QĐND - Chuẩn bị để chủ trì Hội thảo “Xây dựng chuẩn mực Bộ đội Cụ Hồ trong thời kỳ mới” do Tổng cục Chính trị (TCCT) tổ chức, Trung tướng Mai Quang Phấn, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Phó chủ nhiệm TCCT có rất nhiều việc phải làm, từ đọc tham luận của các chuyên gia, các nhà khoa học đến tranh thủ lắng nghe tâm sự của các chiến sĩ… Đồng chí cũng dành cho chúng tôi một buổi trò chuyện cởi mở ngay bên lề hội thảo.

Trung tướng Mai Quang Phấn. Ảnh: NGUYỄN HỒNG

Phóng viên (PV): Thưa đồng chí, trong suốt 70 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam, danh hiệu Bộ đội Cụ Hồ đã được nhân dân dành tặng cho cán bộ, chiến sĩ quân đội và trở thành một giá trị văn hóa của con người mới trong xã hội ta. Tuy nhiên, một số sĩ quan trẻ và HSQ-BS có tâm tư, là việc xây dựng chuẩn mực Bộ đội Cụ Hồ cho bộ đội hiện nay gặp khó khăn hơn thế hệ trước rất nhiều?

Trung tướng Mai Quang Phấn: So sánh thì lúc nào cũng khập khiễng, nhưng so sánh cũng giúp giải quyết nhiều vấn đề. Tôi cũng thường tự so sánh việc giáo dục bộ đội hiện nay với thời tôi mới nhập ngũ. (Trung tướng Mai Quang Phấn nhập ngũ tháng 2-1972-PV). Chúng tôi thuộc thế hệ quan niệm “cuộc đời đẹp nhất là trên trận tuyến chống quân thù”. Thanh niên lớn lên, đủ tuổi chỉ mong được đi bộ đội để đánh giặc, đi chiến đấu mà nhẹ nhàng như không. Anh nào không được đi thì rất buồn. Tôi có những người bạn học phổ thông, vì lý do nào đó mà không được tòng quân, họ buồn lắm. Vậy nên mới có chuyện đi tuyển quân, có anh cân chưa đủ còn bỏ gạch đá vào túi quần cho đủ. Ngày nhập ngũ, được cán bộ cấp ủy, chính quyền xã, đoàn thanh niên, hội phụ nữ, hội phụ lão gọi lên giao nhiệm vụ, ai cũng thấy vinh dự. Ngay từ buổi đầu tiên đó, chúng tôi được giáo dục về truyền thống cách mạng của quê hương, truyền thống anh hùng của quân đội, rồi được tặng mỗi anh một chiếc khăn mặt và một chiếc gậy hành quân. Quà chỉ như vậy thôi mà theo chúng tôi khắp cuộc đời quân ngũ. Nhất là những lúc khó khăn, thử thách, cứ nghĩ đến những lời dặn dò của cha mẹ, của đồng chí cán bộ xã, rồi nghĩ đến món quà quê hương tặng lúc lên đường, chúng tôi lại vượt qua được.

Bây giờ cuộc sống phức tạp hơn nhiều, thanh niên có nhiều sự lựa chọn về tương lai, làm tác động, ảnh hưởng nhiều chiều đến tâm tư, tình cảm, đạo đức, lối sống của mỗi quân nhân. Cho nên khi giáo dục bộ đội, khi tiến hành xây dựng chuẩn mực Bộ đội Cụ Hồ trong thời kỳ mới, chúng ta phải tính đến đặc điểm này. Đồng thời, phải đảm bảo lợi ích vật chất, tinh thần, chế độ chính sách đối với quân nhân tương xứng với mặt bằng chung của đời sống xã hội; công tác hậu phương quân đội phải được quan tâm, làm sao để mỗi quân nhân yên tâm cống hiến, khi đất nước xảy ra tình huống thì họ sẽ không tính toán thiệt hơn, ít nghĩ đến bản thân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì nước, vì dân.

Lễ tuyên thệ chiến sĩ mới nhập ngũ đợt 1-2014 tại Lữ đoàn 127, Hải quân vùng 5. Ảnh: TRIỆU BÌNH

PV: Thưa đồng chí, vì sao chúng ta lại đặt vấn đề xây dựng chuẩn mực Bộ đội Cụ Hồ trong thời kỳ mới vào thời điểm này?

