Gương mặt người chiến thắng khắc sâu những nét khổ đau; thời gian càng lùi xa càng thấy rõ hơn điều đó. Trong cuộc đối mặt với các thế lực xâm lược hung bạo, dân tộc ta phải gồng mình lên để chiến đấu và chiến thắng bằng sức mạnh của lòng yêu nước nồng nàn, bằng trí tuệ của chiều sâu văn hiến kết tụ lại từ mấy nghìn năm. Nói bao nhiêu, viết bao nhiêu cũng không hết, không đủ về sự hy sinh của dân tộc. Thơ cũng vậy, dù đã có một dòng thi ca tưởng niệm và tri ân chảy suốt 73 năm qua nhưng dường như vẫn chưa phủ thấm hết những miền thương đau vời vợi trên dải đất hình chữ S này. Nhân kỷ niệm 73 năm Ngày Thương binh-Liệt sĩ (27-7-1947 / 27-7-2020) Báo Quân đội nhân dân (QĐND) Cuối tuần giới thiệu một số bài thơ hay về đề tài thương binh, liệt sĩ từ trước tới nay. Thay mặt bạn đọc, những người làm báo QĐND Cuối tuần xin chân thành cảm ơn các nhà thơ đã nói hộ tấm lòng của nhân dân đối với các thương binh, liệt sĩ.

Trang thơ do nhà thơ Nguyễn Hữu Quý tuyển chọn và giới thiệu.

* Viếng bạn

Hôm qua còn theo anh

Đi ra đường quốc lộ

Hôm nay đã chặt cành

Đắp cho người dưới mộ...

 

Đứa nào bắn anh đó?

Súng nào nhằm trúng anh?

Khôn thiêng xin chỉ mặt,

Gọi tên nó ra, anh!

 

Tên nó là đế quốc?

Tên nó là thực dân?

Nó là thằng thổ phỉ

Hay là đứa Việt gian?

 

Khóc anh không nước mắt,

Mà lòng đau như thắt,

Gọi anh chửa thành lời

Mà hàm răng dính chặt.

 

Ở đây không gỗ ván

Vùi anh trong tấm chăn

Của đồng bào Cửa Ngăn

Tặng tôi ngày phân tán...

 

Mai mốt bên cửa rừng

Anh có nghe súng nổ

Là chúng tôi đang cố

Tiêu diệt kẻ thù chung!

HOÀNG LỘC

* Phan Thiết có anh tôi

Anh không giữ cho mình dù chỉ là

                                               ngọn cỏ

Đồi thì rộng, anh không vuông đất nhỏ

Đất và trời Phan Thiết có anh tôi!

Chính ở đây anh thấy biển lần đầu

Qua cửa hầm

Sau những ngày vượt dốc.

Biển thì rộng căn hầm quá chật

Khẽ trở mình cát đổ trắng hai vai...

 

Trong căn hầm mùi thuốc súng mồ hôi

Tim anh đập không sao ghìm lại được

Gió nồng nàn hơi nước

Biển như một con tàu sắp sửa

                                       kéo còi đi!

Những ngôi sao tìm cách sáng

                                        về khuya

Những người lính mở đường đi lấy nước

Họ lách qua những cánh đồi tháng chạp

Trong đoàn người dò dẫm có anh tôi

Biển ùa ra xoắn lấy mọi người

Vì yêu biển mà họ thành sơ hở

Anh tôi mất sau loạt bom tọa độ

Mất chỉ còn cách nước một vài gang

 

Anh ở đây mà em mãi đi tìm

Em hy vọng để lấy đà vượt dốc

Tân Cảnh

Sa Thầy

Đắc Pét

Đắc Tô

Em đã qua những cơn sốt anh qua

Em đã gặp trận mưa rừng anh gặp

Vẫn không ngờ có một trưa Phan Thiết

Em một mình đứng khóc ở sau xe

Cánh rừng kia, trận mạc còn kia

Vài bước nữa thì tới đường Số Một

Vài bước nữa

Thế mà

Không thể khác

Biển màu gì thăm thẳm lúc anh đi?

