Lò luyện tinh hoa

Đào tạo bác sĩ nội trú (BSNT) trong ngành y tế là nhiệm vụ quan trọng để thực hiện sứ mệnh này. Phóng viên Báo Quân đội nhân dân Cuối tuần đã có cuộc trò chuyện với GS, TS, bác sĩ Tạ Thành Văn, Hiệu trưởng Trường Đại học Y Hà Nội, xoay quanh chủ đề đào tạo BSNT, nhân kỷ niệm 65 năm Ngày Thầy thuốc Việt Nam (27-2-1955 / 27-2-2020).

Giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Tạ Thành Văn. Ảnh: HOÀNG VIÊT

Phóng viên (PV): Thưa GS, TS Tạ Thành Văn, BSNT là một chương trình đào tạo đặc biệt dành cho các bác sĩ mới ra trường. Các giáo sư đầu ngành y học Việt Nam hầu hết xuất thân là BSNT. Xin ông cho biết vài nét về chương trình đào tạo đặc biệt này?

GS, TS Tạ Thành Văn: Hình thức đào tạo BSNT xuất phát từ các nước phát triển. Ở Việt Nam, ban đầu BSNT mới chỉ đào tạo tại Trường Đại học Y Hà Nội. Sau giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước có thêm Trường Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh và Trường Đại học Y Dược Huế. Trong hai năm 2007-2008, Bộ Y tế đã thẩm định và cho phép đào tạo BSNT ở 3 cơ sở mới là Trường Đại học Y Dược Hải Phòng, Trường Đại học Y Dược Thái Bình và Trường Đại học Y Dược, Đại học Thái Nguyên, nâng số cơ sở đào tạo BSNT trong khối các trường y trực thuộc Bộ Y tế và Bộ Giáo dục và Đào tạo lên 6 cơ sở. Bên cạnh đó, Học viện Quân y cũng đào tạo BSNT theo chương trình quân y.

Tính đến năm 2020, chương trình đào tạo BSNT của Trường Đại học Y Hà Nội đã có 45 năm phát triển, tức là 45 khóa BSNT. Có thể nói, những cán bộ, nhân viên y tế thành đạt hiện nay phần lớn đều trải qua khóa đào tạo này. Nhiều BSNT trở thành các giáo sư, phó giáo sư đầu ngành, lãnh đạo Bộ Y tế, lãnh đạo các cơ sở y tế tuyến Trung ương, cán bộ giảng dạy các trường đại học y trên cả nước.

Ngày trước, để được thi BSNT phải tốt nghiệp loại khá. Như vậy, kỳ thi tuyển đầu vào đã được sàng lọc trong cả 6 năm học và tỷ lệ cạnh tranh cũng khá lớn. Khóa BSNT của tôi là khóa 14. Năm đó cả 4 trường đại học: Y Hà Nội, Y Dược Hải Phòng, Y Dược Thái Nguyên, Y Dược Thái Bình chỉ đỗ có 15 người. Suốt 3 năm đào tạo, các sinh viên BSNT được đào tạo bên cạnh các thầy nổi tiếng 24/24 giờ, có thể tiến hành mổ, phụ mổ, triển khai các thủ thuật bất kỳ khi nào trong ngày. Ở bệnh viện, lực lượng BSNT cũng là một trong những lực lượng nòng cốt. Như vậy, 3 năm được bên cạnh các thầy cô giỏi kèm cặp thì đương nhiên chất lượng đầu ra sẽ rất cao.  

3 giờ sáng tại Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bạch Mai, bác sĩ trực Ngô Đức Hùng (áo xanh) và các bác sĩ nội trú đi buồng kiểm tra, giám sát việc tuân thủ thực hiện quy trình kỹ thuật và chăm sóc người bệnh. Ảnh: HOÀNG VIỆT

PV: Để được bước chân vào chương trình đặc biệt này, các bác sĩ mới tốt nghiệp đại học cần phải đáp ứng những yêu cầu gì, thưa Giáo sư? Chương trình đào tạo đặc biệt này có thay đổi thế nào trong những năm qua?

