Không “già néo đứt dây”

Ngày 18-3-2021, Điện Kremli trong thái độ khá công phẫn ra tuyên bố về việc xem xét lại quan hệ với Hoa Kỳ. Tại Moscow, tỷ giá đồng rub đã suy giảm ngay và xuất hiện nỗi lo về những biện pháp trừng phạt mới từ phía phương Tây. Có những ý kiến vang lên về một cuộc “chiến tranh lạnh mới”...

Số là, ngày 17-3-2021, khi phóng viên Đài truyền hình ABC News đưa ra câu hỏi “Liệu ông có nghĩ rằng ông Putin là kẻ giết người không?” thì tân Tổng thống Mỹ đã gật đầu: “Tôi đồng ý”. Ông Joe Biden cũng nói rằng, ông Putin “sẽ phải trả giá” vì cái gọi là tội đã can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2020(!)

Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) và Tổng thống Mỹ Joe Biden. Nguồn: vneconomy

Dư luận Nga ngay lập tức bày tỏ sự công phẫn tột cùng. Chủ tịch Duma Quốc gia Nga Vyacheslaw Volodin cho rằng, Tổng thống Mỹ bằng những lời lẽ như thế đã xúc phạm tới các công dân Nga và đó là: “Cơn hoảng loạn vì bất lực”. Thượng nghị sĩ Nga Andrei Turchak tuyên bố rằng, những lời đánh giá của ông Joe Biden “chỉ đơn thuần là đỉnh điểm của sự hóa dại về chính trị và biểu hiện của sự lú lẫn vì tuổi già ở người lãnh đạo Hoa Kỳ”. Thủ lĩnh nước Cộng hòa tự trị Chechnia, Ramzan Kadyrov với tính nóng nảy và thẳng thừng vốn có của mình, còn lớn tiếng hơn nói, ông Joe Biden là một người “nguy hiểm đối với cả nhân loại” và “cần phải đi chữa bệnh”...

Thế nhưng, sau khi hình ảnh đó được lan truyền ra khắp thế giới, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã chọn cách phản ứng lại rất tinh tế. Ông nói rằng, ông “chúc sức khỏe” cho ông Joe Biden và kể lại câu chuyện đời thường của trẻ nhỏ ở nước Nga với câu cửa miệng, ai gọi người khác thế nào thì chính người ấy là người như thế... Ông cũng ngỏ ý mời Tổng thống Mỹ cùng tranh luận online trực tiếp... Tất nhiên, chủ nhân Nhà Trắng không chấp nhận tham gia cuộc chơi này...

Điện Kremli đã triệu hồi đại sứ Nga ở Mỹ Anatoli Antonov về nước “để tham vấn”, một hành động vẫn được coi là biểu hiện của sự không hài lòng cao trong quan hệ giữa các quốc gia. Tuy nhiên, trong mối quan hệ Nga-Mỹ hiện nay, theo đánh giá của giới quan sát, đó cũng là một việc làm thường thấy với những tình huống tương tự. Chuyên gia phân tích chính trị Nga Gleb Pavlovsky cho rằng, một phản ứng như thế từ phía Moscow là “đúng mực”, chứng tỏ rằng nước Nga không muốn làm cho tình hình quan hệ với Mỹ trở nên căng thẳng hơn. Ông Pavlovsky cũng cho rằng, câu trả lời của Tổng thống Putin đối với lời buộc tội sát nhân từ phía ông Joe Biden là “mềm mỏng”...

Cũng theo chuyên gia bình luận chính trị Nga Pavlovsky nhận xét, cách hành xử của ông Joe Biden trong mối quan hệ với ông Putin là “một hành vi sơ sẩy về mặt ngoại giao” đã bị nhà báo lạm dụng gây hấn bằng một câu hỏi oái oăm. Đương kim Tổng thống Mỹ không tìm ra cách ứng xử hữu lý hơn trước câu hỏi mang tính khiêu khích đó và đã không biết cách trả lời tế nhị hơn. Ông Pavlovsky cũng cho rằng, lời buộc tội quá sốc của ông Joe Biden đối với ông Putin thực chất chỉ định dành cho công chúng trong nội bộ nước Mỹ để họ nghĩ rằng, đương kim chủ nhân Nhà Trắng không phải là một nguyên thủ quốc gia yếu bóng vía. Thông thường, những tổng thống Mỹ khác, kể cả những người cứng rắn như Ronald Reagan hay Barack Obama đều biết cách tìm ra câu trả lời mang tính “cừu no mà cỏ vẫn nguyên” nhằm giữ mức hòa khí tối thiểu cần có trong ngoại giao, nhưng ở trường hợp mới nhất này, ông Joe Biden đã không hành xử được như thế... Có lý do nào khác chăng?

