Từ chuyện “tổ chim” của đồng bào Chứt…

QĐND - Trước thềm Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ IX, Trung tướng, Anh hùng LLVT nhân dân Võ Trọng Việt, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng đã dành cho phóng viên Báo Quân đội nhân dân Cuối tuần cuộc trò chuyện cởi mở, thân tình về những suy nghĩ cùng kinh nghiệm của đồng chí trong chỉ đạo, tổ chức phong trào thi đua.

Phóng viên (PV): Thưa đồng chí, trong những năm vừa qua, phong trào thi đua yêu nước trong Bộ đội Biên phòng (BĐBP) đã xuất hiện rất nhiều mô hình, cách làm hay. Vì sao trong BĐBP lại có được nhiều điển hình tiên tiến như vậy?

Trung tướng Võ Trọng Việt: Trước hết vì cấp ủy, chỉ huy các cấp trong lực lượng BĐBP nhận thức đầy đủ vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác thi đua. Đây là phong trào hành động cách mạng lớn do Đảng, Nhà nước ta trực tiếp phát động và lãnh đạo. Như Bác Hồ đã nói, “thi đua là yêu nước và yêu nước thì phải thi đua”. Điều quan trọng là trong quá trình tổ chức, cấp ủy và người chỉ huy phải bám sát thực tiễn, sâu sát nhân dân, sâu sát bộ đội. Thực tiễn thi đua luôn sinh động, quần chúng nhân dân luôn luôn sáng tạo, càng hiểu dân, sâu sát bộ đội thì càng phát hiện được nhiều sáng kiến, càng tham mưu đề xuất được nhiều biện pháp. Kinh nghiệm của tôi là càng sâu sát thực tiễn càng thấy rõ cần phải làm gì; biết cái gì làm trước, cái gì làm sau. Đây là bài học rất thực tiễn.

Trung tướng, Anh hùng LLVT nhân dân Võ Trọng Việt.

Trong những năm vừa qua, trong BĐBP xuất hiện nhiều mô hình thi đua hay, nhất là những mô hình giúp dân rất thiết thực. Nguyên nhân vì BĐBP gắn bó với nhân dân vùng biên giới, hải đảo, dầm mình trong thực tiễn những nơi gian khổ nhất. Chính thực tiễn đó đòi hỏi BĐBP luôn suy nghĩ phải làm gì để giúp dân. Từ đó mà có nhiều việc làm thiết thực, từ xây dựng hình ảnh đẹp của con người và nhân dân Việt Nam; để gắn bó, quan hệ mật thiết với nhân dân các nước láng giềng, để thúc đẩy quan hệ đối ngoại nhân dân; xây dựng tuyến biên giới hòa bình, hữu nghị và phát triển. Những mô hình giúp đỡ, hồi sinh, phát triển nhiều dân tộc thiểu số, như dân tộc Chứt, Rục, La Hủ, Đan Lai và nhiều dân tộc khác là những ví dụ điển hình về bám sát dân, giúp đỡ dân. Phải nói là đồng bào ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo còn khó khăn rất nhiều. Nếu không có những quyết sách lớn của Đảng, Nhà nước cùng sự giúp đỡ của cộng đồng, của BĐBP thì đồng bào không biết đến lúc nào mới phát triển được.

Nhiều năm qua, BĐBP kiên trì cùng các “Mạnh Thường Quân”, nhà hảo tâm-từ thiện đẩy mạnh vận động, kêu gọi vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cho vùng sâu, vùng xa. Chủ yếu là các công trình xóa đói, giảm nghèo và về sau thì nâng lên xây dựng các công trình theo tiêu chí nông thôn mới. Nhờ những nỗ lực đó mà có xã vùng sâu, vùng xa đã xây dựng nông thôn mới đủ 19 tiêu chí. Đó là điển hình tốt, để lại nhiều bài học kinh nghiệm hay. Thực tế ở vùng biên giới, hải đảo nước ta, nhiều nơi đồng bào vẫn còn thiếu thốn trăm bề, BĐBP phải lăn lộn với phong trào, nào là dạy văn hóa, chữa bệnh, xóa bỏ hủ tục lạc hậu, xây dựng cơ sở chính trị vùng biên. Đòi hỏi từ thực tiễn ấy càng thôi thúc cán bộ, chiến sĩ biên phòng phải gắn với dân và phải làm, làm có hiệu quả, trở thành phong trào thi đua yêu nước tự giác trong bộ đội. Và từ ngọn lửa của BĐBP, chúng tôi không đơn độc, không chỉ BĐBP làm mà các cấp, các ngành, các lực lượng đứng chân trên địa bàn, cộng đồng xã hội đã vào cuộc, cùng làm vì đồng bào. Đến nay, phong trào thi đua yêu nước ở vùng biên giới, hải đảo thực sự là sự nghiệp của toàn thể hệ thống chính trị. Tôi tin rằng, với quyết tâm và tư duy lãnh đạo của Đảng, Nhà nước; một ngày không xa, đồng bào các dân tộc ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo sẽ được thụ hưởng thành quả tốt đẹp từ phong trào thi đua yêu nước. Đây là thành tích chung của cộng đồng, BĐBP được đồng bào nhắc đến nhiều hơn vì là lực lượng gần gũi, trực tiếp sát cánh cùng đồng bào.