GS, TS Tạ Thành Văn: Quy chế cũ khá chặt chẽ, muốn dự thi BSNT thì ứng viên phải tốt nghiệp loại khá, không vi phạm kỷ luật. Thậm chí trong 3 năm học nội trú, các bác sĩ không được lập gia đình, một thời gian sau thay đổi là được lập gia đình nhưng không được có con. Hiện nay, quy chế đã thoáng hơn nhiều, tạo nhiều cơ hội hơn cho các bác sĩ có thể tham gia chương trình đào tạo chất lượng cao này. Theo quy định cũ, các bác sĩ thi đỗ nội trú phải thường trú trong bệnh viện 24/24 giờ. Bây giờ quy chế thoáng hơn để chương trình đào tạo linh hoạt hơn nhưng chất lượng không hề giảm. Trong 3 năm học nội trú, học viên được lập gia đình, sinh con, được phép bảo lưu kết quả, dừng học trong một năm giống như quy chế đào tạo thạc sĩ, nhưng khối lượng học tập vẫn phải hoàn thành đầy đủ.

Một sự khác biệt nữa là số lượng BSNT cũng tăng lên rất nhiều. Nếu như những khóa trước, thời tôi học là BSNT khóa 14 chỉ lấy 15 người thì hiện nay tăng lên 200-300 người/khóa (tùy theo nhu cầu từng năm). Về xu hướng chọn chuyên ngành ngày càng chuyển dịch sang phía các chuyên khoa như da liễu, thẩm mỹ-tạo hình, chẩn đoán hình ảnh. Các chuyên ngành có nhiều học viên bỏ học/khó tuyển sinh có thể kể đến như ký sinh trùng, truyền nhiễm, sinh lý bệnh miễn dịch, vi sinh.

Thông tin tuyển sinh bác sĩ nội trú của Trường Đại học Y Hà Nội từ năm 2016 đến nay.

Từ những ngày đầu, nhà trường đã coi đào tạo nội trú là đào tạo tinh hoa. Ngày nay, trước nhu cầu của xã hội, trong đào tạo BSNT, nhà trường hướng tới đào tạo BSNT như đào tạo chuyên khoa sau đại học và mở rộng để làm sao tất cả các bác sĩ sau khi học đại học đều được phép tham dự đào tạo chuyên khoa sau đại học, tạo ra mặt bằng chung tốt. Nếu như ngày trước, các bác sĩ sau khi hoàn thành chương trình đào tạo BSNT chỉ làm ở bệnh viện lớn, bệnh viện Trung ương hoặc ở lại làm cán bộ giảng dạy của trường thì hiện nay, lực lượng BSNT tỏa đi các tỉnh, đi khắp nơi. Điều này có ý nghĩa xã hội rất lớn, giúp mọi người dân đều được tiếp cận đội ngũ bác sĩ có trình độ cao thay vì chỉ đến những bệnh viện tuyến Trung ương.

Chương trình đào tạo BSNT của chúng ta thật ra vẫn là các chương trình cũ và đến lúc cần phải thay đổi. Trong ngành y có mấy chục chuyên khoa, nhưng hiện thời gian đào tạo là 3 năm giống nhau. Việc này chưa hợp lý. Ở một số chuyên ngành, thời gian 3 năm là không đủ, nhưng cũng có chuyên ngành không cần thiết đến 3 năm. Để giải quyết việc này, có thể coi chương trình đào tạo BSNT như đào tạo chuyên khoa sau đại học. Chương trình sẽ khác nhau, thời gian đào tạo sẽ khác nhau tùy thuộc vào từng chuyên khoa.

Ví dụ, nếu một bác sĩ phẫu thuật thần kinh ở các nước, thời gian đào tạo có thể lên đến 15 năm, bao gồm cả bậc đại học. Họ phải trải qua 6 năm đại học, cộng thêm nhiều năm nữa, qua nhiều bậc nữa thì mới trở thành bác sĩ phẫu thuật thần kinh. Còn bác sĩ các chuyên ngành như xét nghiệm chẳng hạn thì cũng không cần thiết phải đào tạo nhiều đến như thế.

PV: Ngoài vấn đề thời gian đào tạo, chương trình đào tạo BSNT còn đang có những điểm gì cần thay đổi, thưa Giáo sư?