Theo báo Pháp Liberation, có lẽ cách trả lời như thế của ông Joe Biden đã được các cố vấn nghĩ ra để gợi lại cho công chúng Mỹ những liên tưởng về người tiền nhiệm của ông trong Nhà Trắng. Cách đây 4 năm, khi vị Tổng thống thứ 45 Donald Trump phải đối mặt với câu hỏi này, doanh nhân đi làm chính trị gia này đã đáp: “Nước ta cũng có nhiều kẻ sát nhân. Quý vị nghĩ rằng nước ta là một quốc gia vô tội đến thế ư?!”. Ông Donald Trump luôn lảng tránh khi cần phải nói những lời lẽ không hay về ông Putin, mặc dù chính sách của Mỹ dưới thời ông Donald Trump trong quan hệ với nước Nga cũng không kém phần cứng rắn... Tuy nhiên, chủ nhân mới của Nhà Trắng muốn người dân Mỹ nhìn thấy ở ông một tâm thế khác so với người tiền nhiệm, trong cả mối quan hệ với Moscow, đối thủ có lẽ là chính yếu của Washington trên trường quốc tế...

Người phát ngôn chính thức của Chính phủ CHLB Đức Steffen Seibert không đưa ra lời đánh giá nhận định của ông Joe Biden về Tổng thống Nga, nhưng đã tuyên bố rằng, ông Putin đang lãnh đạo một đất nước có chung nhiều quan điểm với nước Đức. Berlin và Moscow đang có nhu cầu hợp tác và ước muốn cùng xích lại gần nhau trong việc cố gắng giải quyết hàng loạt cuộc khủng hoảng mang tính toàn cầu. Ngoại trưởng CHLB Đức Heiko Maas cũng bày tỏ quan điểm tương tự khi tuyên bố về những lợi ích chung giữa Berlin với Moscow mà từ đó hai nước có thể hành động một cách mềm dẻo nhờ nhu cầu hợp tác với nhau...

Báo Đức Der Spiegel cho rằng, ông Joe Biden đã áp dụng một chiến dịch mạo hiểm khi vừa nhậm chức đã có những hành động nhằm làm căng thẳng thêm mối quan hệ với nước Nga. Theo nhà báo Roland Nelles của tờ báo này, đối với bất cứ ông chủ Nhà Trắng nào thì việc tìm ra các hành xử thích hợp với Điện Kremli cũng là vấn đề không đơn giản, nhưng ở ông Joe Biden thì mọi việc đã diễn ra nhanh hơn so với những người tiền nhiệm. Mới chỉ ngồi vào Nhà Trắng trên dưới 60 ngày, nhưng ông Joe Biden đã đẩy mối quan hệ với ông Putin xuống mức thấp chưa từng có...

Phần nhiều các nhà quan sát đều cho rằng, Washington không thể duy trì quá lâu tình trạng đối đầu căng thẳng với Moscow. Nước Nga có diện tích quá mênh mông và là một quốc gia có ảnh hưởng quá lớn để có thể loại nó ra khỏi cuộc chơi toàn cầu. Có thể ông Joe Biden sẽ phải tiến hành chính sách mang tính “mềm nắn rắn buông”, tức là một mặt vẫn lớn tiếng tung ra lời lẽ cứng rắn về Moscow và tiếp tục thêm các biện pháp cấm vận, nhưng trong những vấn đề hữu lợi nhất với mình thì cố gắng dịu giọng đối thoại.

Tuy nhiên, vấn đề ở đây là, trong tình hình quốc tế hiện nay, Moscow và không chỉ riêng Moscow, đã không còn sẵn sàng chịu nhún nhường vô điều kiện mãi trước thái độ ngày càng “ông kễnh” từ phía Washington. Quan trọng là đừng để “già néo đứt dây” vì khi đã lụt thì sẽ lút cả làng...

HỒNG THANH QUANG