Trung tướng Mai Quang Phấn: Đặt vấn đề này nhằm cụ thể hóa việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Toàn quân đang triển khai Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” nên đặt ra yêu cầu cho chúng ta phải xây dựng chuẩn mực Bộ đội Cụ Hồ phù hợp với điều kiện mới, tình hình mới. Giá trị văn hóa Bộ đội Cụ Hồ trong 70 năm qua đã được gìn giữ, vun đắp, hôm nay đang đứng trước yêu cầu mới, cần được bổ sung, phát triển. Ví dụ như yêu cầu về hội nhập quốc tế, Quân đội ta cùng với cả nước đang tích cực, chủ động hội nhập quốc tế theo Nghị quyết Đại hội XI của Đảng. Điều đó đặt ra những vấn đề mới trong xây dựng chuẩn mực Bộ đội Cụ Hồ. Hay Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 (khóa XI) về Chiến lược Bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, những quan điểm, chủ trương, giải pháp của nghị quyết cũng tác động trực tiếp đến việc giáo dục, huấn luyện, rèn luyện bộ đội. Vì vậy mà ta cần có chuẩn mực mới, để mỗi quân nhân phấn đấu, tu dưỡng, vươn lên không ngừng.

Xây dựng chuẩn mực Bộ đội Cụ Hồ trong tình hình mới cũng thể hiện tính chủ động của Thường vụ Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, TCCT trong quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 9 (khóa XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước và xây dựng QĐND Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Trọng tâm của việc này, như Nghị quyết Trung ương 9 nêu, là bồi dưỡng tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, đạo đức, lối sống và nhân cách. Đối với quân đội thì đó là lòng tự hào về Bộ đội Cụ Hồ, tự hào về truyền thống 70 xây dựng, chiến đấu và trưởng thành dưới sự lãnh đạo của Đảng, Bác Hồ.

PV: Từ kết quả của hội thảo, cùng với quá trình nghiên cứu, tìm hiểu, lắng nghe tâm tư, tình cảm của bộ đội; theo đồng chí, chuẩn mực Bộ đội Cụ Hồ trong thời kỳ mới được thể hiện ở những nội dung nào?

Trung tướng Mai Quang Phấn: Kết quả bước đầu của hội thảo đã vỡ ra nhiều vấn đề thực tiễn, rất sinh động. Tôi đã được nghe các nhà khoa học, cán bộ các đơn vị đầu mối trực thuộc Bộ góp ý nội dung chuẩn mực Bộ đội Cụ Hồ trong thời kỳ mới. Vấn đề này sẽ tiếp tục được nghiên cứu, tiếp thu, chọn lọc để đề nghị Thường vụ Quân ủy Trung ương thông qua. Trước mắt có thể khái quát thành 5 nội dung cơ bản: Một là, bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định; động cơ đúng, trách nhiệm cao. Hai là, đạo đức, lối sống trong sạch, lành mạnh. Ba là, trình độ, năng lực, phương pháp, tác phong công tác đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Bốn là, thực hành dân chủ, kỷ luật tự giác, nghiêm minh. Năm là, đoàn kết gắn bó với nhân dân, đoàn kết nội bộ và đoàn kết quốc tế.

Nội dung này vừa bảo đảm tính kế thừa, vừa khẳng định những kết tinh mới trong giá trị Bộ đội Cụ Hồ ở giai đoạn đầu thế kỷ 21. Việc xây dựng chuẩn mực Bộ đội Cụ Hồ là trách nhiệm của cấp ủy, chỉ huy, cán bộ, chiến sĩ mọi đơn vị quân đội. Xét theo nghĩa rộng, đó còn là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân vì chuẩn mực Bộ đội Cụ Hồ là một đặc trưng văn hóa quân sự Việt Nam, một nét đặc sắc của văn hóa dân tộc. Hơn nữa, Quân đội ta là quân đội của dân, do dân, vì dân.

PV: Nhắc đến vấn đề “Quân đội của dân, do dân, vì dân”; hiện nay giáo dục bộ đội hiểu sâu sắc vấn đề này quả là công việc khó, thưa đồng chí?

Trung tướng Mai Quang Phấn: Trên thế giới, hiếm có nước nào mà nhân dân lại lấy tên vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc để đặt thành danh hiệu cho quân đội như Việt Nam. Cũng thật hiếm thấy ở nền văn hóa nào mà hình ảnh người quân nhân lại trở thành hình mẫu con người mới, để mọi người cùng phấn đấu noi theo như nước ta. Trong thời kỳ kháng chiến, Bộ đội Cụ Hồ là chuẩn mực nhân cách, trí dũng song toàn, trung hiếu vẹn toàn, không chỉ giỏi trong chiến đấu, mà giỏi cả trong công tác, trong lao động sản xuất, nhắc đến bộ đội là nhắc đến “con người đẹp nhất”, là “Thạch Sanh của thế kỷ 20”. Bộ đội thì luôn nhận thức rõ mình là con em của nhân dân, chiến đấu vì nhân dân. Nhân dân thì yêu quý, tin cậy, hết lòng đùm bọc, giúp đỡ bộ đội.

