Năm 1965, tại Kinh Châu, tỉnh Hồ Bắc, khi đang tiến hành khai quật ngôi mộ cổ có niên đại hơn 2.400 năm, các nhà khảo cổ học phát hiện thanh kiếm nguyên vỏ được đặt bên cạnh hài cốt của chủ nhân ngôi mộ. Khi các chuyên gia rút kiếm ra khỏi vỏ, tất cả đều kinh ngạc. Thanh kiếm được làm bằng đồng vẫn bóng loáng và nguyên vẹn như mới, không có bất kỳ vết gỉ sét nào.
    |
 |
Thanh kiếm của Việt Vương Câu Tiễn. Ảnh: CCTV
|
Thanh kiếm này là của Việt Vương Câu Tiễn (trị vì từ năm 496 đến 465 trước Công nguyên). Ông là vị vua chư hầu của nhà Chu thời Xuân Thu trong lịch sử Trung Quốc. Việt Vương Câu Tiễn là vị vua nổi tiếng với điển tích "nếm mật nằm gai". Theo điển tích này, ông đã nằm ngủ trên gai và nếm vị đắng của mật hằng ngày để không quên nỗi nhục đầu hàng quân Ngô. Cuối cùng, sau thời gian chịu đựng gian khổ, vị vua này đã đánh bại được nước Ngô và báo thù cho quốc gia của mình.
Sở dĩ các nhà khảo cổ và chuyên gia nghiên cứu biết chủ nhân của thanh kiếm là Việt Vương Câu Tiễn bởi 8 chữ được khắc trên thân kiếm. Đó là “Việt Vương Câu Tiễn tự tác dụng kiếm”. Chữ được khắc trên kiếm là kiểu chữ Điểu Triện. Thanh kiếm được làm chủ yếu bằng đồng, dài 56cm và rộng 4,6cm. Đặc biệt, phần đốc kiếm được khảm lưu ly màu xanh. Đây là một loại đá quý thời cổ đại. Đáy chuôi kiếm có 11 vòng tròn đồng tâm. Kiếm đạt trình độ cao bậc nhất về nghệ thuật chạm trổ, điêu khắc thời Xuân Thu Chiến Quốc, đồng thời là dấu son của nghệ thuật thư pháp bởi các chữ được khắc trên cổ vật.
Để kiểm tra độ sắc bén của thanh kiếm, các nhà khảo cổ đã xếp chồng 16 trang giấy đặt lên nhau. Kết quả thanh kiếm chém đứt chồng giấy chỉ với một nhát chặt khiến nhiều người bất ngờ.
So sánh với những vũ khí cùng thời được tìm thấy và làm bằng đồng, hầu hết chúng đều bị han gỉ, không còn hình dạng ban đầu sau khi được khai quật. Tuy nhiên, thanh kiếm này lại quá hoàn hảo và sắc bén sau hơn 2.400 năm trong mộ cổ, nên nhiều chuyên gia đã tìm hiểu về bí mật giúp bảo vệ cổ vật này.
Các nhà nghiên cứu sử dụng máy móc để phân tích thành phần của thanh kiếm thì phát hiện thanh kiếm được làm từ hợp chất đồng và thiếc, có ít tạp chất. Đáng chú ý là thợ chế tác có trình độ bậc thầy khi sáng tạo ra phương thức tổng hợp kim loại, đúc và rèn kiếm vô cùng tinh xảo.
Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu cho rằng, thanh kiếm của Việt Vương Câu Tiễn sở dĩ vẫn còn giữ được vẻ sáng bóng như vậy vì được bảo vệ bởi 3 tầng chống oxy hóa. Đó là lớp sơn đen trên vỏ kiếm. Lớp sơn mài có tác dụng chống thấm, chống nhiệt và chống mối mọt. Lớp sơn này chính là tầng bảo vệ đầu tiên. Tầng thứ hai là lớp đất sét trắng bọc bên ngoài của quan tài giúp ngăn không khí bên ngoài không lọt vào trong. Và cuối cùng là cả hầm mộ vô tình chìm dưới tầng nước ngầm nên hình thành tầng bảo vệ thứ ba.
Thanh kiếm của Việt Vương Câu Tiễn từng được đưa ra nước ngoài để triển lãm. Tuy nhiên, kể từ năm 2014, thanh kiếm này được đưa vào danh sách những cổ vật của Trung Quốc không được phép xuất cảnh.
THÙY PHƯƠNG