào Trường Đại học Lâm nghiệp.
... đến Đại học Gottingen (Đức), Đại học Padova (Italy)
Học tại Trường Đại học Lâm nghiệp đến cuối năm thứ nhất, Yến được thầy cô giới thiệu chương trình tiên tiến ngành quản lý tài nguyên thiên nhiên. “Lúc này, tôi chỉ nghĩ học chương trình tiên tiến sẽ được học tiếng Anh, ra trường sẽ dễ xin việc hơn nên tôi quyết định chuyển sang học”, Yến tâm sự.
Suốt năm học thứ nhất, Chảo Yến nhiều thời điểm gần như muốn bỏ cuộc vì không hiểu tiếng Anh. Nhờ sự trợ giúp của một tình nguyện viên nữ người Đức gốc Việt sang trường hướng dẫn học tiếng Anh cho sinh viên, khả năng tiếng Anh của Yến dần cải thiện. Buổi nào không phải lên lớp, hai người lại lên đồi sau trường để học tiếng Anh. Buổi tối, Yến xem đi xem lại toàn bộ 12 phần của bộ phim “Hai người bạn” để học tiếng Anh. Nghe được từ nào Yến lại ghi ra giấy. Căn phòng vì thế chi chít mảnh dán.
Một thời gian sau, người tình nguyện viên rời đi. Yến lúc này đã có thể tự học, nghe và hiểu được những bài giảng trên lớp. Nhờ chăm chỉ học tập, kỳ nào Yến cũng được học bổng. Trong thời gian học tập tại trường, Yến cùng với một số sinh viên và Trung tâm Bách khoa đã đồng sáng lập ra Trung tâm ngoại ngữ Bách khoa để hỗ trợ sinh viên trau dồi ngoại ngữ.
Năm 2014, Yến tốt nghiệp đại học với tấm bằng loại giỏi. Cô tiếp tục nuôi ước mơ lớn hơn: Đi du học. Yến đem chuyện này nói với bố mẹ và được tán thành, nhưng hai ông bà cũng không khỏi lo lắng. Mẹ Yến sốt sắng: “Mày còn định học đến bao giờ? Không sợ già à?”. Yến trả lời dõng dạc: “Có chứ, con có sợ già nhưng con còn sợ nghèo hơn mẹ ạ!”.
Vậy là vừa đi làm, Yến vừa chuẩn bị hồ sơ xin học bổng Erasmus Mundus (chương trình học bổng toàn phần danh giá của Liên minh châu Âu) để học thạc sĩ ngành quản lý tài nguyên rừng bền vững, đúng với ước mơ bảo vệ rừng của mình. Ngày 8-3-2016, Yến nhận được thông báo trúng tuyển và nhận được học bổng 47.000 euro cho toàn khóa học tại hai nơi: Đại học Gottingen (Đức) và Đại học Padova (Italy).
Học xong, trở về nước, Chảo Yến làm việc trong lĩnh vực môi trường, tài nguyên thiên nhiên. Công việc hiện tại đã giúp Chảo Yến có thể chăm lo cho cuộc sống của bố mẹ. Nó cũng giúp cô thỏa lòng với say mê được góp phần nâng cao sinh kế cho cộng đồng sống gần rừng, giảm áp lực lên tài nguyên rừng. Cô vừa ra mắt cuốn tự truyện “Đường ngược chiều-Từ bản người Dao đến học bổng Erasmus” viết về con đường đầy cơ cực và nước mắt để trở thành người đầu tiên của xã Nậm Chạc học đại học, cũng là người đầu tiên đi du học nước ngoài. “Tôi tin rằng, trên đời vốn chẳng có khó khăn nào không thể vượt qua. Nếu có là do chúng ta chưa đi hết con dốc khó khăn mà đã chán nản quay về thôi. Chỉ cần chúng ta dũng cảm, kiên cường, quyết tâm lên tới đỉnh con dốc, chúng ta sẽ được “rã rời” trong niềm hạnh phúc tột độ”-Yến quả quyết.
HOÀNG VIỆT