QĐND - Nhà xuất bản Quân đội nhân dân vừa ra mắt tập truyện ký “Điện Biên Phủ trên không-Bản hùng ca bất tử” của tác giả Nguyễn Phương Diện. Sách dày hơn 300 trang, gồm 15 truyện ký, ghi chép, tùy bút chính luận… do Trung tướng Trần Hanh-Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam, nguyên Tư lệnh Quân khủng Không quân, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng-viết lời giới thiệu.

Tác giả Nguyễn Phương Diện (bên trái) trò chuyện với Trung tá CCB Phạm Văn Chắt, nguyên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn tên lửa 72. Ảnh: Bạch Mai.

 

Cuộc chiến đấu của quân và dân ta đập tan cuộc tập kích đường không chiến lược chủ yếu bằng máy bay B-52 của đế quốc Mỹ trong 12 ngày đêm cuối tháng 12 năm 1972 trên bầu trời Hà Nội và các địa phương khác trên miền Bắc, là một chiến thắng vĩ đại; thực sự là một chiến công lẫy lừng "Điện Biên Phủ trên không", là một trong những chiến thắng vĩ đại nhất của dân tộc ta trong thế kỷ 20. Tròn 4 thập niên đã trôi qua, giờ đây chúng ta có thời gian và điều kiện nghiên cứu, tìm hiểu để thấy rõ hơn, toàn diện hơn tầm vóc to lớn và ý nghĩa sâu sắc của Chiến thắng “Điện Biên phủ trên không”. Việc tổng kết, đúc rút những kinh nghiệm chiến đấu và những bài học quý báu từ chiến công này để bổ sung cho kho tàng nghệ thuật quân sự Việt Nam là hết sức cần thiết. Đồng thời, việc sưu tầm, công bố những tài liệu liên quan đến trận quyết chiến chiến lược cuối cùng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước và chiến công vĩ đại của chiến dịch "Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không" để các thế hệ hôm nay và mai sau tiếp cận chân lý lịch sử một cách khoa học và chính xác hơn, là một nhu cầu thực tế. Tác phẩm “Điện Biên Phủ trên không-Bản hùng ca bất tử” là một trong những ấn phẩm nhằm góp phần đáp ứng những yêu cầu trên đây.

Tác giả cuốn sách-Đại tá Nguyễn Phương Diện-từng có 35 năm công tác liên tục trong Quân chủng Phòng không-Không quân, hiện nay là Phó cục trưởng Cục Tuyên huấn-Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam. Với môi trường và cương vị công tác trên đây, anh đã có nhiều điều kiện sưu tầm, tiếp cận, nghiên cứu, tìm hiểu… các nhân chứng và sự kiện lịch sử, nên đã phản ánh khá đầy đủ, toàn diện cuộc chiến đấu kiên cường cùng những chiến công oanh liệt của quân và dân ta. Cuốn sách đã khắc họa đậm nét cuộc chiến đấu “toàn dân, toàn diện” theo đường lối chiến tranh nhân dân; sự đoàn kết hiệp đồng chiến đấu của các lực lượng trong thế trận quốc phòng toàn dân, đặc biệt là lực lượng phòng không ba thứ quân trong những năm chống chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ, mà đỉnh cao là 12 ngày đêm tháng 12-1972.

15 bài bút ký, ghi chép trong tập sách này là 15 câu chuyện “liên hoàn”, có liên quan mật thiết với nhau. Có nhiều sự kiện, nhiều nhân chứng lần đầu tiên được khai thác, hoặc khai thác dưới góc độ mới nên đã có sức lôi cuốn mạnh mẽ, mang lại cảm xúc sâu sắc cho người đọc. Ví dụ: Những câu chuyện về việc Bác Hồ đã tiên tri việc đế quốc Mỹ trong bước đường cùng sẽ đưa máy bay chiến lược B-52 ra tàn phá thủ đô Hà Nội và chính Người đã tiên liệu, chỉ đạo Bộ đội Phòng không-Không quân chuẩn bị, nghiên cứu, tìm cách đánh trả máy bay B-52 của đế quốc Mỹ trên bầu trời Hà Nội... có nhiều tài liệu đã đề cập. Ngay trong bài ký “Cội nguồn chiến thắng” in trong tập sách này, tác giả cũng giới thiệu khá chi tiết và cụ thể. Vậy nhưng khi đọc lời tâm sự của Thượng tướng Phùng Thế Tài gần 40 năm sau, dưới ngòi bút, mạch văn của Nguyễn Phương Diện đoạn kể về tâm trạng của ông sau khi Quân chủng Phòng không-Không quân hoàn thiện bản “Phương án đánh máy bay B-52”, chúng ta vẫn nghẹn ngào xúc động cùng nỗi suy tư của vị tướng dạn dày trận mạc: Giá mà lúc đó Bác chưa đi xa, thế nào tôi cũng đề nghị cấp trên mang phương án đó lên xin ý kiến Bác. Bản phương án lịch sử này in đậm tư tưởng của Bác. Bác đã dự báo tình hình và chỉ cho chúng tôi từng đường đi nước bước để chuẩn bị từ rất sớm. Chính vì vậy, trước âm mưu, thủ đoạn đen tối của kẻ thù, chúng ta đã vào trận với một tư thế chủ động, đĩnh đạc và đã giành chiến thắng vẻ vang…