Đời quân ngũ của tôi có nhiều kỷ niệm về tấm lòng của nhân dân đối với bộ đội. Đầu năm 1973, chúng tôi hành quân từ miền Bắc, vượt Trường Sơn, qua Lào và Cam-pu-chia về công tác ở Trung đoàn U Minh (nay là Trung đoàn 1, Sư đoàn 330, Quân khu 9-PV). Tuổi chúng tôi ngày đó mới 19, 20, vào đến miền Tây Nam Bộ thấy lạ lẫm trăm bề, chiến trường sông nước thì thành thế da báo, ta và địch đan xen, lẫn lộn vào nhau. Nếu không có nhân dân hết lòng yêu thương, đùm bọc, che chở, nuôi dưỡng thì chúng tôi không thể hoàn thành nhiệm vụ. Tôi nhớ mãi trận chiến đấu lần đầu tiên tôi là người “dẫn mũi”, khi đơn vị H2 (Đại đội 2-PV) thuộc Tiểu đoàn 307 đi đánh đồn 313 của địch ở tỉnh Chương Thiện. Tôi đặt lượng nổ vào cọc hàng rào không chuẩn, đánh hàng rào không bung ra hết, khi xung phong, hàng rào thép gai quàng quấn vào da thịt, đau đớn lắm. Sau trận đánh, tôi được gia đình chú Ba Đại và các ba, các má hết lòng chăm sóc như con cái trong nhà. Tình cảm ấy, đúng là như cá với nước, rất đặc biệt. Thế hệ chúng tôi hiểu rõ vì sao phải coi trọng công tác dân vận là vì thế. Quân đội ta là quân đội của dân, vì dân mà chiến đấu.

Bây giờ thời bình, để nuôi dưỡng, vun đắp giá trị Bộ đội Cụ Hồ, quân đội càng phải coi trọng công tác dân vận. Vừa qua, ở một vài đơn vị chưa thực sự quan tâm đúng mức tới công tác dân vận. Bộ đội phải lăn vào nơi khó khăn, gian khổ; lúc thiên tai bão lụt, nơi vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn thì dân càng cần bộ đội giúp. Phong trào “Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới” hiện nay đang tạo ra điều kiện thuận lợi để bộ đội đến với dân, nhưng vẫn cần khắc phục bệnh ngại khó, ngại khổ. Bên cạnh đó, các đơn vị cũng cần chú ý tăng thời gian huấn luyện dã ngoại kết hợp làm công tác dân vận. Cứ công tác nhiều, hoạt động một cách thiết thực, hiệu quả thì hình ảnh, giá trị Bộ đội Cụ Hồ sẽ đứng vững trong lòng nhân dân.

PV: Vậy theo đồng chí, để tiếp tục phát huy và phát triển chuẩn mực Bộ đội Cụ Hồ, các đơn vị quân đội cần tập trung làm tốt những khâu cơ bản nào?

Trung tướng Mai Quang Phấn: Tôi thấy cần chú ý hai khâu cơ bản. Đó là cấp ủy, chính quyền, đoàn thể các địa phương và cấp ủy, chỉ huy các đơn vị cần đẩy mạnh giáo dục, tuyên truyền sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân về Văn hóa Việt Nam nói chung, Văn hóa Quân sự Việt Nam nói riêng. Tập trung nhất vào đối tượng thanh niên, thiếu niên, cả trong và ngoài quân đội. Việc này sẽ trực tiếp góp phần bồi dưỡng đạo đức, trí tuệ, năng lực sáng tạo, thể chất, tâm hồn, trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, ý thức tuân thủ pháp luật. Điều đó cũng góp phần đề cao tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, lương tâm, trách nhiệm của cá nhân với bản thân mình, với gia đình, xã hội và đất nước.

Đối với nội bộ các đơn vị quân đội thì cần tăng cường, nâng cao chất lượng giáo dục chính trị tư tưởng, giáo dục truyền thống các đơn vị; coi việc thực hiện chuẩn mực Bộ đội Cụ Hồ là một trong những mục tiêu quan trọng để xây dựng con người mới XHCN trong quân đội. Trong việc này, cán bộ, đảng viên phải gương mẫu, đi đầu, làm trước. Ở các đơn vị có câu khẩu hiệu rất hay, “rèn cán mới rèn binh, rèn mình mới rèn chiến sĩ”. Việc xây dựng chuẩn mực Bộ đội Cụ Hồ cũng yêu cầu phải như vậy.

PV: Xin cảm ơn đồng chí!

HỒNG HẢI (thực hiện)