PV: Chúng tôi đã có dịp được đến khảo sát, chứng kiến sự hồi sinh của dân tộc Chứt ở Hà Tĩnh, nơi mà trước đây đồng chí đã trực tiếp cùng BĐBP thực hiện mô hình giúp đỡ đồng bào. Điều cảm động là rất nhiều người cao tuổi vẫn nhắc đến đồng chí. Đồng chí có còn nhớ những kỷ niệm ngày đầu thực hiện dự án “hồi sinh” dân tộc Chứt?

Trung tướng Võ Trọng Việt: Những ngày đầu tiên BĐBP Hà Tĩnh đến với đồng bào dân tộc Chứt là cực kỳ khó khăn. Quan niệm của đồng bào lúc đó là “đói không lo, no không mừng”. Đồng bào sống du canh du cư, biệt lập trong rừng đã quen, việc vận động đồng bào định canh trồng lúa nước đã là khó, xây dựng nếp sống khoa học, tiến bộ trong sinh hoạt hằng ngày càng khó khăn. Tôi nhớ mãi ngày đầu tiên bộ đội lên “3 cùng” với dân, thấy bộ đội dùng xà phòng, gội trắng cả đầu, đồng bào cho là bộ đội giỏi. Khi bộ đội tặng xà phòng dùng thử thì ai nấy để xà phòng vào mắt, đỏ hoe, liền bắt đền bộ đội. Lúc đó đồng bào còn chưa có khái niệm về xà phòng. Anh em làm ra lúa, tặng lúa nhưng đồng bào không nhận, mà chỉ nhận gạo. Gạo tặng bao nhiêu cho vào nồi nấu ăn hết chừng ấy. Bộ đội phải hướng dẫn đồng bào chia nấu đủ ăn 3 lần trong ngày. Hàng năm trời, đồng bào mới quen như thế. Kể thế để thấy sự kiên trì của bộ đội.

Quân y Đồn Biên phòng A Pa Chải (Mường Nhé, Điện Biên) khám, chữa bệnh cho đồng bào dân tộc thiểu số. Ảnh: Minh Đức

Giờ đồng bào Chứt đã hòa nhập tốt với cộng đồng, bản làng có tổ chức đảng, tổ chức quần chúng, thực sự đây là điều rất lớn lao. Từ nếp sống du canh du cư nay đã định cư ổn định; từ thiếu đói quanh năm nay đã no đủ; từ chưa được học hành gì nay đã có trường, có lớp, nhiều cháu đã học phổ thông trung học. Tôi nhớ có lần Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh về thăm đồng bào, một cụ già người Chứt đã ôm lấy Tổng Bí thư và nói: “BĐBP như cái tổ, bà con dân bản như con chim, chim đi đâu rồi cũng phải bay về tổ”, tôi nghĩ đó là mối liên hệ mật thiết, là tình cảm sâu sắc nhất đồng bào dành cho bộ đội.

PV: Những mô hình, cách làm hay của BĐBP đã được nhân rộng, lan tỏa thành những phong trào yêu nước rất ý nghĩa, như phong trào “Mái ấm cho người nghèo nơi biên giới, hải đảo”, phong trào “Mái ấm đồng đội” hay gần đây là chương trình “Bò giống giúp người nghèo nơi biên giới” do Viettel và BĐBP phối hợp thực hiện, được nhân dân đánh giá rất cao. Là người chủ trì tổ chức các phong trào đó, đồng chí có thể chia sẻ về phương pháp xây dựng, tổ chức phong trào?

Trung tướng Võ Trọng Việt: Từ những chuyến công tác thực tế cơ sở, tôi và các đồng chí trong Đảng ủy, Bộ tư lệnh BĐBP rất trăn trở vì đồng bào mình ở biên giới còn nghèo và khổ quá, phải nghĩ cách gì giúp đồng bào. Một mình BĐBP thì không làm nổi, từ đó mà có chủ trương BĐBP tìm tòi mô hình, thí điểm làm trước rồi tham mưu, đề xuất với cấp ủy, chính quyền các địa phương. Rồi BĐBP lại là lực lượng nòng cốt đi vận động để các cấp các ngành, các nhà hảo tâm cùng làm. Lúc đầu, chúng tôi làm được vài việc tốt, thiết thực, có ích, được công nhận là những mô hình dân vận khéo. Điều quan trọng là từ những mô hình ấy, dân tin, dân yêu, dân quý BĐBP. Khi đồng bào tin rồi, mọi việc trở nên dễ dàng hơn, xã hội, cộng đồng cùng tin tưởng để cộng tác, phối hợp với BĐBP, nên những mô hình nhanh chóng lan tỏa thành phong trào. Chẳng hạn chương trình “Mái ấm cho người nghèo nơi biên giới, hải đảo” do Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Bộ tư lệnh BĐBP và Báo Quân đội nhân dân phối hợp tổ chức, về sau có sức lan tỏa lớn trong xã hội bởi tính nhân văn, bởi hợp ý Đảng, lòng dân. Chương trình đó càng làm càng thấy hay, càng thúc đẩy chúng tôi phải tìm tòi, sâu sát đời sống người dân hơn nữa. Đó cũng là phương pháp tổ chức phong trào.

