QĐND - Gặp Thiếu tướng Lê Ngọc Sanh ở ngôi nhà nép bên ngõ nhỏ Phan Vinh, TP Nha Trang với cái bắt tay thân mật, nụ cười hiền gợi cho tôi cảm giác ấm áp. Ông sinh năm 1944 ở huyện Đức Phổ-Quảng Ngãi, lớn lên trong một gia đình cách mạng. Cha là cán bộ nằm vùng sau đó tập kết ra Bắc, mẹ làm công tác địch vận, thầm lặng hoạt động trong lòng địch, từng bị thương, mất đi một phần thân thể trong trận pháo kích của địch...

Tuổi thơ của Lê Ngọc Sanh cơ cực, nhọc nhằn. Mới có 10 tuổi đã lang thang đi bán nước chè ở các bến xe, ga tàu lửa kiếm tiền giúp gia đình đỡ túng bấn. Thông minh, gan góc, tuổi 17, ông đã vinh dự được kết nạp vào đội du kích. Ông tâm sự: “Mỗi lần cầm gói truyền đơn trên tay, tôi hiểu đây là nhiệm vụ quan trọng. Truyền đơn thường được rải ở những nơi đông người và việc này cũng rất nguy hiểm. Có những hôm đi trong đêm tối, trời mưa lạnh cóng nhưng phải cố giữ gói truyền đơn khô ráo, coi đó như là bảo vật quý hơn cả sinh mạng”. Tháng 2-1960, ông tham gia thực hiện một nhiệm vụ đặc biệt: Tiêu diệt tên cảnh sát Lê Thâu. Đây là tên ác ôn, có nhiều nợ máu với nhân dân và cách mạng. Tổ chức giao nhiệm vụ cho ông phải theo dõi nắm chắc thời gian đi lại của hắn. Có những đêm Ngọc Sanh không ngủ, suy tính các phương án. Một ý nghĩ lóe lên trong đầu: Phải tìm cách làm bạn với con trai Lê Thâu, tên là Lê Sự. Tranh thủ lúc đi chăn trâu, cắt cỏ, đốn củi, tắm sông… Ngọc Sanh lân la làm quen. Qua đó, Ngọc Sanh đã nắm chắc được ngày giờ Lê Thâu ra ngoài đồng và báo cáo lại chi tiết cho chú Lê Tám, anh Huỳnh Sơn. Lợi dụng lùm cây rậm rạp, tổ vũ trang ém sẵn chờ đợi. Vừa mờ sáng hôm ấy, tên Lê Thâu ra thăm ruộng. Nhanh chóng, chính xác sau khi đã xác minh đúng tên ác ôn, các đồng chí đã vụt dậy và hạ gục bằng một loạt tiểu liên đanh gọn. Sau những chiến công của đội du kích, nhất là sau vụ tiêu diệt Lê Thâu, địch tăng cường vây ráp, khủng bố ráo riết và một chiều cuối đông, chúng đã đến nhà bắt Ngọc Sanh. Tuổi 17 bị tù đày, chứng kiến sự tra tấn tàn ác của giặc với nhân dân và những người cách mạng, lòng uất hận, căm thù sục sôi trong trái tim chàng trai xứ Quảng.

Do bà con đấu tranh và do không có bằng chứng gì nên địch phải thả Ngọc Sanh. Ra tù, ông xin mẹ cho đi theo cách mạng. Gấp vài bộ quần áo cho vào chiếc cặp học sinh, người con trai đầu lòng của mẹ lặng lẽ ra đi khi trời chưa kịp sáng. Sanh leo qua ngọn núi Bà Trưởng, băng rừng đến với căn cứ ở Dãi Ốc-Ba Tơ... Lòng khát khao mong mỏi được trở thành anh giải phóng quân của Sanh đã thành hiện thực. Sanh được làm chiến sĩ thông tin điện đài 15W ở Ban Tham mưu Tỉnh đội Quảng Ngãi với nhiều kỷ niệm mà đến giờ không thể nào quên. Nhớ lần Tỉnh đội cần chỉ đạo hợp đồng chiến đấu nhưng máy 15W của Huyện đội Đức Phổ bị hỏng, tiểu đội thông tin vận động không có người biết đường. Lê Ngọc Sanh xung phong nhận nhiệm vụ này. Khoác súng lên đường, Sanh vừa đi, vừa tính toán thời gian bảo đảm thư hỏa tốc đến kịp thời. Sanh đề phòng tình huống bất ngờ nếu bị địch phát hiện thì sẽ thủ tiêu bức thư và sẽ chiến đấu đến viên đạn cuối cùng. Từ làng Vọt Đế, qua Núi Dầu, cắt phương vị giữa lưng đồi, đến 12 giờ trưa, Sanh đã vượt qua được Đường 5A. Sau hơn 40 tiếng đồng hồ vượt qua hiểm nguy, thử thách, Sanh đã trao được thư hỏa tốc đến Huyện đội Đức Phổ.

