Kế thừa khí phách “Thành đồng Tổ quốc”!

QĐND - Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, Quân đoàn 4 dù mới thành lập, nhưng đã làm nên nhiều chiến công hiển hách, góp phần quan trọng làm nên ngày chiến thắng 30-4-1975. Phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã có cuộc trò chuyện cùng Thiếu tướng Hoàng Văn Nghĩa, Chính ủy Quân đoàn 4, nhằm ôn lại truyền thống hào hùng và sự tiếp nối truyền thống ấy của các cán bộ, chiến sĩ toàn Quân đoàn 4.

Phóng viên (PV): Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, Quân đoàn 4 đã trở thành một trong những “quả đấm thép”, góp phần quan trọng làm nên chiến thắng vĩ đại của dân tộc. Xin đồng chí cho biết ý nghĩa những chiến công của Quân đoàn 4 trong Chiến dịch Hồ Chí Minh?

Thiếu tướng Hoàng Văn Nghĩa.

Thiếu tướng Hoàng Văn Nghĩa: Cuối năm 1973, cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đặt ra yêu cầu tăng cường sức mạnh chiến đấu của lực lượng vũ trang. Trong bối cảnh đó, Bộ Chính trị quyết định thành lập các quân đoàn chủ lực binh chủng hợp thành. Quân đoàn 4 (Binh đoàn Cửu Long) được thành lập ngày 20-7-1974 ngay trên chiến trường miền Nam, tại khu căn cứ suối Bà Chiêm, huyện Dương Minh Châu, tỉnh Tây Ninh (nay là xã Tân Thành, huyện Tân Châu, tỉnh Tây Ninh).

Sau 5 tháng được thành lập, Quân đoàn 4 đã đánh trận đầu và giành thắng lợi bằng Chiến dịch Đường 14 - Phước Long, giải phóng hoàn toàn Phước Long - tỉnh đầu tiên của miền Nam, cách Sài Gòn gần 100km. Chiến thắng Đường 14 - Phước Long không chỉ là “đòn trinh sát chiến lược”, có ý nghĩa chính trị quan trọng, giúp Bộ Chính trị, Quân ủy và Bộ Tổng tư lệnh thêm cơ sở thực tiễn để điều chỉnh, bổ sung quyết tâm chiến lược giải phóng miền Nam trong năm 1975, mà còn khẳng định vai trò của binh đoàn chủ lực, tác chiến tập trung quy mô lớn đã tạo nên “quả đấm thép” làm xoay chuyển cục diện chiến trường.

Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975, Quân đoàn 4 tham gia trên 2 cánh quân chủ yếu đó là: Hướng Đông Bắc và hướng Tây Nam thành phố Sài Gòn.

Trên hướng Đông Bắc, Sư đoàn 7, Sư đoàn 341 cùng các đơn vị binh chủng tiến công giải phóng Chi khu Dầu Tiếng, Chơn Thành; tiêu diệt căn cứ La Ngà, Định Quán, Phương Lâm; chi khu Bảo Lộc (Lâm Đồng). Căn cứ Xuân Lộc được Mỹ-ngụy mệnh danh là “Cánh cửa thép”, tướng Uây-en, Tham mưu trưởng Lục quân Mỹ đã nói với Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu và các tướng ngụy: “Phải giữ cho được Xuân Lộc, mất Xuân Lộc là mất Sài Gòn”. Vì vậy, chúng đã tập trung một lực lượng lớn phòng thủ Xuân Lộc để ngăn chặn quân ta tiến theo Đường số 1 và để bảo vệ Đông Bắc Sài Gòn. Nhưng bằng cách đánh sáng tạo, Quân đoàn 4 đập tan“Cánh cửa thép”, làm rung chuyển cơ quan đầu não ngụy quân, ngụy quyền Sài Gòn, mở ra vùng giải phóng rộng lớn, tạo bàn đạp cho các lực lượng của ta tiến công.

Trên hướng Tây Nam, Sư đoàn 9 là lực lượng chủ yếu trong đội hình của Đoàn 232, tiến công đánh chiếm Hậu Nghĩa, Vĩnh Lộc A và các địa bàn thuộc quận 8, quận 10, quận 5. 10 giờ 30 phút, ngày 30-4-1975, Trung đoàn 1, Sư đoàn 9 tiến vào đánh chiếm Biệt khu thủ đô ngụy. Đây là một trong những mục tiêu bị quân ta đánh chiếm sớm trong ngày 30-4, sau đó phát triển sang Dinh Độc Lập. Đúng 11 giờ 30 phút ngày 30-4-1975, các đơn vị trong đội hình của quân đoàn cùng với các đơn vị bạn có mặt tại Sài Gòn hội ngộ trong ngày vui đại thắng.