Trong bút ký “Vào hang bắt cọp”, tác giả đã đưa ra những câu chuyện cụ thể và sinh động về việc các đơn vị bộ đội tên lửa của ta đã hành quân hơn 600 cây số vào tận Vĩnh Linh, Quảng Bình… để vừa trực tiếp đánh B-52 “chia lửa” với chiến trường miền Nam, vừa nghiên cứu cách đánh B-52, sẵn sàng “đón tiếp” chúng trên bầu trời miền Bắc, đặc biệt là trên bầu trời Hà Nội. Cũng qua bài bút ký này, tác giả còn cho biết cùng với Bộ đội Tên lửa, Bộ đội Không quân cũng “vào hang bắt cọp”, nhiều lần bay vượt sông Bến Hải “đón đường”, ngăn chặn B-52 từ xa; vừa nghiên cứu cách đánh, vừa xua đuổi chúng, tạo điều kiện cho đại quân ta vượt qua trọng điểm hoặc hỗ trợ, hiệp đồng với bộ đội dưới mặt đất trong những chiến dịch lớn hay giúp bộ đội Trường Sơn tranh thủ vận tải hàng hóa, vũ khí và củng cố trận địa. Cũng chính trong truyện ký này, tác giả đã làm sáng lên sự hy sinh cao cả và ý chí sắt đá của nhân dân nơi tuyến lửa bằng những đoạn văn xúc động: Đúng 21 giờ, cầu không sửa xong và tên lửa không hành quân được thì toàn bộ đảng viên trong Đảng bộ chúng tôi sẽ nằm ở đây làm mặt cầu cho các đồng chí qua! Những câu chuyện như trên, cùng với nhiều chi tiết cảm động trong bài bút ký “Món quà hậu phương”, còn góp phần làm sáng tỏ mối quan hệ mật thiết, hỗ trợ tác chiến hiệu quả giữa chiến trường miền Nam và các lực lượng Phòng không-Không quân miền Bắc trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước…

Đọc “Điện Biên Phủ trên không-Bản hùng ca bất tử” của Nguyễn Phương Diện, bên cạnh những câu chuyện cảm động (như: “Cội nguồn chiến thắng”, “Bài toán của Đại tướng”…); những tài liệu cụ thể, chi tiết (như: “vạch nhiễu tìm thù”, “Chân dung “con ngáo ộp” B-52”…); những bài đậm chất chính luận (như: “Nghịch lý Lai-nơ-bếch-cơ 2”, “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không, bản hùng ca bất tử”…) và nhiều chi tiết sinh động do lợi thế của một cán bộ chính trị cấp cao từng là “người trong cuộc”, đôi khi ta còn bắt gặp những chi tiết rất thú vị với một giọng kể hóm hỉnh cuốn hút. “Cuộc vây bắt người hùng” là một trong những bút ký “có nghề” nhất của Nguyễn Phương Diện trong cuốn sách này. Câu chuyện trung đội dân quân xã Hợp Hòa, huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình cùng quân và dân tỉnh Hòa Bình vây ráp, lùng sục, truy bắt hai tên phi công Mỹ trên đồi Bù suốt 7 ngày đêm cuối năm 1972 đã được nhiều nhà văn, nhà báo khai thác. Anh dân quân Hoàng Văn Lẫy là một nhân chứng trực tiếp tham gia cuộc vây bắt ấy, đã được gặp gỡ, “phỏng vấn” nhiều đến nỗi bây giờ có thể kể vanh vách tên tuổi các nhà văn, nhà báo Trung ương về Hợp Hòa suốt mấy chục năm qua. Đến năm thứ 40 Nguyễn Phương Diện mới được “diện kiến” Hoàng Văn Lẫy. Và bài bút ký “Cuộc vây bắt người hùng” của anh hấp dẫn người đọc bởi chất “xi-nê” với nhiều trường đoạn hồi hộp như phim hành động của Hô-li-út. Đặc biệt, lại có nhiều chi tiết rất… hóm, ví như đoạn anh Lẫy khi đè được thằng phi công, thay vì hô cái từ tiếng Anh “hen-sấp” đã nhẩm đi nhẩm lại suốt mấy ngày qua, anh lại buột miệng quát cụm từ tiếng Pháp là “hô-lê-manh”, chỉ vì sực nhớ đến câu quát của chiến sĩ Hoàng Đăng Vinh khi bước xuống hầm bắt tướng Đờ Cát-xtơ-ri ở Điện Biên Phủ năm nào…

Đọc những bài bút ký như thế, chúng ta càng đồng tình với lời chúc của Trung tướng Trần Hanh trong bài viết giới thiệu tập sách này: Chúc Đại tá Nguyễn Phương Diện tiếp tục cho ra mắt nhiều hơn nữa các tác phẩm văn học viết về Bộ đội Phòng không-Không quân; về đề tài LLVT và chiến tranh cách mạng!

NHỊ TỐNG