Chiến công bắn rơi máy bay Mỹ bằng súng bộ binh của Trung đội dân quân xã Tiền Châu, huyện Yên Lãng, tỉnh Vĩnh Phú (nay là phường Tiền Châu, TP Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc) cách nay vừa tròn 5 thập kỷ. Giờ đây, những chiến sĩ dân quân ngày ấy người còn người mất, số phận, hoàn cảnh cũng khác nhau. Nguyên Trung đội trưởng Nguyễn Đình Cán đang được hưởng chế độ trợ cấp dành cho người bị nhiễm chất độc da cam.
    |
 |
| Cựu chiến binh Nguyễn Đình Cán, nguyên Trung đội trưởng dân quân xã Tiền Châu, Phúc Yên, Vĩnh Phú (nay là Vĩnh Phúc) kể lại câu chuyện bắn rơi "cánh cụp, cánh xòe" |
Trong ngôi nhà nhỏ của ông Cán ở tổ dân phố Tiên Thịnh, phường Tiền Châu, cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị năm xưa gặp lại nhau trước thềm kỷ niệm 50 năm Chiến thắng "Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không", ai cũng mừng mừng tủi tủi. Nhớ lại thời trai trẻ của mình, ông Nguyễn Đình Cán kể: "Năm 1966, tôi lên đường nhập ngũ và được biên chế vào đơn vị 304A, rồi hành quân vào chiến đấu ở chiến trường Quảng Trị.
Gần 5 năm trời quần nhau với giặc tại đây, tôi và nhiều đồng đội bị nhiễm chất độc da cam/dioxin; bị những trận sốt rét rừng hành hạ chết đi sống lại, khiến không thể tiếp tục cùng đơn vị hành quân vào Nam chiến đấu. Tháng 8-1971, tôi cùng một số đồng chí được chuyển ra an dưỡng tại đoàn an điều dưỡng thương binh, bệnh binh nặng tỉnh Vĩnh Phú (nay là tỉnh Phú Thọ và Vĩnh Phúc), sau đó phục viên về địa phương, được giao nhiệm vụ Trung đội trưởng dân quân của xã nhà".
Biết ý định của tôi muốn tìm hiểu về chiến công năm xưa của Trung đội dân quân xã Tiền Châu, đôi mắt ông Cán ánh lên niềm vui. Theo lời của ông kể, đầu năm 1972, trung đội dân quân của xã Tiền Châu được biên chế 9 cán bộ, chiến sĩ, 1 khẩu súng máy 12,7mm, 3 khẩu đại liên, một số súng trường. Thời gian này, đế quốc Mỹ liên tục leo thang đánh phá miền Bắc với cường độ ngày càng ác liệt. Đêm 16-10-1972, máy bay Mỹ đánh phá rất ác liệt các khu vực dân cư ở Hải Phòng, Hà Nội. Ở Vĩnh Phú, chúng rải bom xuống các làng mạc, đánh trúng một số đơn vị bộ đội khiến nhiều người thương vong. Căm phẫn trước tội ác của đế quốc Mỹ, mong muốn được trả thù cho dân làng và những người đồng chí thân thiết đã hy sinh bởi bom đạn giặc, Trung đội dân quân xã Tiền Châu do ông Cán chỉ huy luôn bám trụ bên ụ súng, sẵn sàng tiêu diệt máy bay Mỹ.
|
 |
| Trung đội dân quân xã Tiền Châu Vĩnh Phú năm xưa. Ảnh tư liệu |
Thời cơ đã đến, vào khoảng 0 giờ 5 phút ngày 17-10-1972, sau tiếng còi báo động, các chiến sĩ dân quân trong trung đội phát hiện hai chiếc máy bay của giặc Mỹ. Chúng quần thảo liên tục trên vùng trời trước mặt rồi bất ngờ một chiếc hạ thấp độ cao, lao về phía trận địa của trung đội dân quân. Chỉ chờ có thế, hàng loạt đạn từ khẩu đội 12,7mm do Trung đội trưởng Nguyễn Đình Cán chỉ huy vang lên giòn giã. Chiếc máy bay F-111 “cánh cụp, cánh xoè” của giặc bốc khói, chao đảo rồi đâm đầu xuống khu vực cánh đồng Đầm Quận, xã Tiền Châu, cách vị trí trận địa của trung đội khoảng hơn 1km, gây nên một tiếng nổ dữ dội, lửa bốc cao ngùn ngụt. Trong giây phút đặc biệt ấy, cả trung đội ôm chầm lấy nhau xúc động.
Tiếp mạch câu chuyện, bà Nguyễn Thị Yên, 72 tuổi, ở thôn Kim Xuyên, phường Tiền Châu hào hứng kể: Khi ấy bà là nữ chiến sĩ dân quân duy nhất của trung đội, người có nhiệm vụ tiếp đạn trong quá trình chiến đấu. Chứng kiến chiếc máy bay của giặc Mỹ phải đền tội, cô dân quân đã òa khóc sung sướng. Từ ngày được biên chế vào lực lượng dân quân của xã tham gia đánh Mỹ, đây là chiến công đầu tiên và cũng là khoảnh khắc không thể nào quên trong đời người nữ dân quân này. Ngay hôm sau, tin Trung đội dân quân xã Tiền Châu bắn rơi máy bay Mỹ bằng súng 12,7mm được loan báo rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng trong nước và cả báo chí nước ngoài. Đặc biệt, đến thời điểm ngày 17-10-1972, đây là chiếc máy bay thứ 4.000 của giặc Mỹ phải đền tội trên bầu trời miền Bắc. Do đó, chiến công này của Trung đội dân quân xã Tiền Châu trở thành một trong những dấu mốc quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta.
Theo ông Nguyễn Thế Tuyển, Chủ tịch Hội CCB phường Tiền Châu, tuy cuộc sống vật chất còn khó khăn, thiếu thốn nhưng nhiều năm trở lại đây, dịp kỷ niệm Chiến thắng "Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không", Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, các chiến sĩ trong Trung đội dân quân xã Tiền Châu đều tổ chức gặp mặt, ôn lại chiến công năm xưa, kể chuyện truyền thống cho thế hệ trẻ. Trong cuộc sống, cùng với sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền địa phương, các CCB trong trung đội dân quân ngày ấy luôn phát huy tốt phẩm chất, tích cực giúp đỡ lẫn nhau phát triển kinh tế, hăng hái tham gia công tác xã hội, góp phần làm cho bộ mặt của quê hương Tiền Châu anh hùng mỗi ngày thêm "thay da đổi thịt".
Bài và ảnh: NGUYỄN HỒNG SÁNG