PV: Khi quân ta mở màn Chiến dịch Hồ Chí Minh, Quân đoàn 4 được coi là một quân đoàn còn non trẻ, theo đồng chí, nguyên nhân nào làm nên sức mạnh của quân đoàn trong Chiến dịch Hồ Chí Minh?

Thiếu tướng Hoàng Văn Nghĩa: Thành công trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử cũng như những thành tựu thu được qua hơn bốn mươi năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành của Quân đoàn 4 xuất phát từ nhiều nguyên nhân.

Trước hết, phải nói đến sự quan tâm lãnh đạo đúng đắn, kịp thời, trực tiếp của Đảng, của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng; Trung ương Cục, Bộ tư lệnh Miền; sự giúp đỡ, nuôi dưỡng, đùm bọc chở che của cấp ủy, chính quyền, nhân dân Nam Bộ và cả nước; sự giúp đỡ của các cơ quan, đơn vị trên địa bàn đứng chân và các đơn vị bạn.

Trong đó, nhân tố quan trọng hàng đầu, quyết định sự trưởng thành, lớn mạnh của quân đoàn đó là, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân đoàn luôn vững vàng về chính trị, tư tưởng và tổ chức; thường xuyên quán triệt, vận dụng một cách sáng tạo nghị quyết, chỉ thị, mệnh lệnh của cấp trên đề ra phương hướng, nhiệm vụ, biện pháp thực hiện phù hợp với thực tiễn của đơn vị, thực tiễn chiến trường.

Quân đoàn 4 ra đời ngay trên chiến trường Nam Bộ, chỉ cách trung tâm đầu não của địch gần 100km. Nơi đây, nhân dân và các lực lượng vũ trang có truyền thống đấu tranh, là nơi luôn đi trước về sau trong các cuộc đấu tranh. Việc hình thành ngay trong lòng nhân dân Nam Bộ và mang tên Binh đoàn Cửu Long, Quân đoàn 4 đã kế thừa được khí phách quật cường của Nam Bộ “Thành đồng Tổ quốc”. Đặc điểm này đã tác động đến quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đoàn 4 hơn 40 năm qua.

PV: Phát huy tinh thần quyết chiến, quyết thắng từ Chiến dịch Hồ Chí Minh, Quân đoàn 4 đã thực hiện thắng lợi nhiều nhiệm vụ lớn được Đảng, Nhà nước, quân đội giao phó. Đồng chí có thể khái quát những chiến công đó?

Thiếu tướng Hoàng Văn Nghĩa: Ngay sau chiến thắng 30-4-1975, Quân đoàn 4 đã thực hiện thắng lợi nhiều nhiệm vụ quan trọng.

Một là, làm nhiệm vụ quân quản thành phố Sài Gòn - Gia Định (là quân đoàn duy nhất trong 4 quân đoàn chủ lực được giao nhiệm vụ này).

Lữ đoàn Pháo binh 434, Quân đoàn 4 khai hỏa trong diễn tập có bắn đạn thật. Ảnh: Xuân Cường

Sài Gòn - Gia Định là một thành phố lớn, có gần 4 triệu dân, là trung tâm chính trị, kinh tế của ngụy quyền ở miền Nam; chế độ cũ đã kìm kẹp, đầu độc, tuyên truyền xuyên tạc về cộng sản, về Quân Giải phóng, để lại một xã hội nhiều tệ nạn, nhiều tổ chức phản động, nhiều ngụy quân, ngụy quyền tan rã từ các chiến trường chạy về, nên rất phức tạp. Ngay chiều tối 30-4, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân đoàn đã tập trung cán bộ quán triệt nhiệm vụ quân quản, làm cho cán bộ, chiến sĩ nhận thức rõ nhiệm vụ, nêu cao ý thức tổ chức kỷ luật, đề cao cảnh giác, chấp hành nghiêm các chủ trương, chính sách của Đảng, nhất là chính sách khoan hồng, nhân đạo, hòa hợp dân tộc, vạch rõ những luận điệu xảo trá của các lực lượng phản động; tổ chức hàng trăm đội công tác đi cùng các lực lượng của thành phố thiết lập trật tự mới, giữ gìn an ninh chính trị, bảo vệ các cơ sở kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội, kịp thời trấn áp các âm mưu, thủ đoạn của địch; giúp đỡ nhân dân ổn định đời sống. Toàn quân đoàn đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ quân quản tại 11 quận, huyện, thị xã, thành phố Sài Gòn - Gia Định. Đến đầu năm 1976, lần lượt các đơn vị rút về đóng quân ở các vị trí cơ bản như hiện nay. Quân đoàn được Đại tướng Võ Nguyên Giáp khen ngợi: “Các đồng chí vào thành vững như thành”.

