Ơ, sao tôi thấy mấy ông chán vợ đi theo người tình thì toàn là vợ nấu ăn ngon mà bồ nấu rất dở? Tôi cũng chưa từng thấy gã nào mê gái chỉ vì gái ấy nấu ăn ngon cả, mà vì cái gì có trời mới biết!
Thời thế chuyển vần, có những điều từng là chuẩn mực thì bây giờ là sự nực cười. Tỷ như trước đây ai cũng biết mổ gà, làm cá... Mẹ tôi còn làm được cả thịt chó, thịt thỏ, thịt ếch, thịt lươn... Ngày xưa ư, cô nào mà nhìn thấy con cá giãy trên thớt cũng giãy đành đạch lên theo thì đố có về làm dâu được nhà nào. Bây giờ, gà, cá, ngan, ngỗng, người ta đều mổ sẵn, làm sạch, mua về chỉ việc xả nước rồi bỏ vô nồi. Bây giờ cô nào trông xinh đẹp óng ánh sành điệu mà vung tay dao thớt cắt tiết gà vịt nhoay nhoáy như đồ tể, mặt mũi thản nhiên vô cảm như đang ngồi xem phim truyền hình nhiều tập thì không khéo lại... “chống ề”(!)
Chưa hết, rồi ngay cả việc xào nấu, nêm nếm gia vị cũng được giản tiện luôn vì các siêu thị thông minh bắt đầu quyến rũ các bà nội trợ bằng đồ ăn sẵn. Người Nhật, người Hàn tới giờ cơm chỉ việc thả bộ xuống siêu thị mở cửa 24/24 giờ ngay dưới chân tòa nhà mà mua thịt bò thái sẵn, cá đã làm sạch, tẩm ướp đủ loại gia vị đặc sắc rồi mang về bỏ nồi đun chín là xong. Còn người Việt thì ra Vinmart, Aeon, Lotte... Ở đấy, trên giá đã có sẵn giả cầy, thịt kho tàu, ốc nấu chuối đậu, cá bông lau kho tộ... Mua về chỉ việc hâm nóng, thuận tiện vô cùng. Nhưng theo dự báo, chỉ nay mai thôi thì ngay đến việc hâm nóng thực phẩm cũng sẽ khiến các bà nội trợ ngại nốt. Đồ ăn nóng sốt sẵn sàng chả sướng hơn ấy à? Bao kẻ thông minh biết thế nên đã làm ra các ứng dụng siêu đẳng để phục vụ những người sinh ra ở thiên niên kỷ lười biếng.
Hôm trước, một cô bạn tôi, người trong vòng một năm đã start-up được công ty xuất nhập khẩu ở Singapore, khuyên tôi nên tải ứng dụng Foody hoặc Grab Food về để đặt đồ ăn cho dễ, tiết kiệm được vô khối thời gian. Tôi ậm ừ phản đối, nhưng đến đận cha tôi phải nằm viện hơn tháng trời, nhiều lúc bận dạy học, bí quá không mang được cơm vào viện, tôi bắt đầu nghĩ đến mấy ứng dụng nói trên. Trời, một siêu thị đồ ăn khổng lồ với hàng trăm khuyến mại, người mua chỉ việc chi trả bằng nửa giá tiền và cứ ung dung ngồi nhà mà vẫn có cái ăn. Cú nhấp chuột diễn ra trong một giây và sau mười lăm phút, người giao hàng đã đặt trước mặt tôi đầy đủ thơm ngon nóng hổi: Bún chả Sinh Từ, phở Lý Quốc Sư, gà Mạnh Hoạch, cơm hến, xôi gà, gimbab, sushi... Cả trà sữa và tào phớ nữa! Sau một tháng thì cha tôi “nghiện” ứng dụng còn hơn cả tôi. Lúc ấy mới chợt nhớ ra là mấy bữa trước, cậu bạn thân của tôi đang loay hoay start-up một kênh thương mại điện tử về bất động sản, thấy tôi tỏ vẻ hoài nghi, cậu bảo: “Bây giờ là thế kỷ của thương mại điện tử, cô có biết Foody vừa bán thương hiệu cho nước ngoài bao nhiêu tiền không?”. Tôi bảo chắc phải dăm tỷ. “Cô dở hơi đấy à?”. Thì 7 tỷ vậy! Bụng đang nghĩ: 7 tỷ, sao mà đắt thế, thì cậu bạn nêu lên một con số thật kinh hoàng: “64 triệu USD, tương đương với 1.500 tỷ đồng Việt Nam, nhé!”.