Vợ chồng Thiếu tướng Lê Ngọc Sanh năm 1975.  Ảnh: Lê Duy

Đằng đẵng mười mấy năm xa cách, mải miết ở chiến trường nhưng Ngọc Sanh không thể quên được Thanh Trà-cô hàng xóm có mái tóc dài, mắt đen tròn mà anh thầm yêu, trộm nhớ. Ngày đi, Sanh thương Trà mà chưa kịp nói. Nhớ buổi sáng năm ấy ra đi, qua cửa nhà em mà không dám gọi. Sau này, nghe mẹ kể: “Ngày hôm sau, thấy vắng tiếng con, qua nhà được tin con đi làm cách mạng rồi, Trà ngồi lặng hồi lâu rồi sà vào lòng mẹ và khóc nức nở...”. Từ đó, ngày nào Trà cũng tranh thủ ghé sang thăm và giúp mẹ việc này, việc nọ. Mấy năm sau, Trà cũng xung phong vào bộ đội. Dòng nhật ký Sanh viết bằng mực tím ngày tạm biệt: “Nhớ lúc bị địch đến nhà bắt, Trà cứ lặng người khóc, em cứ chạy theo xe muốn níu lại mà không được, lòng tôi thắt quặn, Trà ơi! Đợi anh về…”. Thư nối những bức thư, nhịp cầu tình yêu của hai người lính Ngọc Sanh và Thanh Trà ngày một đầy thêm. Họ đã thầm lặng vượt qua nghiệt ngã của chiến tranh, đợi mong một ngày nên vợ, nên chồng. Năm 1973, sau khi học xong ở Trường Quân chính Quân khu 5, Thanh Trà được phân công làm Trợ lý địch vận của Ban Chính trị thuộc Tỉnh đội Quảng Ngãi. Tốt nghiệp khóa bổ túc cán bộ chủ nhiệm thông tin cấp sư đoàn của Quân khu 5, Ngọc Sanh được điều về nhận quyền Chủ nhiệm Thông tin Tỉnh đội Quảng Ngãi. Vậy là tình yêu và khoảng cách của họ đã được xích lại gần nhau hơn. Và họ đã nên vợ, nên chồng vào ngày 7-10-1974. Hôn lễ thật giản dị mà nồng ấm, không có xe hoa, nhẫn cưới, chỉ có bánh ngọt, nước trà và tiếng cười nói râm ran của đồng đội. Vợ chồng mặc bộ đồ quân phục Giải phóng quân. Sau đám cưới, họ được sống bên nhau đúng một tuần trăng mật trong chiếc lán nhỏ, rồi phải xa nhau. Ngọc Sanh cùng đoàn cán bộ của Tỉnh đội đi chuẩn bị chiến trường. Thanh Trà đi làm công tác địch vận. Kể lại phút chia tay ngày ấy, ông Sanh rưng rưng xúc động: Đêm ấy, chúng tôi dường như không ngủ, ngồi bên nhau giữa lưng đồi trên đất mẹ, Trà khóc nhiều lắm, ướt đẫm cả bờ vai tôi. Cả hai chỉ biết hẹn ngày gặp nhau ở đồng bằng vùng giải phóng trên quê hương xứ Quảng.

Ngày 14-10-1976 là ngày không thể nào quên trong cuộc đời Thiếu tướng Lê Ngọc Sanh. Hôm đó, ông được tranh thủ ghé về nhà, đúng dịp vợ chuẩn bị sinh đứa con đầu lòng. Tối ngày hôm sau, con trai đầu lòng chào đời. Ông kể: “Đứng ngoài phòng sinh, tôi hồi hộp và thấp thỏm mong chờ hơn bao giờ hết. Khi bác sĩ cho biết vợ mình đã sinh cháu trai, mẹ con đều mạnh khỏe, tôi vui mừng đến trào nước mắt vì đây là đứa con đầu lòng, là tương lai mà vợ chồng tôi hằng mong ước. Nhìn hình hài con vẹn nguyên là sự giải tỏa tâm lý mà biết bao ngày đêm tôi lo lắng, bởi những năm tháng ở chiến trường, tôi đã chiến đấu ở trong những cánh rừng trụi lá, giặc Mỹ đã rải chất hóa học”.

Sau ngày giải phóng, ông còn được đón thêm hai người con nữa và giờ đây, tất cả đều đã trưởng thành. Tạm biệt 46 năm cuộc đời trong quân ngũ, chia tay Học viện Lục quân, Thiếu tướng Lê Ngọc Sanh về với đời thường nơi thành phố biển cùng người vợ cũng đã được nghỉ hưu.

Đọc tập sách “Mênh mông nỗi nhớ” của Thiếu tướng Lê Ngọc Sanh, tôi cứ tâm đắc mãi bài thơ “Gửi anh ở Cam-pu-chia” mà bà Thanh Trà viết khi ông còn đang làm nhiệm vụ quốc tế: Tết này anh lại vắng nhà/ Em và con đợi… Mẹ, cha trông chờ/ Con mình cứ hỏi bâng quơ/ Ba đi chiến đấu bây giờ ở đâu?...

DUY HOÀN