Cùng với sát dân thì phải sát bộ đội. Đi nhiều nơi, lắng nghe anh em BĐBP tâm sự, chúng tôi thấy anh em cũng nhiều khó khăn quá. Từ đó mà hình thành tư duy phải giúp anh em, anh em có mạnh thì mới giúp dân tốt được. Và khi giúp dân tốt thì dân bao bọc BĐBP, làm nền tảng, “tai mắt” cho BĐBP thực hiện nhiệm vụ. Đây là quan hệ biện chứng trong mọi công việc chứ không riêng việc tổ chức phong trào thi đua.

PV: Một vấn đề không nhỏ trong phong trào thi đua ở các đơn vị hiện nay là làm thế nào để tạo được nguồn động lực mạnh mẽ? Đồng chí có chia sẻ gì về vấn đề này?

Trung tướng Võ Trọng Việt: Từ thực tiễn phong trào thi đua của BĐBP, tôi nhận thấy thuận lợi cơ bản trong tổ chức thi đua là đội ngũ cán bộ trong quân đội hiện nay có trình độ nhận thức cao, được đào tạo cơ bản, hiểu đúng và đủ về vai trò của thi đua, đại bộ phận anh em yêu quý, gắn bó với đơn vị. Đó chính là nguồn động lực quan trọng nhất của phong trào thi đua. Vấn đề còn lại là phải làm tốt công tác giáo dục chính trị, giáo dục truyền thống, để trang bị cho bộ đội động cơ thi đua đúng đắn, đây là cái gốc của vấn đề. Tiếp nữa là trong khâu tổ chức, người cán bộ chủ trì, tức người chỉ huy và chính ủy, chính trị viên phải năng động, sáng tạo, không ngồi yên, không bằng lòng sớm. Hôm nay thế này, ngày mai phải khác, phải luôn tìm tòi, phát hiện điển hình, tìm ra việc hay việc tốt để nhân rộng. Người chủ trì phải biết lo, biết nghĩ, đi trước anh em. Điều này thì không chỉ BĐBP mà nhiều đơn vị trong toàn quân đã làm rất tốt. Trong thi đua yêu nước, ở đâu tôi cũng thấy cấp ủy, chính quyền và nhân dân các địa phương dành trọn niềm tin yêu vào Bộ đội Cụ Hồ, xem bộ đội là nòng cốt của thi đua yêu nước. Đây vừa là nguồn cổ vũ, động viên chúng ta, vừa là trách nhiệm của mỗi đơn vị khi tổ chức phong trào thi đua.

Một vấn đề nữa để tạo động lực là phải động viên khen thưởng kịp thời khi phong trào có đỉnh cao, khi xuất hiện người tốt, việc tốt. Làm việc này chính là cách để nhân rộng điển hình tiên tiến. Khen thưởng, động viên kịp thời cùng với tuyên truyền, quảng bá sâu rộng các điển hình sẽ tạo sức lan tỏa rộng rãi trong toàn quân, toàn dân.

PV: Nhân nói về việc khen thưởng, những năm gần đây, cơ chế, chính sách khen thưởng trong quân đội có nhiều đổi mới, như khen gắn liền với thưởng, hay việc thăng quân hàm trước niên hạn. Theo đồng chí, những chính sách mới đó có tác dụng như thế nào?

Trung tướng Võ Trọng Việt: Đó là những nét mới, đem lại hiệu quả rất tích cực. Chủ trương đổi mới công tác thi đua-khen thưởng của Quân ủy Trung ương-Bộ Quốc phòng đã tạo thêm nhiều nguồn động lực cho Phong trào Thi đua Quyết thắng. Đặc biệt là việc đồng chí Bộ trưởng Phùng Quang Thanh thường xuyên theo dõi báo chí, lắng nghe cơ sở để thẩm định, phát hiện, khen thưởng kịp thời nhiều tấm gương người tốt, việc tốt. Đó là một phương pháp mà người chỉ huy nào cũng cần học tập. Việc khen thưởng, thăng quân hàm trước niên hạn cho những cán bộ, chiến sĩ có thành tích cao không chỉ động viên, cổ vũ chính cá nhân đó vươn lên, mà những người bên cạnh cũng được cổ vũ, phấn đấu theo, tạo nên làn sóng thi đua mạnh mẽ. Tôi nghĩ công tác thi đua ở các đơn vị cần tiếp tục đổi mới theo hướng này. Nhất là thủ tục hành chính thi đua-khen thưởng phải đổi mới tinh gọn, nhanh, chính xác hơn nữa, làm sao để thấy đáng khen là khen được ngay.

PV: Xin cảm ơn đồng chí !

HỒNG HẢI – VIẾT CHUNG (thực hiện)