QĐND - Tại trụ sở Hội Nhà văn Việt Nam vừa tổ chức Lễ kỷ niệm 80 năm ngày sinh nhà văn, dịch giả Nga Marian Tkachev (28-5-1932/28-5-2012) và Công bố ra mắt Quỹ hỗ trợ quảng bá văn học Việt Nam – văn học Nga.

Nhà văn, dịch giả Marian Tkachev được gọi với cái tên thân mật là Marik đã suốt đời gắn bó với văn học, đất nước, con người Việt Nam. Thành công lớn đầu tiên của Marian Tkachev trong việc dịch, giới thiệu văn học Việt Nam ở Liên Xô cũ phải kể đến bản dịch Dế mèn phiêu lưu ký của Tô Hoài. Nhờ tài nghệ của Marian Tkachev mà “Dế mèn” được nhiều bạn đọc nhỏ tuổi ở Liên Xô trước đây và nước Nga ngày nay yêu thích. Thậm chí, bản dịch tiếng Nga của ông chấp nhận làm nguồn trung gian để Dế mèn của Tô Hoài đến với nhiều bạn đọc nhỏ tuổi ở nhiều nước khác nhau với nhiều ngôn ngữ khác nhau. Marian đã dịch và giới thiệu cho nhiều bạn đọc Nga hàng loạt tác phẩm lớn của văn học Việt Nam, cổ điển cũng như hiện đại như: Truyền kỳ mạn lục của Nguyễn Dữ, Việt điện u linh của Lý Tế Xuyên, Vang bóng một thời, Giữa hai mùa xuân … của Nguyễn Tuân, Truyện Tây Bắc, Miền Tây, Đảo hoang … của Tô Hoài, Xung kích, Vào lửa, Mặt trận trên cao, Giấc mơ … của Nguyễn Đình Thi, truyện ngắn của Thanh Tịnh, tiểu thuyết và truyện vừa của Nguyên Ngọc, Nguyễn Quang Sáng…

Cuốn sách “Marian Tkachev – Người bạn tài hoa và chí tình" do nhà văn Thúy Toàn và GS.TS Phạm Vĩnh Cư chủ biên.

Để dịch thành công các tác phẩm văn học Việt Nam, Marian Tkachev đã tìm hiểu lịch sử, văn học, ngôn ngữ, nhiều mặt đời sống văn hóa Việt Nam, tiếp xúc với nhiều tầng lớp nhân dân, đặc biệt gần gũi, giao du, học hỏi các tác giả và nhiều bậc nhà văn đàn anh trong làng văn Việt Nam. ông hiểu cội nguồn từng câu ca dao, tục ngữ dân gian Việt Nam đến từng chữ nghĩa trong câu văn của Nguyễn Tuân, Tô Hoài… thuộc cả tâm tính, thói quen của mỗi nhà văn mà ông chọn tác phẩm để dịch. Chính sự lao động cần mẫn cộng với tài năng bẩm sinh của một cây bút sáng tác có bản sắc riêng mà các bản dịch của ông có sức truyền cảm và thể hiện được văn phong độc đáo của mỗi nhà văn Việt Nam. Kèm theo đó là những bài tiểu luận ông giới thiệu đều thể hiện một cách đầy đủ khéo léo, thuyết phục với những dẫn chứng thực tế và sự phân tích thấu đáo của mỗi tác phẩm trong bối cảnh lịch sử đất nước và trong quá trình phát triển của văn học Việt Nam.

Với những thành tựu mà Marian Tkachev đạt được trong lĩnh vực quảng bá Văn học Việt Nam ở Liên Xô cũ, nước Nga ngày nay, ông đã được Nhà nước Việt Nam trao tặng một trong những tấm Huân chương Hữu nghị đầu tiên dành cho các nhà văn hóa Nga ngay từ năm 1988.

GS.TS Phạm Vĩnh Cư kể về nhà văn, dịch giả Marian: “Marian Tkachev thực sự là một nhà văn tài hoa, uyên bác và tinh tế, một người bạn rất đáng quý, đáng yêu và đáng kính đối với chúng ta. Marian Tkachev dường như sinh ra để bắc cây cầu hữu nghị văn học giữa hai nước Việt -Nga. ông đã đến Việt Nam hơn 30 lần và đi hầu hết các nơi trên đất nước hình chữ S đầy thân ái. Marian Tkachev đã trở thành người bạn vong niên và gắn bó với hầu hết các trưởng lão trong làng văn Việt Nam như Nguyễn Tuân, Đặng Thai Mai, Nguyễn Đình Thi, Chế Lan Viên, Hoàng Trung Thông... Nhân dịp này, cuốn sách “Marian Tkachev - Người bạn tài hoa và chí tình” ra mắt bạn đọc, bước đầu hệ thống lại và giới thiệu một cách tương đối toàn diện về thân thế, sự nghiệp và những thành tựu mà Marian Tkachev đã đạt được trong lĩnh vực quảng bá văn học Việt Nam và Liên Xô trước đây, nước Nga ngày nay.

Cũng trong buổi lễ kỷ niệm 80 năm ngày sinh nhà văn, dịch giả Nga Marian Tkachev, Quỹ Hỗ trợ và Quảng bá Văn học Việt Nam - Văn học Nga, đã được thành lập, do nhà văn Thúy Toàn làm giám đốc. Nhà văn Thúy Toàn cho biết, sắp tới, Quỹ sẽ phối hợp và thực hiện ngay một số đầu việc đã hợp tác với Quỹ Văn hóa Nga (do Tổng thống Nga chỉ đạo thành lập). Mà cụ thể sẽ bắt đầu dịch 5 tác phẩm của Việt Nam ra tiếng Nga bao gồm: 100 truyện ngắn đương đại Việt Nam, 100 bài thơ đương đại Việt Nam, các tiểu thuyết "Mẫu Thượng ngàn" của nhà văn Nguyễn Xuân Khánh, "Mưa mùa hạ" của nhà văn Ma Văn Kháng và Hồn bướm mơ tiên của Khái Hưng. Đồng thời, 5 tác phẩm văn học của nước Nga cũng sẽ được dịch song song ra tiếng Việt.

Nhà thơ Hữu Thỉnh thay mặt Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của nhiều thế hệ nhà văn và bạn đọc Việt Nam đối với các dịch giả, nhà văn có công giới thiệu văn học Việt Nam và văn học Nga. Đặc biệt đối với nhà văn, dịch giả Marian Tkachev: “Nếu như trong cuộc sống, Marian đã được “Việt hóa” từ cách cầm đũa, cách thể hiện tình cảm thì trong văn học, ông đã “Nga hóa” những tác phẩm Việt Nam để chuyển tải tới nhân dân Nga. Vai trò của Marian Tkachev đối với hai nền văn học, văn hóa rất quan trọng và sâu nặng. Chúng ta thành lập Quỹ Hỗ trợ và Quảng bá văn học Việt Nam – văn học Nga là một việc làm cần thiết và kịp thời trước những xu hướng của văn hóa đọc trên toàn cầu đang ngày càng phát triển…”.

Bài và ảnh: Anh Trần