QĐND - Biết nhạc sĩ Minh Quang vừa hoàn thành việc “làm mới” lại ca khúc: “Người lính tình nguyện và điệu múa Apsara” tôi liền tới thăm anh. Vẫn chất giọng nhẹ nhàng, anh chia sẻ: “Bài hát đã được nhiều ca sĩ tên tuổi thể hiện thành công nhưng anh muốn có bản phối khí mới phù hợp với gu âm nhạc của giới trẻ”.

Anh kể: Bài hát ra đời trong thời kỳ đất nước Cam-pu-chia đứng lên chống bè lũ diệt chủng Pôn Pốt. Qua bao thăng trầm của lịch sử, bài hát vẫn có sức sống mạnh mẽ, trở thành “Bài ca đi cùng năm tháng”, mang giá trị lịch sử và giáo dục cho thế hệ trẻ về tình đoàn kết, hữu nghị đã được tạo dựng bằng mồ hôi, xương máu của nhân dân hai nước Việt Nam, Cam-pu-chia.

Nhạc sĩ Minh Quang. Ảnh: TG

Minh Quang là tác giả đồng thời cũng là ca sĩ đầu tiên thể hiện bài hát “Người lính tình nguyện và điệu múa Apsara” vào năm 1983, trên đất nước Cam-pu-chia. Trong lửa đạn và tiếng súng, bài hát đã ngân vang ca ngợi tinh thần chiến đấu của người lính tình nguyện Việt Nam sát cánh bên người lính Cam-pu-chia. Ngay từ lần đầu ra mắt, bài hát đã được mọi người đón nhận và yêu mến. “Tình cảm đó là món quà tinh thần đầy ý nghĩa đối với tôi” - Minh Quang hạnh phúc chia sẻ.

Năm nay đã ngoài 60 tuổi nhưng khi trò chuyện với chúng tôi, nhạc sĩ Minh Quang vẫn thể hiện bầu nhiệt huyết sôi nổi tràn đầy. Đôi mắt lim dim, anh ngân câu hát: “Em dịu dàng trong điệu múa Apsara/ Anh là người lính tình nguyện” rồi chậm rãi kể. Năm 1983, anh cùng “Đội xung kích” Đoàn Ca múa Quân đội (nay là Nhà hát Ca Múa Nhạc Quân đội) sang đất nước Cam-pu-chia biểu diễn. Đoàn gồm 16 người, Tiến Định (NSND) là đội trưởng, Minh Quang và Kiều Minh (NSƯT) là đội phó. Nhận nhiệm vụ, Minh Quang lo lắng: “Chọn tiết mục nào để biểu diễn?”. Trong dòng suy nghĩ miên man, Minh Quang hình dung ra đất nước Cam-pu-chia tươi đẹp, với đền Ăng-co uy nghi, điệu Apsara quyến rũ; cùng với đó là nỗi nhớ những người đồng đội đang vì nghĩa vụ quốc tế cao cả, chiến đấu hy sinh bên đất nước bạn. “Nghĩ tới đồng đội, tôi rất xúc động”, giọng Minh Quang như đặc lại, trầm xuống. Chính nỗi niềm đó đã khơi nguồn cho những câu hát của anh tuôn chảy. Bản thảo của bài hát đã được Minh Quang cho ra đời ngay trước chuyến đi, tại Mai Dịch, Hà Nội.

Trong dòng suy tưởng của Minh Quang, trên đất nước Cam-pu-chia, người lính văn công là những chiến sĩ thực thụ trên chiến trường. Bởi ở đâu có tiếng súng, ở đó có văn công biểu diễn. Đôi mắt Minh Quang sáng lên, giọng nói sang sảng khi nhớ lại một thời quá khứ hào hùng: “Chúng tôi thường biểu diễn trong khoảng thời gian nghỉ giữa hai trận đánh”. Bài hát đã được hoàn thiện trên mặt trận chiến đấu nên âm hưởng khi trầm âm, lúc dịu dàng, khi lại vút lên cao trào khắc nghiệt của lửa đạn. Đồng thời, bài hát thể hiện nền văn hóa của hai đất nước Việt Nam, Cam-pu-chia. Đó là âm hưởng dân ca dân tộc Khơ-me với điệu múa Apsara pha lẫn dân ca quan họ Việt Nam với câu hát “Yêu nhau cởi áo cho nhau”...

Minh Quang nhớ trong một lần biểu diễn phục vụ bộ đội Việt Nam, bộ đội và nhân dân Cam-pu-chia, đồng chí Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Cam-pu-chia vỗ vai Minh Quang nói: “Anh Quang ơi, bài hát rất hay, nhưng đất nước Cam-pu-chia còn mang tư tưởng phong kiến nên yêu nhau “cởi” áo cho nhau là không hợp lý”. Minh Quang giải thích ngay, đó là một câu dân ca của người Việt Nam. Chiếc áo là vật tượng trưng, khi yêu nhau, người ta trao gửi cả tấm lòng, tâm hồn. Ẩn trong câu hát là hình ảnh hai đất nước, con người Việt Nam, Cam-pu-chia. “Anh từng đi vượt rừng sâu, qua bao mùa giông bão/ Cùng những người lính Cam-pu-chia anh dũng”.  Hình ảnh bộ đội Việt Nam luôn đi cùng anh bộ đội Cam-pu-chia, hình ảnh cao đẹp kề vai sát cánh bên nhau. Đó là tình cảm cao cả. Cùng vượt qua “giông bão” bom đạn đi tới bến bờ của hòa bình, ổn định…

Hơn 30 năm đã qua đi, “Người lính tình nguyện và điệu múa Apsara” đã được tác giả làm mới và thể hiện cùng với ban nhạc Belcanto. Nhạc sĩ Minh Quang mong rằng, qua tiết tấu mới, ca khúc tiếp tục thắp sáng mãi tình cảm, gắn bó giữa thế hệ tương lai của hai nước.

MINH NGUYỆT