Antifa thường được mô tả như một mạng lưới liên kết tự phát chứ không phải là một tổ chức thuần túy. Nó bao gồm những người theo tư tưởng chống những phần tử phát xít và phát xít mới. Tờ The Washington Post (Mỹ) trong một bài viết từ năm 2017 đã xác định, các nhóm Antifa hoạt động độc lập nhưng chung nhau nhiệm vụ theo dõi và kiểm soát hoạt động của các phần tử phát xít mới sở tại. Họ chủ yếu tiến hành các hoạt động tuyên truyền, giúp đỡ những người nhập cư, những người tị nạn, cũng như gây sức ép đối với các cơ quan có nhiệm vụ quản lý những địa điểm là nơi các phần tử dân tộc chủ nghĩa da trắng dự định tổ chức các cuộc tụ họp để đòi hỏi bãi bỏ những hoạt động đó. Đôi khi, họ cũng có những hành động xô xát trực tiếp (như gây xung đột với các nhóm cực hữu trong các cuộc biểu dương lực lượng). 

leftcenterrightdel

Các thành viên Antifa tham gia biểu tình ở Michigan (Mỹ). Ảnh: Reuters 

Sau vụ chàng sinh viên 22 tuổi Tyler Robinson ám sát nhà hoạt động chính trị cánh hữu Charlie Kirk ngày 10-9 tại bang Utah, vấn đề Antifa lại làm nóng bỏng dư luận Mỹ. Mặc dù không có bằng chứng hiển nhiên về việc Robinson có thể thuộc một nhóm Antifa cụ thể nào nhưng theo lời gia đình chàng sinh viên này nói với nhà điều tra thì trong vài năm gần đây, anh ta có xu hướng nghiêng về các quan điểm chính trị “tả khuynh, chống phát xít”. Vỏ đạn thu được tại hiện trường vụ ám sát cũng được khắc những thông điệp mang tính chống phát xít như “Hey, fascist! Catch!” và lời bài hát “Bella Ciao”-một bài ca kháng chiến chống phát xít nổi tiếng ở Italy. Theo tờ The Times of India và một số nguồn khác, Robinson được cho là có “ý thức hệ chống phát xít” và có liên kết (ít nhất là trên mạng) với những hình ảnh, biểu tượng liên quan tới Antifa.

Charlie Kirk từng được coi là người ủng hộ nhiệt thành đối với Tổng thống Mỹ Donald Trump. Nguyên thủ quốc gia Mỹ đã rất đau buồn vì cái chết bất đắc kỳ tử của chiến hữu này. Và như một hành động rất dễ hiểu theo kiểu "giận cá chém thớt", sáng sớm 18-9, ông D.Trump đã tuyên bố rằng ông có kế hoạch buộc tội phong trào Antifa là “một tổ chức khủng bố lớn”. Ở thời điểm này, nguyên thủ quốc gia Mỹ đang có chuyến thăm chính thức xứ sở sương mù và ông đã viết trên mạng xã hội rằng Antifa là “một thảm họa bệnh hoạn, cực tả nguy hiểm”. Ông cũng nói thêm rằng sẽ đặc biệt yêu cầu tiến hành điều tra về hoạt động của những người tài trợ cho Antifa.

Đối với Washington, nhìn từ góc độ luật pháp, có thể dễ dàng hành sự hơn khi gọi các tổ chức nước ngoài là lực lượng khủng bố vì với những tổ chức nằm ngoài lãnh thổ Mỹ, dễ dàng hơn khi khóa tài khoản ngân hàng trên các thanh toán nội địa hay ra lệnh cấm nhập cảnh đối với các thành viên của những tổ chức đó. Trong thực tế, là một phong trào hoạt động trên lãnh thổ Mỹ, những cơ sở và thành viên cụ thể của Antifa hiện nay cũng đang phải chịu tác động của các đạo luật liên bang và khu vực. Cụ thể, đó là những gì liên quan tới trách nhiệm hình sự vì các hành vi bạo lực, đe dọa và những việc tương tự có thể bị xác định là mang tính khủng bố. Luật pháp liên bang Mỹ hiện nay cấm việc tài trợ cho bất cứ tổ chức hoặc cá nhân nào ít nhiều dính líu tới chủ nghĩa khủng bố. Tuy nhiên, theo một số nhà quan sát, việc dán mác khủng bố cho Antifa có thể sẽ không giúp chính quyền Mỹ có thêm những công cụ mới để giải quyết mối đe dọa thực tế mà Antifa đang gây nên. Theo tác giả Joseph Moreno viết trên tờ The Spectator (Anh), ngay cả nếu Chính phủ Mỹ xác định Antifa là một lực lượng khủng bố thì họ cũng không dễ tiến hành theo dõi các công dân của mình khi không có lệnh khám xét truyền thống. Có thể chính quyền sẽ gặp ít hơn trở ngại luật pháp khi quyết định phân lọc các phần tử Antifa. Tuy nhiên, một thông tục như vậy có thể bị áp dụng vào việc theo dõi những công dân bình thường khác và đó là một sự vi phạm quyền riêng tư bất khả xâm phạm của người Mỹ. Đó cũng sẽ là một sự quá đà không thể vãn hồi.

Nhìn chung, cuộc chiến mà chính quyền Mỹ đang dấy lên nhằm vào Antifa có thể coi như chống lại một “bóng ma” của những phản ứng xã hội. Một khi nguyên nhân căn bản là những hiện tượng liên quan tới tư tưởng cực hữu, phân biệt chủng tộc, tình trạng bất bình đẳng xã hội còn tồn tại thì “bóng ma” này sẽ còn tiếp tục hiện diện, thậm chí có nguy cơ ngày càng phát triển.

HỒNG THANH QUANG