Danh thắng tầng tầng lớp lớp
Cách Hà Nội khoảng 90km về phía nam, tỉnh Ninh Bình nằm ở vị trí điểm mút của cạnh đáy tam giác châu thổ sông Hồng. Ninh Bình quyến rũ lòng người ở vẻ đẹp của Cố đô Hoa Lư, Nhà thờ đá Phát Diệm, kiệt tác tạo hình điêu luyện của tạo hóa trong các hang động sinh thái ở Tràng An, Tam Cốc-Bích Động, sự độc đáo “có một không hai” hệ động thực vật của khu bảo tồn thiên nhiên ngập nước Vân Long…
Khu du lịch sinh thái Tràng An có vẻ đẹp độc đáo với quần thể hang động, núi, thung, hồ, suối... tạo nên sinh cảnh thơ mộng “độc nhất vô nhị” ở Đồng bằng Bắc Bộ. Những dải đá vôi với thung lũng, sông ngòi hòa quyện vào nhau tạo nên không gian huyền ảo, trữ tình, kỳ bí. Theo đánh giá của Ủy ban Di sản thế giới thuộc UNESCO, cảnh quan của Tràng An là một dãy các tháp đá vôi và núi hình nón bao bọc bởi các vách cao 200m, nối liền sống núi sắc cạnh bao trọn các hố sụt sâu và các thung lũng ngập nước, vô số các dòng suối và hang động ngầm. Quần thể núi đá, hang động có diện tích hơn 1.000ha với 31 thung nước, 48 hang động xuyên thủy có tổng chiều dài khoảng 20km. Nhiều nhà khảo cổ đã ví khu sinh thái hang động Tràng An là một “bảo tàng địa chất ngoài trời”.
Hang động Tràng An là loại hang nước nằm ngang, xuyên qua lòng các dãy núi lớn, ngập nước thường xuyên. Hang Địa Linh-“đá nở hoa” dài 1.500m, thông sang thung lũng đền Trần. Hang có nhiều lối rẽ và hiện mới chỉ được khai thác một phần. Sâu trong hang có những nơi hẹp, bề ngang chỉ chừng 3m, tạo cảm giác khám phá mạo hiểm. Qua hang Địa Linh tiếp tục là hang Tối. Đi trong hang phải mang theo đèn pin mới quan sát được cảnh vật bên trong. Trong hang có rất nhiều nhũ đá với các hình thù khác nhau. Vì giữa lòng hang có mạch nước nóng nên nhiệt độ thường cao hơn bên ngoài 2-3 độ C… Tiếp theo là hang Sính, hang Si, hang Ba Giọt, hang Seo và hang Sơn Dương. Các hang này có độ dài trung bình từ 100m đến 250m. Nhũ đá trong các hang phần nhiều có màu trắng muốt hay xanh ngọc. Tài liệu địa chất cho rằng vùng núi đá vôi này có nhiều oxit silic khiến nhũ đá “mọc” chậm nhưng lại tạo ra vẻ óng ánh.
    |
 |
|
Quần thể chùa Bái Đính nhìn từ trên cao. |
Vẻ đẹp tự nhiên kết hợp giá trị tâm linh
Bên cạnh những hang động tự nhiên, những ngôi chùa ở Ninh Bình mang giá trị thẩm mỹ do tự nhiên ban tặng, ẩn chứa nhiều dấu ấn của lịch sử, gắn bó mật thiết với tín ngưỡng người Việt mà yếu tố Phật giáo chiếm vị trí quan trọng.
Một trong những ngôi chùa độc đáo, được hình thành rất sớm ở Ninh Bình là chùa Bàn Long. Chùa được xây trước thời Đinh, cách đây hơn 10 thế kỷ. Ngôi chùa là sự kết hợp độc đáo giữa yếu tố thiên tạo và nhân tạo. Chùa nằm gọn trong Đại Tượng sơn ở thôn Khê Đầu Thượng, xã Ninh Xuân, huyện Hoa Lư. Núi Đại Tượng là hình con voi khổng lồ cao khoảng 200m chầu về kinh đô Hoa Lư xưa. Tương truyền, nhân dân địa phương phát hiện ra động từ lâu, thấy trong động có rồng cuộn nên lập chùa ngay từ đấy. Tấm bia ở vách núi Đại Tượng khắc vào thế kỷ thứ 16, niên hiệu Nguyên Hòa có ghi: “Từ thành cổ Hoa Lư men theo núi đá mà đi về phía nam đến làng Khê Đầu, ở đó có chùa Bàn Long. Đây là danh thắng từ ngàn xưa. Trải các triều Đinh, Lê, Lý, Trần, chùa này càng thêm nổi tiếng”.
