QĐND - Trong những lần tổ chức lấy ý kiến các nhà khoa học, chuyên gia và đông đảo tầng lớp nhân dân về lựa chọn Quốc hoa của Việt Nam, hoa sen hồng luôn nhận được số đông ý kiến ủng hộ. Đặc biệt, tại Hà Nội, trong số 20.000 ý kiến công chúng, có tới 62% chọn hoa sen, 16% chọn hoa đào, 5% chọn hoa ban và 2% chọn hoa tre. Tại Đà Nẵng, trong số 10.000 ý kiến có tới 97% chọn hoa sen hồng, số còn lại chọn hoa mai, sen vàng và các loại hoa khác. Tại Thành phố Hồ Chí Minh, trong 40.000 ý kiến có 71% chọn hoa sen hồng. Kết quả thăm dò dư luận của trang mạng quochoavietnam.com.vn cũng cho kết quả áp đảo là hoa sen.

Hoa sen được xếp vào loại các loài hoa đẹp nhất Việt Nam. Sen xuất hiện ở Việt Nam đã hơn 2000 năm, thích nghi với mọi miền đất nước. Hoa sen hội tụ hương và sắc. Sen không chỉ là biểu tượng của sự giác ngộ Phật pháp trong đạo Phật, mà còn là biểu trưng cho sự thanh khiết, sự cao đẹp trong tâm hồn, tượng trưng cho sự bất khuất của người quân tử, giữ lòng mình trước sự cám dỗ của lợi danh, dục vọng, giữ cho mình sự trong sạch dù ở giữa chốn bùn nhơ. Từ ý nghĩa ấy, hoa sen đã đi vào tâm thức của người Việt Nam, trở thành hình tượng trong kiến trúc và điêu khắc của người Việt xưa và nay trong nghệ thuật, trong văn học và trong ẩm thực.

Sen giữa lòng thành phố Hà Nội. Ảnh: Nguyễn Hà

Nét đẹp thanh tao của hoa sen đã đi vào kiến trúc Việt từ xa xưa. Các họa tiết hoa sen được thể hiện dưới nhiều dáng vóc, góc độ rất tinh tế, sống động trong chùa chiền, công trình xây dựng, nhà ở… Trong kiến trúc Phật giáo, hình tượng hoa sen được lồng vào cấu trúc nhà, một bộ phận kiến trúc hoặc cả tổng thể công trình với ý nghĩa về sự giải thoát, giác ngộ Phật pháp. Những công trình kiến trúc tiêu biểu với hình tượng hoa sen thường xuất hiện trong những giai đoạn hưng thịnh của Phật giáo. Đó là thời Lý thế kỷ thứ 11 với chùa Một Cột-Hà Nội, thế kỷ thứ 17 với tháp Cửu phẩm liên hoa, chùa Bút Tháp-Bắc Ninh, thế kỷ 18 với chùa Tây Phương-Hà Tây (cũ), chùa Kim Liên-Hà Nội…

Đề tài hoa sen cũng được thể hiện rất nhiều trong những hoa văn trang trí trên gốm Chăm. Trong những tác phẩm điêu khắc, hoa sen thường làm bệ ngồi cho các vị thần. Hoa sen ở đây mang yếu tố triết lý luân hồi của sự sống.

Dù là ở chùa, ở đình hay trong nhà, hoa sen đều mang một ý nghĩa tích cực, cao đẹp. Theo các kiến trúc sư, họa tiết hoa sen trong trang trí là hiện thân của cái đẹp, cái thẩm mỹ, đó là kết quả của sự dung hòa đồng điệu giữa tinh thần Phật giáo và tinh thần dân tộc Việt. Thiết kế các kiểu nhà dùng nhiều gỗ, đá, các kiến trúc sư đều gợi ý các chủ nhân trang trí hoa sen cho căn nhà mang nét thuần Việt.

Tách cơm sen để ướp trà.

Cây sen được trồng rải rác khắp đất nước Việt Nam. Tất cả các bộ phận của cây sen đều được sử dụng làm thuốc. Củ sen làm thuốc bổ, nấu ăn trị bệnh tiêu chảy, kiết lỵ. Nước nấu của củ sen là bài thuốc được khuyến cáo sử dụng trong các đợt dịch tả tại Ấn Độ. Bột củ sen đắp lên da trị bệnh dời ăn và các bệnh về da khác, hay còn dùng cầm máu, điều kinh, chảy máu cam, tiểu ra máu (haematuria). Lá sen có tính hàn, lợi tiểu và cầm máu. Lá được sử dụng để điều trị các bệnh như: Tiêu chảy, say nắng, sốt cao, trỉ, tiểu gắt và bệnh phong. Lá sen sử dụng phổ biến ở Nhật Bản và Trung Quốc để giúp thanh nhiệt trong mùa nắng và chống béo phì. Trong giảm cân, qua thí nghiệm trên chuột, các nhà khoa học đã thấy rằng, nước trích lá sen hạn chế hấp thu chất dinh dưỡng, nhất là chất béo và carbohydrate, kích thích biến dưỡng chất béo, tăng cường tiêu thụ năng lượng. Hoa sen được nấu uống trị bệnh tim, trỉ, co thắt vùng bụng, cầm máu. Cuống hoa được dùng trong cầm máu viêm loét dạ dày, rối loạn kinh nguyệt. Nhụy sen có tác dụng bổ thận, rất hữu ích trong điều trị rối loạn tuyến nội tiết sinh dục, trị bệnh tiểu sót, xuất tinh sớm, thông huyết, chảy máu dạ con... Hạt sen có tác dụng giảm huyết áp, hạ nhịp tim, giảm cholesterol trong máu, cắt nôn hay làm dịu phản ứng co giật của hệ thống tiêu hóa và tử cung. Hạt sen chín có tính bổ tỳ và được sử dụng để điều trị viêm ruột, bệnh tiêu chảy mãn tính, tăng tiết dịch và khí hư, cũng như có tác dụng làm giảm đau, rất hiệu quả trong điều trị bệnh mất ngủ và đau tim…

Trong quá trình tiếp biến giao thoa của các nền văn hóa, hoa sen là biểu tượng mang nhiều ý nghĩa khác nhau. Hoa sen xứng đáng trở thành Quốc hoa, được nhân dân cả nước và bạn bè quốc tế biết đến và tôn vinh khi nói đến Việt Nam là xứ sở của một loài hoa.

HẢI LÝ