Nhìn cháu nhỏ bé với đôi chân chim, lưng cõng khối u to như quả mít, liêu xiêu đi lại phục vụ trại viết tổ chức tại đây, lòng tôi như thắt lại. Hình ảnh ấy cứ ám ảnh và quẩn quanh trong giấc ngủ chập chờn của tôi. Tôi tìm đến phòng điều khiển âm thanh, ánh sáng do Quyên phụ trách ở Trung tâm và được cháu kể cho nghe chặng đường dằng dặc nỗi buồn của mình.
Vương Thị Quyên sinh năm 1989, tại xã Quảng Xuân, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình (nay là tỉnh Quảng Trị). Cháu là con gái út trong gia đình có 4 anh em. Bố Quyên, ông Vương Quốc Thuấn từng tham gia chiến đấu trên chiến trường Trường Sơn và Đông Nam Bộ, nơi gánh chịu nhiều chất độc hóa học nhất trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Từ khi phát hiện bệnh, gia đình đưa cháu chạy chữa khắp nơi nhưng không khỏi. Cơ thể Quyên bị những cơn đau hành hạ, thân hình ngày càng gầy gò, ốm yếu, chỉ khối u trên lưng là phát triển nhanh khiến cháu gặp khó khăn trong đi lại.
5 năm học tiểu học là 5 năm Quyên ngồi trên lưng bố mẹ hoặc các anh. Ngày biết ê a con chữ cũng là lúc Quyên bắt đầu nghe được những lời mỉa mai, miệt thị... như những mũi dùi nung đỏ đâm vào da thịt. Quyên sợ hãi, tuyệt vọng. Đã nhiều lần Quyên tìm đến cái chết để giải thoát khỏi những lời cay nghiệt, để không làm gánh nặng của gia đình. Nhưng rồi sự quan tâm, tình yêu thương của gia đình, bè bạn đã níu Quyên lại và trao cho Quyên một động lực đủ lớn để vượt khó vươn lên.
Những năm học THCS và THPT là quãng thời gian Quyên ngồi sau chiếc xe đạp cà tàng của bố. Tốt nghiệp THPT, Quyên quyết định theo học ngành tin học tại Trường Đại học Quảng Bình vì thấy phù hợp với điều kiện sức khỏe của bản thân. Nhờ sự động viên, giúp đỡ của gia đình, bè bạn cùng sự nỗ lực vượt khó vươn lên của bản thân, Vương Thị Quyên đã hoàn thành chương trình trung cấp tin học. Thế nhưng, dù mang hồ sơ đi gõ cửa khắp nơi, Quyên cũng không xin được việc làm.
- Cháu đã vượt qua những khó khăn ấy như thế nào?
Quyên khẽ khàng:
- Cuộc đời này có nhiều tấm gương để mình soi, có nhiều tấm lòng giàu sự cảm thông và sẵn sàng sẻ chia lắm chú. Cháu có việc làm ổn định như hôm nay cũng chính là nhờ những tấm gương, tấm lòng đó. Tình cờ cháu biết đến “hiệp sĩ” Nguyễn Công Hùng quê ở Nghệ An. Anh là người khuyết tật bị bệnh nhão cơ, thân hình gầy gò, ốm yếu không thể đi lại được, phải ngồi xe lăn, nhưng hằng ngày, anh vẫn đến lớp dạy học, đào tạo phổ cập tin học và ngoại ngữ cho người khuyết tật và trẻ em mồ côi. Từ đó cháu nghĩ, những người như anh Nguyễn Công Hùng còn khó khăn hơn mình mà vẫn làm được nhiều việc có ích cho đời, tại sao mình lại không? Vậy là cháu tiếp tục đưa hồ sơ đi gõ cửa các nhà tuyển dụng và may mắn được Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin huyện Quảng Trạch nhận vào làm văn phòng.
    |
 |
Vương Thị Quyên (thứ ba, từ phải sang) dạy Tin học văn phòng cho các nạn nhân da cam thế hệ thứ hai. Ảnh do nhân vật cung cấp
|
- Vì sao nhiều người ở Trung tâm gọi cháu là “bà Đại sứ”?
- Dạ, có thể là vì năm 2019, cháu được chọn làm "Đại sứ da cam" trong Chương trình nhắn tin “Chung tay xoa dịu nỗi đau da cam”. Để có danh xưng ấy, cháu phải trải qua một chặng đường đầy gian nan.
Quyên đưa bàn tay xanh gầy gạt nước mắt, rồi tiếp:
- Sau hơn một năm làm việc tại Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin huyện Quảng Trạch, cháu nhận được học bổng du học ngành báo chí-truyền thông tại Trường Đại học NIILM, bang Haryana, Ấn Độ, theo Chương trình “Tìm kiếm tài năng nữ sinh trẻ” của Trung ương Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam, do Bộ Ngoại giao Việt Nam và Bộ Ngoại giao Ấn Độ phối hợp tổ chức.
- Trời! Cháu đã đi học nước ngoài về ư?
