Lúc ôm ghì cái dáng gầy guộc trong hai cánh tay rắn chắc, thằng nhỏ vẫn cảm nhận được tiếng hét của ông rung lồng ngực. Bà già vừa cúi gập người nhặt nhạnh những thanh củi trôi dạt đến vừa cười chua xót. Nhà không còn gì, tất cả mọi thứ đã trôi theo cơn lũ. Moi từ đống bùn ngập đến tận đầu gối chỉ thấy cuốn album ảnh, chiếc dép đính nơ, vài món đồ chơi trẻ con, cả chiếc nhẫn bạc có hình thánh giá của nhà nào đó phía thượng nguồn trôi dạt về. Bà già nghĩ, biết đâu mấy thứ vặt vãnh này lại là cả một gia tài của một ai đó ưa hoài niệm như ông. Bà tưởng tượng ra có một người nào đó đang ngồi thẫn thờ trước đống tan hoang mà tiếc ngẩn ngơ. Không phải tiếc ngôi nhà bị lũ cuốn đi mà có khi chỉ tiếc cuốn album ảnh. Trong đó lưu giữ những khoảnh khắc ấu thơ của mấy đứa con giờ lớn phổng phao bay nhảy tận chân trời. Chúng có khi sẽ là người biết tin quê nhà gặp lũ muộn nhất. Khi chúng gọi điện về, có khi người mẹ ấy đã nhờ người dựng xong chái bếp, mắc xong dây phơi quần áo ngoài sân, dựng lại mấy cây xoài nghiêng ngả. Chúng động viên mẹ đừng tiếc của, chúng sẽ gửi tiền về mua mới hết. Chúng đâu biết thứ người mẹ mất mát trong cơn lũ vốn không thể mua lại được bằng tiền. Như ông già từng buột miệng than phải chi thứ gì cũng mua được bằng tiền sẽ tốt biết bao…
Đây không phải lần đầu cơn lũ quét qua. Cứ vài năm lại một trận hú hồn. Thằng nhỏ bảo chuyển quách đi nơi khác sống cho yên ổn, đêm ngủ không phải lo lũ về bất chợt cuốn phăng cả chân giường. Trong làng cũng đã nhiều nhà chuyển đi, đất xứ này cằn, đâu có gì để tiếc. Bà già tính đưa cả nhà về quê ngoại ở dưới xuôi, mua một mảnh đất nhỏ làm nhà. Đất đai ở quê cũng đâu có đắt, ruộng nương không thiếu để làm. Riêng thằng nhỏ có thể xin việc ở các khu công nghiệp. Rồi mấy mà ổn định cuộc sống, thằng nhỏ cũng còn phải lấy vợ nữa chứ. Nhưng lần nào ông già cũng lắc đầu:
- Có chết cũng chết ở xứ này.
Thằng nhỏ càu nhàu:
- Bố không thấy lũ quét cả mồ mả đấy à? Đâu phải chết là đã yên thân.
Ông già không nói gì thêm, rã rời nhìn mặt trời xuống núi. Mấy ngày nay, trong lúc vợ con lo dựng tạm cái lều che mưa che nắng thì ông già còn bận hớt hải chạy theo bóng dáng cơn lũ hòng tìm được cái hòm. Nhưng cái hòm tôn cũ của ông có thể đã trôi ra sông sau khi bị va đập vỡ tung. Đồ vật trong hòm giờ mỗi thứ một nơi, làm sao biết chiếc khăn của người xưa chôn sâu dưới lớp bùn đất hay đã trôi tận biển. Thằng con tính đi lôi ông về nhưng bà già bảo kệ. Đi chán rồi khắc tự về. Cái thứ nhớ nhung, càng cấm cản lại càng dai dẳng. Ừ thì kệ. Ông đi chừng một tuần thì về. Thằng con nhận ra bố mình từ xa nhờ cái dáng đi xiêu vẹo theo từng cơn gió. Nhớ nhung mà khổ đến vậy ư? Thế thì chẳng thèm yêu ai cho đỡ cực. Bà già ngồi khâu áo phía sau cười bảo yêu đâu có cực. Cực nhất là không có ai để rút gan rút ruột mà yêu.