Em chưa hay cánh đồi ấy tên gì

Nhưng em biết ngày ngày

                                anh vẫn đứng

Anh chưa biết đã tan cơn báo động

Chưa biết tin nhà, không nhận ra em...

 

Không nằm trong nghĩa trang

Anh ở với đồi, anh xanh vào cỏ

Cỏ ở đây thành nhang khói nhà mình

Đồi ở đây cũng là con của mẹ

Lo liệu trong nhà dồn xuống vai em!

Tiếng còi xe Phan Thiết bước vào đêm

Đèn thành phố soi người đi câu cá

Anh không ngủ, người đi câu không ngủ

Biển đêm đêm trò chuyện

                                với hai người...

Cứ thế từng ngày Phan Thiết có anh tôi!

HỮU THỈNH

 

*Núi đôi


Bảy năm về trước em mười bảy

Anh mới đôi mươi trẻ nhất làng

Xuân Dục, Đoài Đông hai cánh lúa

Bữa thì anh tới, bữa em sang.

 

Lối ta đi giữa hai sườn núi

Đôi ngọn nên làng gọi Núi Đôi

Em vẫn đùa anh sao khéo thế

Núi chồng, núi vợ đứng song đôi.

 

Bỗng cuối mùa chiêm quân giặc tới

Ngõ chùa cháy đỏ những thân cau

Mới ngỏ lời thôi đành lỡ hẹn

Ai ngờ từ đó mất tin nhau.

 

Anh vào bộ đội lên Đông Bắc

Chiến đấu quên mình năm lại năm

Mỗi bận dân công về lại hỏi

Ai người Xuân Dục, Núi Đôi chăng?

 

Anh nghĩ quê ta giặc chiếm rồi

Trăm nghìn căm uất bao giờ nguôi

Mỗi tin súng nổ vùng đai địch

Sương trắng người đi lại nhớ người.

 

Đồng đội có nhau thường nhắc nhở

Trung du làng nước vẫn chờ trông

Núi Đôi bốt dựng kề ba xóm

Em vẫn đi về những bến sông.

 

Náo nức bao nhiêu ngày trở lại

Lệnh trên ngừng bắn anh về xuôi

Hành quân qua tắt đường sang huyện

Anh nhớ thăm nhà thăm Núi Đôi.

 

Mới đến đầu ao tin sét đánh

Giặc giết em rồi, dưới gốc thông

Giữa đêm bộ đội vây đồn Thứa

Em sống trung thành, chết thủy chung.

 

Anh ngước nhìn lên hai dốc núi

Hàng thông, bờ cỏ, con đường quen

Nắng lụi bỗng dưng mờ bóng khói

Núi vẫn đôi mà anh mất em.

 

Dân chợ Phù Linh ai cũng bảo

Em còn trẻ lắm, nhất làng trong

 

Mấy năm cô ấy làm du kích

Không hiểu vì sao chẳng lấy chồng.

 

Từ núi qua thôn đường nghẽn lối

Xuân Dục, Đoài Đông cỏ ngút dày

Sân biến thành ao nhà đổ chái

Ngổn ngang bờ bụi cánh dơi bay.

 

Cha mẹ dìu nhau về nhận đất

Tóc bạc thương từ mỗi góc cau

Nứa gianh nửa mái lều che tạm

Sương trắng khuây dần chuyện xót đau.

 

Anh nghe có tiếng người qua chợ:

Ta gắng, mùa sau lúa sẽ nhiều

Ruộng thấm mồ hôi từng nhát cuốc

Làng ta rồi đẹp biết bao nhiêu!

 

Nhưng núi còn kia, anh vẫn nhớ

Oán thù còn đó, anh còn đây

Ở đâu cô gái làng Xuân Dục

Đã trọn niềm tin gửi đất này.

 

Ai viết tên em thành liệt sĩ

Bên những hàng bia trắng giữa đồng

Nhớ nhau anh gọi em: Đồng chí

Một tấm lòng trong vạn tấm lòng.

 

Anh đi bộ đội, sao trên mũ

Mãi mãi là sao sáng dẫn đường

Em sẽ là hoa trên đỉnh núi

Bốn mùa thơm mãi cánh hoa thơm.