Chùa Bích Động (nằm trong quần thể Tam Cốc-Bích Động - thuộc địa phận xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư-một thắng cảnh được vua Lê Cảnh Hưng ban tặng là “Nam thiên đệ nhị động” (động đẹp thứ nhì sau động Hương Tích) là ngôi chùa cổ do các vị sư sáng lập vào thời Hậu Lê. Chùa Bích Động được dựng với quy mô lớn từ đầu đời Lê. Trong chùa còn quả chuông lớn đúc từ thời vua Lê Thái Tổ (1428-1433), mộ tháp các vị hòa thượng có công xây dựng chùa. Thời Cảnh Hưng (Lê Hiển Tông 1740-1786), chùa được trùng tu mở rộng thêm, bao gồm: Chùa Hạ, chùa Trung, chùa Thượng, trải ra trên ba tầng núi. Đứng trên nền chùa Thượng có thể ngắm nhìn toàn cảnh Bích Động như bức tranh sơn thủy tuyệt đẹp, trải rộng ra trước mắt.
Chùa Bích Động là một công trình kiến trúc cổ, mái cong lượn, dáng nét trang nghiêm được xây cất trên sườn núi cao, dựa vào thế núi, thâm nghiêm và tĩnh mịch... Không xa chùa Bích Động là Động Tiên nằm bên sườn một quả núi hùng vĩ. Điều độc đáo của chùa Bích Động là núi, động và chùa bổ sung cho nhau, ẩn hiện giữa những cây đại thụ xanh biếc, làm cho chùa hòa nhập với cảnh trí thiên nhiên ngoạn mục. Toàn cảnh như bức tranh núi rừng hùng tráng, dát lên một phù điêu gồm 3 ngôi chùa cổ kính, mái ngói rêu phong, có đủ 8 cảnh đẹp mà người xưa đã gọi là ‘’Bích sơn bát cảnh’’, 3 chùa lại được xây trên sườn núi cao, dưới gầm lại có động Xuyên Thủy.
Gần Bích Động là động nước Tam Cốc, đền Thái Vi và khu hành cung Vũ Lâm “là nơi cảnh đẹp mà hiểm trở, khi nước triều lên thì đi thuyền tới được. Vương tộc (nhà Trần) cho xây dựng phủ đệ trong núi để tránh quốc nạn”. Vua Trần Thái Tông (1226-1258) đã ví nơi đây với chốn non tiên. Nhà vua đã dựng một am nhỏ trên vạt đất cao gần hang Cả còn gọi là am Thái Vi. Di tích am Thái Vi hiện còn đến nay là một khu đất rộng khoảng 6 sào, xung quanh có lũy đất, ở giữa là ngôi đền thờ các vị vua, các vị tướng nhà Trần...
|
|
 |
|
Tràng An vào hội. Ảnh do Ban quản lý Quần thể di tích Tràng An cung cấp |
Ngoài ra khi đến với Ninh Bình, du khách còn có cơ hội tham quan quần thể Nhà thờ đá Phát Diệm được xây dựng nhiều hạng mục như: Ao hồ, tượng đài, phương đình, nhà thờ lớn, các nhà nguyện, hang đá nhân tạo... là sự giao thoa, kết hợp hài hòa, tinh tế của lối kiến trúc nhà thờ phương Tây và kiến trúc chùa chiền truyền thống phương Đông. Công giáo mang đức tin đến cho con người nhưng phong cách kiến trúc, không gian thờ tự mang đậm hình ảnh mái đình, ngôi chùa vốn đã ăn sâu vào tiềm thức người Á Đông nói chung, người Việt Nam nói riêng, tạo nên sự bình an, che chở. Đây cũng là biểu tượng của sự gặp gỡ giữa Công giáo và truyền thống tín ngưỡng của dân tộc Việt Nam.
Khu bảo tồn thiên nhiên Vân Long là miền đất huyền thoại, một vùng du lịch tuyệt đẹp, đồng thời là khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước lớn nhất Đồng bằng Bắc Bộ. Trong rừng Vân Long có 457 loài thực vật bậc cao. Có nhiều loại động vật, thực vật quý hiếm được ghi trong Sách đỏ Việt Nam.
Còn nhiều địa điểm du lịch hấp dẫn ở Ninh Bình. Đắm mình trong các địa điểm du lịch đó, du khách còn tìm thấy sự bình yên, chân chất của những người dân thôn quê nơi các làng, xã giàu truyền thống. Cuộc sống khoác màu hiện đại nhưng nơi thôn quê ấy vẫn giữ nét mộc mạc và người nông dân luôn ý thức bảo vệ thiên nhiên cho hôm nay và mai sau.
(còn nữa)
PHẠM TUẤN