Bà già ngồi bấm ngón tay tính xem đã từng làm lại nhà bao nhiêu lần. Tất thảy bảy lần cho mười cơn lũ quét. Ngôi nhà đầu tiên là khi bà và ông mới lấy nhau. Hồ hởi lên rừng chặt tre, lá cọ, nhào đất trộn rơm. Tuy nhà lá vách đất nhưng đôi vợ chồng trẻ dồn hết tâm sức để đắp cho chắc, buộc cho bền. Ông ngày đó còn chưa mắc bệnh nhớ nhung. Phục viên về, ông suốt ngày làm lụng ngoài đồng, về đến nhà lại đào ao thả cá, làm chuồng trại chăn nuôi. Năm tháng trôi đi, không biết bao nhiêu lần ông bà cùng nhau chít lại những lỗ tường đã thủng, đan lại liếp rào đã mục, gò lại những chiếc soong méo mó.
Cho đến một lần, khi cơn lũ quét qua cuốn phăng ngôi nhà và người đàn ông đang cố gắng chống chọi với cơn mưa lớn. Người đàn ông đã bị cơn lũ gần như nhấn chìm xuống đáy dòng chảy rồi lại đẩy nhoi lên. Nhoi lên ngụp xuống tầm vài chục lần thì bám được một gốc cây. Cây trôi dạt dần vào bờ. Mệt quá, ông lả đi cho đến khi mở mắt ra đã thấy nằm bên lửa ấm. Có người bưng đến bát cháo, đỡ ông ngồi dậy giục ăn đi cho nóng. Nhìn ra ngoài sân, ông thấy nước còn ngấp nghé bên những bụi mua rừng bám đầy bùn đất. Vài bông hoa mua vẫn ngoi lên khỏi mặt nước để tím ngắt với đời. Hôm kể lại chuyện đó, bà già hỏi thằng nhỏ:
- Màu tím là màu của thủy chung có đúng không?
Thằng nhỏ không trả lời vì nó còn bận thắc mắc phải chăng câu chuyện vừa nãy bà già đã tự thêm thắt vài chi tiết. Ví dụ như hình ảnh những bông hoa mua tím ngắt đầy thi vị ấy. Thằng nhỏ cá rằng bố nó không thể kể với vợ về cuộc tình ngoài lề của mình lại có thể nhấn nhá thêm vài chi tiết đắt đỏ ấy. Nó đủ sắc để cứa vào tim một người vợ đã khóc cạn nước mắt suốt sáu năm trời khi tưởng chồng mình chết trong cơn lũ.
Thằng nhỏ mất dấu bố mình trong sáu năm cuộc đời. Như một khoảng trắng trong ký ức không biết điền vào đó những gì cho kín lại. Có lần xem phim hài, thằng nhỏ đang há miệng cười ha hả thì ông già chỉ mặt hỏi:
- Mày có cái răng bị sứt từ bao giờ vậy con? Ngã xe hay đánh nhau mà ra nông nỗi?
Thằng con như bị trúng gió không khép nổi mồm. Sẵn cái khẩu hình ấy, nó ngạc nhiên hỏi lại:
- Năm con tám tuổi bị ngã đập mặt vào đá, sứt mất cái răng. Bố không nhớ gì sao?
- Ờ… ờ… già rồi nên quên. Bao thứ phải nhớ ấy chớ. Nhớ chi cái răng sứt trong miệng người khác chứ.
Thằng nhỏ ngẩn người một lúc rồi như chợt nhớ ra điều gì, nó vỗ đùi đen đét bảo:
- À, hồi đó bố còn bận trôi theo cơn lũ.