Tôi bảo, thà đưa tiền ấy tôi mua được 1.000 cái nhà. Bạn tôi nhún vai như đang nói chuyện vũ ba lê với người nông dân cấy lúa. Cậu bảo, người ta không quan tâm lỗ lãi, điều mà người ta cần biết, ấy là thương mại điện tử và ứng dụng 4.0 sẽ thống trị kỷ nguyên mới. Và một khi cô đã quen một trang ứng dụng nào đó thì cô sẽ “nghiện”, có đúng không? Ờ nhỉ, hằng ngày gọi đồ ăn qua ứng dụng Grab Food, vừa ăn ngon miệng lại vừa thấy thương cho… doanh nghiệp (!) Cứ nghĩ họ khuyến mại đồ ăn tới năm mươi ngàn đồng một suất, ăn bát phở bốn mươi ngàn đồng vẫn còn dư mươi ngàn đồng tiền thưởng không biết làm gì, chỉ để thu hút khách rồi tranh bá ngôi vị “ship hàng”. Mà nhặt tiền lẻ mười lăm ngàn đồng một “cuốc” ship hàng rồi thu phần trăm từ ông xe ôm, cùng lắm sau này có lãi thì ăn phần trăm từ dăm gói xôi xéo với chiếc bánh mì kẹp thì đến kiếp nào mới giàu được? Giờ nghe nói Foody bán cổ phần lấy 1.500 tỷ đồng mới biết người ta khôn chán vạn chứ chả phải như mình, chỉ việc ngồi ăn và kháo chuyện món ăn là giỏi.
Bỗng hoảng hốt nghĩ tới vài thập niên nữa, thậm chí chỉ mươi năm nữa thôi, có khi các bà mẹ cũng sẽ nuôi con bằng… ứng dụng? Bởi vì, thời của tôi chưa bao giờ có khái niệm “cửa hàng cháo dinh dưỡng”, thì bây giờ những tiệm cháo đậu xanh, bí đỏ, cá xay xuất hiện trên khắp các nẻo đường. Và sắp tới người ta sẽ gọi những thứ đó về nhà bằng ứng dụng rồi... bón cho trẻ em. Rồi đến khi đứa trẻ lớn lên, nó sẽ được ăn canh bầu nấu tôm, chả cuốn lá lốt, cà chua nhồi thịt... qua ông xe ôm mặc áo xanh đồng phục đứng đợi bên vỉa hè. Và nếu như bạn nó ăn thế, cô giáo nó ăn thế và thần tượng nhạc pop của nó cũng ăn thế... thì việc không “ăn ứng dụng” mới là dở hơi, đúng không? Con gái tôi và các bạn nó đã vô cùng hoan hỉ về ứng dụng và đồ ăn sẵn ngoài siêu thị. Nàng hớn hở bảo mẹ: “Thế giới bây giờ không mấy ai còn lụi hụi nấu ăn nữa đâu mẹ ạ!”.
Chao ôi, chợt nhớ đến nao lòng hình ảnh đứng bếp ngọt ngào, ấm áp của người mẹ từng được nhà văn Nguyễn Quang Thiều mô tả trong Mùi của ký ức: “Hai mẹ con cứ ngồi trong bếp than hồng những ngày đông giá rét như thế với đủ thứ chuyện trong mùi thơm của khói và của món cá nướng. Tất cả những câu chuyện thôn quê đã thấm vào tôi như hơi lửa và khói thấm vào món cá nướng làng tôi”. Và thế là sẽ vĩnh viễn không bao giờ còn cái hình ảnh mà nhà văn Trần Tiến Dũng đã viết trong tùy bút Món ngon và gia vị cảm xúc: “Trong gian bếp sáng lửa lá dừa, bên cái chảo gang, da mặt má tươm mồ hôi, hườm hạnh phúc. Những chiếc bánh xèo trong chảo vàng như đóa hướng dương, được bàn tay cầm vá của má gấp đôi và xếp gọn gàng trên miếng lá chuối...”. Chẳng nhẽ công nghệ thời 4.0 sẽ làm thay đổi thói quen sống, thói quen giao tiếp và giải trí đã đành, lại còn xóa sổ một niềm kiêu hãnh ngàn đời của những người chị, của các bà mẹ... hay sao?
Tản văn của LI DI