VŨ CAO

 

* Những ngọn sóng tỏa hương

Hai tư năm - Gạc Ma

Lật sóng tìm quá khứ

Thềm lục địa đây rồi

Ngày Trường Sa bầm đỏ

 

Nỗi đau nào khép cửa

Nỗi đau nào cài then

Ngọn gió thiêng vuốt biển

Biển cúi mình trang nghiêm

 

Khói nhang trùm mộ sóng

Đặc quánh những tầng buồn

Tiếng vọng từ sâu thẳm

Se thắt lòng đại dương

 

Với anh - người chiến sĩ

Tổ quốc giữa tim mình

Tượng đài là lũy thép

Của tấm lòng kiên trung

 

Nơi các anh ngã xuống

Máu đã thắm san hô

Anh linh hòa sóng biếc

Cứ tỏa hương từng giờ

 Tháng 5-2012

 

TRẦN MAI HƯỜNG
 

* Lời thỉnh cầu ở nghĩa trang Đồng Lộc

Mười bát nhang hương cắm thế đủ rồi

Còn hương nữa hãy dành phần cho đất

Ngã xuống nơi này đâu chỉ có chúng tôi

Bao xương máu mới làm nên Đồng Lộc

Lòng tưởng nhớ xin chia đều khắp

Như cỏ trong thung, như nắng trên đồi.

leftcenterrightdel
Minh họa: LÊ ANH

- Hoa cỏ may khâu nặng ống quần, kìa!

Ơi các em tuổi quàng khăn đỏ

Bên bia mộ xếp hàng nghiêm trang quá

 

Thương các chị lắm phải không, thì hãy quay về

Tìm cây non trồng lên đồi Trọ Voi cùng bao vùng đất trống

Các chị nằm còn khát bóng cây che.

- Hai mươi bảy năm qua chúng tôi không thêm một tuổi nào

Bao lần chuyển chỗ nằm lại trở về Đồng Lộc

Thương chúng tôi, các bạn ơi, đừng khóc

Về bón chăm cho lúa được mùa hơn

Bữa ăn cuối cùng mười chị em không có gạo

Nắm mì luộc chia nhau rồi vác cuốc ra đường.

 

- Cần gì ư? Lời ai hỏi trong chiều

Tất cả chưa có chồng và chưa ngỏ lời yêu

Ngày bom vùi tóc tai bết đất

Nằm xuống mộ rồi mái đầu chưa gội được

Thỉnh cầu đất cằn cỗi nghĩa trang

Cho mọc dậy vài cây bồ kết

Hương chia đều trong hư ảo khói nhang.

VƯƠNG TRỌNG

* Khát vọng Trường Sơn

Nằm kề nhau

Những nấm mộ giống nhau

Mười nghìn bát hương

Mười nghìn ngôi sao cháy

Mười nghìn tiếng chuông ngân trong im lặng

Mười nghìn trái tim neo ở đầu nguồn

Mười nghìn đôi vai từng gánh Trường Sơn

Mười nghìn đôi tay mở rừng, xẻ núi

Mười nghìn đôi chân bám trên trọng điểm

Mười nghìn đôi mắt ngước hái mây chiều...

Mười nghìn ngọn đèn thắp miền giông bão

Mười nghìn bếp ấm giữa lòng rừng xanh

Mười nghìn cơn mưa, mười nghìn cơn nắng

Mười nghìn trận sốt bạc rừng nguyên sinh

Mười nghìn chiếc gậy của thời đôi mươi

Mười nghìn nếp nhăn hằn lên trước tuổi

Mười nghìn vết đau, mười nghìn vòng trắng

Mười nghìn mái tóc bị phát quang dần...

 

Mười nghìn Trường Sơn trong một Trường Sơn

Mười nghìn lời ca trong bài ca lớn

Mười nghìn cái tên đêm đêm mẹ nhắc

Mười nghìn giấc mơ của mẹ chờ ta

Mười nghìn con đò thương về bến đợi

Mười nghìn hạt giống chưa về phù sa...

 

Mười nghìn tấm bia, còn mười nghìn nữa

Mười nghìn đồng đội nằm rải Trường Sơn

Mười nghìn hài cốt chưa về khói hương

Mười nghìn đơn côi nằm trong cõi vắng

Mười nghìn cô quạnh lang thang nẻo rừng...