- Dạ chú. Đó là 3 năm vất vả nhưng cũng mang lại cho cháu nhiều niềm vui và hạnh phúc. Lần đầu tiên cháu rời xa gia đình đến một đất nước xa xôi, không một người thân quen. Lúc mới sang Ấn Độ, cháu chưa biết tiếng Anh nên khó khăn nhân đôi khi mọi thứ đều mới lạ, khác biệt, từ văn hóa, phong tục, nếp sinh hoạt đến ăn uống... Nhiều hôm cháu phải nhịn đói đến lớp, sức khỏe giảm sút, thân hình còm cõi, phải vào bệnh viện trong điều kiện không có người thân chăm sóc...
- Thế còn niềm vui và hạnh phúc?
- Tuy sức khỏe không tốt nhưng cháu quyết không bỏ cuộc. Sau 3 năm, trải qua bao khó khăn, vất vả, với sự giúp đỡ của nhà trường, bạn bè quốc tế, anh chị em Việt Nam sinh sống tại Ấn Độ và sự nỗ lực, cố gắng học tập của bản thân, cháu đã hoàn thành khóa học và nhận được tấm bằng loại giỏi. Cháu đứng thứ tư trong lớp. Đó là niềm vui.
Còn hạnh phúc ư? Có thể với mọi người đó là điều bình thường, nhưng với hoàn cảnh của cháu thì đấy là hạnh phúc. Trong thời gian học ở Ấn Độ, cháu cũng có tình cảm với một bạn trai người Ấn. Có lẽ đó là lần đầu tiên trái tim cháu được đập những nhịp đập khác thường; lần đầu tiên trái tim cháu được sưởi ấm bởi tình yêu lứa đôi. Cho đến bây giờ, cháu vẫn luôn trân trọng tình yêu đó, dù nó không trọn vẹn.
Trò chuyện với tôi, ông Nguyễn Thăng Long, Giám đốc Trung tâm cho biết: "Vương Thị Quyên là một nhân viên tuyệt vời của Trung tâm. Thông minh, chịu khó, nhiệt tình và trách nhiệm. Ai cũng quý... Trung tâm có sứ mệnh huy động nguồn lực chăm lo cho các nạn nhân da cam/dioxin trên cả nước. Từ năm 2019 cháu Quyên về làm việc đã góp phần đắc lực giúp Trung tâm thực hiện sứ mệnh này".
Thời gian qua, Quyên đã tham gia nhiều chương trình, hội nghị, diễn đàn, giao lưu với các nạn nhân... trong và ngoài nước, nhằm truyền tải thông điệp “Yêu chuộng hòa bình và phản đối chiến tranh” đến thế hệ trẻ. Đặc biệt, Quyên từng được chọn làm "Đại sứ da cam" trong Chương trình nhắn tin “Chung tay xoa dịu nỗi đau da cam 2019” nhằm kêu gọi các tổ chức, các ban, bộ, ngành, nhà hảo tâm, nhân dân, bạn bè trong nước và quốc tế cùng chung tay giúp đỡ nạn nhân chất độc da cam; tham gia phát biểu chia sẻ về thảm họa da cam, về quá trình vượt lên nỗi đau da cam và nỗ lực vươn lên của bản thân để hòa nhập với cộng đồng, trở thành người có ích tại Hội nghị “Không gian mở” với chủ đề “Nạn nhân chiến tranh” trong khuôn khổ Diễn đàn Nhân dân Á-Âu; tham gia Hội nghị trực tuyến giữa Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam và Hội đồng Chống bom A & bom H Nhật Bản với chủ đề “Vì sao chúng ta phải phối hợp hỗ trợ nạn nhân chất độc da cam Việt Nam và đấu tranh đòi thủ tiêu vũ khí hạt nhân và các loại vũ khí hủy diệt hàng loạt”...
Quả thực, chẳng có sự thấu hiểu, sẻ chia nào chân thành, hiệu quả bằng chính những người trong cuộc, những người cùng chung cảnh ngộ, cùng chung nỗi đau để truyền đi thông điệp hòa bình, phản đối chiến tranh như Quyên.
Tôi chia tay Vương Thị Quyên và ông Nguyễn Thăng Long khi hoàng hôn đã nhuộm tím trời chiều. Gió ngoại ô thổi mênh mang, mang theo hương cỏ cây dịu nhẹ, vấn vương. Trên đường về, tôi cứ miên man suy nghĩ về câu nói của nữ "Đại sứ da cam" Vương Thị Quyên và cầu mong điều đó sớm thành sự thật: “Cháu mong muốn mình sẽ là người nối tiếp các anh chị đi trước để truyền lửa cho nạn nhân chất độc da cam, giúp họ có nghị lực vượt qua số phận, vươn lên trong cuộc sống. Còn xa hơn, cháu muốn mọi người được sống trong một thế giới hòa bình, hợp tác, phát triển; không có chiến tranh, không có vũ khí hóa học để không còn phải nhìn thấy cảnh đổ máu, mất mát, đau thương..., để thế hệ mai sau trở thành những con người đúng nghĩa được sống trong tự do, bình đẳng, hạnh phúc, yêu thương và đầy lòng nhân ái”.
Đại tá ĐỖ NGỌC THỨ