Nói rồi nó đứng dậy vuỗi quần đi thẳng, bỏ lại ông già ngồi chết trân bên hè. Trong mắt thằng con, ông già đã chìm nghỉm trong cơn lũ năm ấy. Thỉnh thoảng lại có vài cái vỗ đùi đen đét như thế. Như hôm ông già nghe thằng bé hàng xóm vỡ giọng nói ồm ồm liền thắc mắc: “Sao ngày xưa mày không vỡ giọng dậy thì vậy con?”. Như hôm hai bố con ngồi uống rượu với nhau, ông già hỏi thằng nhỏ đã bao giờ khóc chưa? Ông thừa biết thằng con ông lì từ bé. Đẻ ra không khóc. Lúc nhỏ chơi dao cứa đứt tay, máu nhuốm đầy cuốn chỉ trắng, nó không khóc. Lúc mẹ nó đang pha nước tắm, nó thò tay vào, bỏng rộp nhưng cũng không thèm khóc. Ông đâu biết thằng nhỏ ấy đã vỡ giọng lúc ông bận trôi theo cơn lũ. Cũng đâu biết thằng nhỏ lì lợm ấy đã khóc vào cái đêm lũ đi qua. Ngồi trong căn lều dân làng cưu mang dựng tạm, nó nhìn theo dáng mẹ mờ ảo trong đêm trăng và bật khóc. Nó cũng không muốn kể về cái răng sứt trong một đêm chạy tìm mẹ giữa mịt mùng tăm tối. Sau trận lũ, mẹ nó như người mất hồn vì đau đớn nhớ thương chồng. Đêm đến, mẹ nó thường ra núi đá sau làng ngóng vọng xuống đồng bằng, nơi mà dòng lũ đã chôn vùi chồng mình đâu đó. Thằng nhỏ bảy tuổi tỉnh giấc không thấy mẹ đâu, sấp ngửa chạy đi tìm. Đêm tối, ngã đập mặt vào cục đá. Cái răng sứt khiến nó ít khi cười. Hoặc nếu cười cũng chỉ khẽ khàng thôi. Lỡ cười thả phanh người ta sẽ giật mình như ông già mà hỏi “răng bị sứt khi nào?”. Lại phải trả lời, mệt.
Ông già trôi theo cơn lũ sáu năm thì về. Lúc ông về, vợ con đang bận xây lại ngôi nhà thứ ba. Lũ quét qua mà, nhà cửa trôi theo cơn lũ là chuyện bình thường. Cái bất thường nằm ở chỗ lần trước lũ cuốn mất người thì cơn lũ lần này lại trả người về. Ông già về mang theo cái hòm tôn và mớ ký ức lùng nhùng về một người đàn bà tên Hương nào đó. Người từng một lần cứu ông khi bị thương ở chiến trường và lần này, không ngờ đã lại cứu ông trong cơn lũ dữ. Người đã níu ông ở lại sống cùng suốt sáu năm. Người đã bị cơn lũ cuốn trôi đến một nơi nào đó. Hơn chục năm qua, ông già vẫn cứ nuôi hy vọng người đàn bà ấy sẽ trở về. Bằng cách nào ư? Thì cũng như ông chẳng hạn. Quẩn quanh những phận người giằng níu...
Những căn nhà về sau ngày càng tuềnh toàng hơn. Vì chủ nhân của nó biết thể nào cơn lũ cũng ghé qua. Càng bớt chăm chút thì khi bị lũ cuốn trôi sẽ càng bớt tiếc. Thằng nhỏ có lần hỏi ông già nặng lòng với người ta vậy sao không ở lại đó mà chờ. Ông già thật thà khai:
- Nếu cô ấy còn sống, kiểu gì cũng biết đường tìm đến nơi này.
- Có hẹn với nhau sao?
- Ờ thì hẹn. Sống ở nơi những cơn lũ đi qua thì lúc nào cũng phải đút túi vài lời hẹn trước. Bởi đâu ai biết ngày sau…
Một buổi sáng mùa thu, ông già ngồi hồi lâu bên giếng nước đã bị lấp khi cơn lũ tràn qua. Ông khẽ khàng vớt chút nước mưa đã lắng lại trên lớp bùn đầy gần lên miệng giếng. Úp mặt vào vốc nước, vai ông khẽ run lên. Thằng nhỏ đang nhét những bộ quần áo còn sót lại vào ba lô. Hình ảnh những cánh rừng bạt ngàn xanh cứ thấp thoáng trong tâm trí…
Bà già nhìn thằng con mình đã xấp xỉ ba mươi, buột miệng than:
- Bằng này tuổi người ta đã con bồng con bế. Thôi thì con cứ tìm nơi nào đó thiên nhiên thuận hòa mà sống để xây dựng hạnh phúc cho mình.
- Giờ con nghĩ khác rồi mẹ ơi. Mình bỏ chạy đến đâu thì cơn lũ rồi cũng sẽ ào ào kéo đến. Nghe nói người ta đang trồng lại rừng đầu nguồn. Chính phủ lại đang giao đất, giao rừng cho người dân. Dựng lại căn nhà cho bố mẹ xong xuôi, con sẽ lên trên đó để cùng phủ xanh đất trống, đồi trọc, để rừng lại làm lá chắn, ngăn chặn những cơn lũ quét qua đây.
Truyện ngắn của VŨ THỊ HUYỀN TRANG