 

Mười nghìn khát vọng được về bên nhau!

NGUYỄN HỮU QUÝ

 

* Dáng đứng Việt Nam

Anh ngã xuống đường băng Tân Sơn Nhứt/

 

Nhưng Anh gượng đứng lên tì súng trên xác trực thăng/
Và Anh chết trong khi đang đứng bắn/
 
Máu Anh phun theo lửa đạn cầu vồng.

Chợt thấy anh, giặc hốt hoảng xin hàng

Có thằng sụp xuống chân Anh tránh đạn

Bởi Anh chết rồi nhưng lòng dũng cảm

Vẫn đứng đàng hoàng nổ súng tiến công

Anh tên gì hỡi Anh yêu quý

Anh vẫn đứng lặng im như bức thành đồng

Như đôi dép dưới chân Anh giẫm lên bao xác Mỹ

Mà vẫn một màu bình dị, sáng trong

Không một tấm hình, không một dòng địa chỉ

Anh chẳng để lại gì cho Anh trước lúc lên đường

Chỉ để lại dáng đứng Việt Nam tạc vào thế kỷ:

Anh là chiến sĩ Giải phóng quân.

Tên Anh đã thành tên đất nước

Ôi anh Giải phóng quân!

Từ dáng đứng của Anh giữa đường băng

Tân Sơn Nhứt

Tổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân.

LÊ ANH XUÂN  

 

* Đám cưới một linh hồn

Người chiến binh để lại một chân trên cánh đồng Chó Ngáp

 
Nửa đời bôn ba chắp nối một lời nguyền
 
Gặp lại người yêu giữa Trường Sơn ngàn bia mộ
 
Lời hẹn ba mươi năm
 
Giờ hóa cỏ xanh rờn.
leftcenterrightdel
 

Anh đã ngoại ngũ tuần

Người yêu anh vẫn trẻ

Anh cưới em

Anh cưới một linh hồn

Bông huệ trắng thơm tím chiều hoang vắng

Ly rượu buồn anh tưới đẫm hoàng hôn.

 

Giờ thì em đã vu quy

Em đã vu quy

Như lời xưa hai đứa mình hẹn ước

Mà bên anh hư ảo một hình hài

Trời xanh ngắt

Mây giăng tà áo cưới

Dấu chân tròn... lá rừng xanh mắt ai!

VŨ BÌNH LỤC

 

* Vô danh

Không về

những người hy sinh ngoài mặt trận
 
hồn ẩn vào cây rừng ngọn cỏ
 
cháy những đêm chập chờn.

Nhiều người được trở về với mẹ

không vẹn nguyên hình hài

những bàn chân, bàn tay, những hốc mắt nằm lại

vô danh thành đất đai.

 

Họ cố giấu sự mất mát đời mình

bằng bàn chân không động mạch

bằng ống tay áo lép thỏng vào khoảng không di động

vô danh lẫn vào cực nhọc đời thường

 

bàn chân từng bấm xuống bùn cấy cày trên đất mẹ

như những hạt giống gieo niềm tin vững chãi lội ngược gió

mọc lên bờ bãi mỡ màu.

 

Bàn tay đan nhiều nốt chai chờ mọc thành sao

những con chữ mang hình hài mơ ước

từng giơ cao xung phong đi vào cái chết

siết thành vòng tin cậy mến yêu nhau!

 

Đôi mắt in những ảnh hình thật sâu

dáng mẹ cha, nét quê hương bấu chặt lòng rưng rức

lại rạo rực trong lòng khi khép mắt

hiện lên những yêu dấu chờ mong...

 

Giờ trở nên vô danh

hồn dấu chân theo nhòe cát bỏng

hồn cái nhìn dồn vào khoảng trống

hồn vòng ôm thành mắt xích đứt rời.

 

Những mất mát vô danh đồng đội của tôi

thời gian trở về đời thường thịt da còn nhớ màu quân phục

có nhiều đêm trong mơ tôi bật khóc

sáng dậy cầm tay mình trống vắng những đốt tay...

TRẦN QUANG ĐẠO