Hai là, chiến đấu bảo vệ Tổ quốc ở biên giới Tây Nam. Tháng 4-1977, bọn phản động Pôn Pốt - Iêng Xa-ry công khai phát động cuộc chiến tranh xâm lược nước ta. Tháng 9- 1977, Quân đoàn 4 được lệnh của Bộ Quốc phòng cơ động lên biên giới tỉnh Tây Ninh và các tỉnh An Giang, Kiên Giang, Đồng Tháp chiến đấu. Quân đoàn đã tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ nhân dân trên vùng biên giới Tây Nam, cùng với nhân dân và lực lượng vũ trang cả nước hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu được giao.

Trong mùa khô 1978-1979, Quân đoàn 4 cùng các đơn vị bạn đã kiên quyết đánh trả, đẩy quân Pôn Pốt ra khỏi biên giới, bảo vệ vững chắc Tổ quốc ở biên giới Tây Nam.

Ba là, đáp lời kêu gọi của Mặt trận Đoàn kết Dân tộc cứu nước Cam-pu-chia và nhân dân Cam-pu-chia, Quân đoàn 4 trong đội hình Quân tình nguyện Việt Nam, phối hợp với lực lượng vũ trang yêu nước Cam-pu-chia tiến hành tổng tiến công, giải phóng thủ đô Phnôm Pênh ngày 7-1-1979 và toàn bộ đất nước Cam-pu-chia ngày 17-l-l979, cứu nhân dân Cam-pu-chia thoát khỏi họa diệt chủng. Với thành tích đặc biệt xuất sắc, Quân đoàn 4 được Nhà nước Cam-pu-chia tặng thưởng Huân chương Ăng-co (Huân chương cao quý nhất của Nhà nước Cam-pu-chia).

Bốn là, xây dựng quân đoàn cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới.

Hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ quốc tế trên đất bạn Cam-pu-chia và rút quân về nước, Quân đoàn 4 trở lại thực hiện chức năng là lực lượng cơ động chiến lược của Bộ. Để đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội trong thời kỳ mới, quân đoàn đã chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ nhằm nâng cao chất lượng huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu. Cùng quân và dân trên địa bàn đứng chân, tham gia tích cực các hoạt động bảo vệ an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội, bảo vệ an toàn tuyệt đối mục tiêu, địa bàn được giao. Sau những năm tháng xây dựng, củng cố, quân đoàn luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, xứng đáng là một quân đoàn chủ lực cơ động chiến lược trên địa bàn trọng điểm, phía Nam của Tổ quốc.

PV: Trong tình hình mới, Quân đoàn 4 cần làm gì để tiếp tục giữ vững truyền thống, trở thành “quả đấm thép” trong nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc?

Thiếu tướng Hoàng Văn Nghĩa: Hơn bốn mươi năm chiến đấu, xây dựng, trưởng thành, thực hiện tốt chức năng đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất, trong đội hình Quân đoàn 4 có 65 tập thể và 48 cán bộ, chiến sĩ được Đảng, Nhà nước tặng Danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”. (Trong đó, Sư đoàn 7, Sư đoàn 9, Sư đoàn 341, Trung đoàn 2-Sư đoàn 9; Trung đoàn 31-Sư đoàn 309 được tuyên dương hai lần danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân); hàng ngàn tập thể, cá nhân được tặng thưởng huân chương, huy chương các loại và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Để không ngừng nâng cao chất lượng tổng hợp, trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu, xây dựng quân đoàn vững mạnh toàn diện cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức, biên chế, trở thành “quả đấm thép” trong nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, quân đoàn đang tập trung thực hiện tốt những nội dung biện pháp chủ yếu sau: Một là, xây dựng Đảng bộ Quân đoàn trong sạch vững mạnh, đủ sức lãnh đạo thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao trong tình hình mới; Hai là, xây dựng quân đoàn chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại và sẵn sàng cơ động trong mọi tình huống; Ba là, giữ vững và tăng cường giáo dục bản chất cách mạng, xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng cho mọi cán bộ, chiến sĩ; Bốn là, xây dựng mối quan hệ đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân và đoàn kết quốc tế, làm tốt nhiệm vụ đội quân chiến đấu và đội quân công tác trong tình hình mới.

Nhiệm vụ của cán bộ, chiến sĩ Quân đoàn 4 hôm nay và mai sau phải giữ gìn, kế thừa có hiệu quả truyền thống, đồng thời tiếp tục vận dụng và phát huy trong thời kỳ mới, bảo đảm cho quân đoàn có đủ khả năng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trước mắt và lâu dài, xứng đáng là quân đoàn chủ lực cơ động của Bộ đứng chân ở địa bàn trọng điểm phía Nam của Tổ quốc.

PV: Xin cảm ơn đồng chí!