GS, TS Tạ Thành Văn: Đúng là đào tạo nội trú hiện nay của chúng ta còn rất nhiều điểm cần thay đổi. Thứ nhất về thời gian đào tạo như đã nói ở trên. Thứ hai là chương trình đào tạo. Thứ ba là chế độ hỗ trợ cho các BSNT cũng cần phải xem xét. BSNT là lực lượng chính của bệnh viện. Họ trực, tham gia bất kỳ công việc gì thì phải có tiêu chuẩn, chế độ là chuyện đương nhiên. Nhưng mình hiện nay là chưa có chính thức. Ở các nước khác, trong thời gian đào tạo BSNT, các bác sĩ có lương do Nhà nước chi trả. Tất nhiên, khi tham gia trực, tham gia phụ mổ, họ vẫn có khoản tiền, có bệnh viện hỗ trợ nhiều, có bệnh viện hỗ trợ ít. Nhưng đó không thuộc trong quy định chung.

PV: Vậy nhà trường đã có chính sách gì để khắc phục vấn đề này?

GS, TS Tạ Thành Văn: Trường Đại học Y Hà Nội đang đẩy mạnh chương trình đào tạo BSNT theo địa chỉ và đang tiên phong trong loại hình đào tạo này. Cụ thể, chúng tôi ký hợp đồng đào tạo BSNT cho TP Hà Nội, tỉnh Thanh Hóa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Các bác sĩ sau khi trải qua kỳ thi BSNT, đến ngày 19-9 hằng năm (ngày Match Day, có từ năm 2016) sẽ được quyền lựa chọn chuyên ngành đào tạo BSNT và đơn vị mà mình sẽ làm việc sau khi hoàn thành chương trình đào tạo BSNT. Trong danh sách các chuyên ngành và địa chỉ, thủ khoa sẽ được chọn đầu tiên, sau đó đến á khoa, xét nguyện vọng từ cao xuống thấp. Điều này có hai cái lợi. Thứ nhất là thúc đẩy sự thi đua học tập của các ứng viên. Thứ hai là cơ sở đấy sẽ trả lương, chi phí đào tạo và đầu ra cho các BSNT. Các BSNT nhờ đó cũng yên tâm học tập, nghiên cứu, thay vì các bạn sẽ thi, đi học, học mà chưa biết học xong mình sẽ về đâu, lương thì không có, học phí vẫn phải đóng. Bây giờ đào tạo theo địa chỉ rõ ràng, học viên được nắm rõ tương lai, được trả học phí đào tạo BSNT, được trả lương, sau đó về cống hiến cho đơn vị đó. Như vậy không sợ thất thoát, không sợ lãng phí chất xám.

Hiệu trưởng Trường Đại học Y Hà Nội và Viện trưởng Viện Đào tạo Răng Hàm Mặt, Trường Đại học Y Hà Nội trao bằng tốt nghiệp cho bác sĩ nội trú tốt nghiệp năm 2019. Ảnh: QUỐC ĐẠT

Bên cạnh đó, nhà trường cũng chú trọng quan tâm nâng cao đời sống sinh viên, nâng cấp giảng đường, nơi ăn ở, điện nước sinh hoạt, câu lạc bộ, thể thao, vui chơi giải trí. Cảnh quan nhà trường ngày một khang trang, sạch, đẹp.

Trong thời gian tới, nhà trường sẽ tiếp tục tăng cường đào tạo theo lộ trình và xã hội hóa, mở rộng đào tạo cho các cơ sở y tế có nhu cầu, ưu tiên ký hợp đồng với các huyện nghèo, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; hướng tới mục tiêu 100% bác sĩ tốt nghiệp phải học nội trú mới được hành nghề. Với truyền thống của mình, Trường Đại học Y Hà Nội tiếp tục phát huy vai trò trường trọng điểm quốc gia trong các lĩnh vực mũi nhọn của y học hiện đại và y tế chuyên sâu, trong các nghiên cứu về chăm sóc sức khỏe cộng đồng, trong đào tạo nguồn nhân lực cho ngành y tế Việt Nam từ bậc học hàn lâm cho đến nâng cao, đào tạo các chuyên gia sâu, đào tạo bậc cao.

PV: Trân trọng cảm ơn Giáo sư!

HOÀNG LIÊN VIỆT (thực hiện)