Bánh đa Thổ Hà

QĐND - Thổ Hà là tên gọi một làng nghề thuộc xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Đó là một ngôi làng cổ với phong cảnh hữu tình, cây đa, bến nước, sân đình, những nếp nhà cổ san sát nằm sâu trong các ngõ hẻm cổ kính. Khác với các làng ở đồng bằng Bắc Bộ, người dân Thổ Hà không làm ruộng đồng, thu nhập chủ yếu là nghề thủ công và buôn bán nhỏ. Trước năm 1960 làng nổi tiếng với nghề làm gốm, từ 1990 lại đây nổi tiếng về nghề làm bánh đa nem, nhưng bánh đa nem chỉ làm nhiều vào những dịp gần Tết, vì vậy từ năm 2006 đến nay nghề làm bánh đa nướng phát triển mạnh và cho thu nhập cao. 

Bánh đa Thổ Hà, món quà quê được nhiều người yêu thích.

Theo anh Trịnh Đăng Bộ, gia đình làm bánh đa lâu đời nhất trong làng, thì 2 năm gần đây, số hộ làm bánh đa đã lên tới 40 hộ, riêng xóm 1 của anh đã gần 20 hộ. Những người dân trong làng cho biết, từ năm 1960, khi gạo chưa đủ ăn, nhiều gia đình trong làng đã biết dùng khoai, sắn để chế biến ra những chiếc bánh giòn tan và ăn ngon miệng. Thời bao cấp, kinh tế khó khăn, bánh đa trở thành thứ quà đắt tiền không mấy người dám bỏ tiền ra mua. Vì vậy, người dân không làm bánh nữa và nghề làm bánh đa mai một từ đó.

Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, người có công đưa bánh đa Thổ Hà trở lại là ông Trịnh Đăng Trung với thương hiệu bánh đa Trung Bạn nổi tiếng khắp nơi. Nay ông Trung đã truyền lại nghề cho con trai là anh Trịnh Đăng Bộ. Ông Trung kể lại: “Một lần vào quán rượu, tôi gọi món bánh đa, nhấm nháp, thấy loại bánh này thua xa bánh đa mà gia đình mình đã làm hơn 20 năm về trước mà lại bán rất đắt. Trở về nhà, tôi quyết định mang đồ nghề của gia đình còn lại ra làm thử mấy chục chiếc rồi đem chào bán tại các quán bia, rượu ở thành phố. Bánh đa của gia đình tôi lập tức được dân nhậu ưa thích”. Các đơn đặt hàng gọi về cho ông ngày một nhiều và cứ thế, gia đình làm không hết việc. Ông phải huy động cả gia đình quay lại nghề tráng bánh đa, mỗi ngày làm 40-50kg gạo. Mỗi thành viên trong nhà được giao phụ trách một công đoạn, người chọn gạo, người xay, người làm lạc, làm dừa, người quạt bánh… Anh Trịnh Đăng Bộ, con trai ông cho biết: “Bánh đa nhà tôi đông khách vì lấy chất lượng làm đầu và được cha ông tôi truyền lại bí quyết riêng, sau đó bố tôi lại nghiên cứu gia giảm thêm. Giá cả tăng cao vì vậy bánh đa cũng lên giá. Gia đình tôi chỉ làm 2 loại bánh với giá 10.000 đồng và 15.000 đồng/chiếc. Ngoài con cháu trong nhà làm, chúng tôi phải thuê thêm 10 người làm công mà vẫn không kịp cho khách”. Trung bình mỗi tháng trừ chi phí, gia đình anh cũng thu lãi hơn 10 triệu đồng.

Người dân Thổ Hà có công thức đặc biệt chế biến bánh đa nên có vị ngon riêng biệt, khác hẳn với loại bánh đa thông thường. Nếm chiếc bánh đa Thổ Hà, thực khách có thể cảm nhận được vị bùi, ngậy của vừng lạc, béo của dừa và hương vị thơm ngon giòn tan của chiếc bánh. Bánh đa Thổ Hà khác với các loại bánh khác là không rắc vừng đen, mà chọn vừng trắng, được đãi rất kỹ, không sạn, có màu vàng nâu sậm của mật mía nấu chảy, tạo vị thơm ngọt cho bánh, giòn tan. Gạo làm bánh là loại gạo ngon, bột xay mịn, được tráng hai lớp đều tay. Thay vì cho cơm nguội, khoai lang như nhiều nơi làm bánh, người Thổ Hà cho thêm một ít bột mì để bánh có độ xốp giòn.

Thổ Hà là một địa chỉ quen thuộc, hấp dẫn khách du lịch trong và ngoài nước những năm gần đây. Đến với làng Thổ Hà, du khách không chỉ được thưởng thức những món ăn đặc sản mà còn có thể tham quan làng, như ngắm cảnh dòng sông Cầu, thăm đình làng, chùa, nhà cổ, lò sản xuất gốm, trực tiếp cùng các gia đình tráng bánh đa nem và mì gạo. Khi về, du khách có những món quà quê cho người thân mà ai cũng thích.