Năm 1965, chàng thanh niên Trần Thanh Giáp vừa tròn 20 mươi tuổi. Anh tình nguyện nhập ngũ và nhận nhiệm vụ ở Tiểu đoàn 30 công binh, Quân khu 4. Sau mấy tháng đào tạo kỹ thuật công binh, đơn vị anh được giao nhiệm vụ xây dựng các trận địa cho pháo binh bảo vệ bờ biển dọc hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh. Mấy năm trời lăn lộn phục vụ chiến đấu vô cùng khẩn trương, gian khổ và ác liệt, anh cùng đơn vị mở đường khoét núi đá cho pháo 130mm vươn nòng bắn cháy tàu chiến giặc trên Biển Đông.

Đầu năm 1968, giặc Mỹ ném bom “hạn chế” miền Bắc, thực chất là chúng tập trung sinh lực đánh phá từ Vĩ tuyến 20 trở vào. Trần Thanh Giáp được điều về tiểu đoàn công binh làm nhiệm vụ bảo đảm giao thông ở Ngã ba Đồng Lộc. Mấy tháng trời trong mưa bom bão đạn, anh cùng đồng đội rà phá hàng trăm quả bom nổ chậm, bom từ trường ở “ngã ba bom” ấy. Rồi tiểu đoàn của anh được điều sang Lào mở đường Tây Trường Sơn để nối dài các ngả đường vào chiến trường B, sang chiến trường C, chia lửa với các cung đường huyết mạch Đông Trường Sơn. Cuối năm 1971, khi giặc Mỹ rục rịch đánh phá trở lại miền Bắc, Trần Thanh Giáp lại được điều động về Tiểu đoàn 25 công binh, Quân khu 4. Tại đây, anh được cử đi học thêm kỹ thuật tháo gỡ bom, mìn, chuẩn bị cho những cuộc chiến đấu mới cam go hơn, ác liệt hơn.

Ngày 9-5-1972, đế quốc Mỹ cho hàng loạt máy bay từ Hạm đội 7 ở Biển Đông ồ ạt vào thả hàng nghìn quả thủy lôi, bom từ trường xuống các cảng biển từ Hải Phòng vào tới sông Gianh... nhằm ngăn chặn triệt để các hoạt động giao thông, vận chuyển của ta. Trước tình hình đó, Bộ tư lệnh Quân khu 4 quyết định cho công binh mở đường máu để tàu thuyền của ta ra tận phao số “0” nhận hàng. Ngày 26-6-1972, Tiểu đội Cảm tử quân gồm 8 chiến sĩ công binh do Trần Thanh Giáp phụ trách làm lễ tuyên thệ và truy điệu sống trong đất liền rồi dùng xuồng cao su chở theo nửa tạ thuốc nổ TNT, dây dẫn và thiết bị phát “từ trường” để kích nổ bom hành quân ra biển. Trên người họ chỉ có chiếc quần cộc và chiếc phao bơi tròn quấn quanh người, kẹp dưới hai nách.

leftcenterrightdel

Thương binh Trần Thanh Giáp. 

Xuất phát từ bến thuyền xã Nghi Thọ (nay thuộc Phúc Thọ, Nghi Lộc, Nghệ An) men theo luồng lạch tàu thuyền vẫn thường vào ra, Tiểu đội công binh vừa đi vừa cho máy xung từ hoạt động để kích nổ những quả bom xung quanh. Bọn Mỹ thả nhiều loại bom, mìn trôi nổi trong sóng nước, có loại chìm sâu xuống đáy chờ tàu thuyền đi qua. Với tác động của máy phát sóng từ trường, nhiều quả bom nổ tung, có quả nổ rất gần xuồng, sóng nước dựng lên thành cột, mảnh bom tung tóe, bùn nước ào ào rơi. Cả tiểu đội không nao núng, vừa đi vừa mở rộng tầm rà phá. Ra đến chừng hai cây số, một quả bom đã nổ ngay sát xuồng. Sau tiếng nổ xé trời ấy, mọi người trên xuồng bị hất tung lên không trung rồi rơi xuống biển...

Bảy đồng đội hy sinh, riêng Trần Thanh Giáp bị nát toàn bộ chân trái, dần chìm xuống đáy biển. Thật kỳ lạ, ngay trong giây lát, anh kịp tỉnh dậy, lấy hết sức dùng chân còn lại và hai tay khuấy đạp ngoi lên mặt biển trong khi chiếc phao bơi đã bị xẹp tự khi nào. Vốn có khả năng bơi lội bởi thời niên thiếu nhà anh ở thị trấn Cẩm Xuyên (Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh) sát dòng sông Hội, phần nữa, biển ở đây cũng không sâu, Trần Thanh Giáp nén đau, ngoi trên mặt biển. Cứ như vậy, chân phải và tay giữ cho người có thể trồi mặt trên nước mà thở. Anh cố gắng duy trì sự tỉnh táo, vừa tìm đồng đội, vừa quan sát xem tàu thuyền nào đi qua mà gọi cấp cứu. Khá lâu sau, anh gặp được chiếc thuyền chài của hai cha con người đánh cá ở biển Nghi Lộc. Người cha đặt anh lên thuyền để cô con gái xé áo của bố băng bó cho anh. Sau đó, theo chỉ dẫn của anh Giáp, họ chèo thuyền đi tìm những người khác. Cô gái thấy vết thương của anh Giáp quá nặng thì giục cha cho thuyền vào bờ ngay để kịp cứu anh. Lúc này, thê đội 2 của đơn vị anh cũng vừa tới, Trần Thanh Giáp chỉ vị trí đồng đội gặp nạn để họ tiếp tục tìm kiếm cứu người trước khi chiếc thuyền câu chở anh vào bờ. Tại trạm cấp cứu ở Cửa Hội, sau khi sơ cứu, anh được chuyển gấp trong đêm về Quân y viện 4 (nay là Bệnh viện Quân y 4).

Tám tháng trời Trần Thanh Giáp chết đi sống lại vì cái chân bị giập nát, không biết bao nhiêu lần hoại tử phần thịt, nhiễm trùng phần xương tủy; không biết bao nhiêu lần hồi sức cấp cứu và phẫu thuật cắt bỏ, cấy ghép... Mắt anh bị mờ, tai bị điếc vì khói bom và tiếng nổ quá gần. Sức khỏe sa sút, Trần Thanh Giáp được chuyển ra Quân y viện 109 (nay là Bệnh viện Quân y 109) ở Vĩnh Yên (Vĩnh Phúc) để điều trị. Dù đã được cứu chữa tích cực nhất song anh vẫn phải sống chung với thương tật.

Sự hy sinh dũng cảm của tiểu đội do Trần Thanh Giáp chỉ huy đã làm xúc động bao trái tim đồng đội và nhân dân. Đơn vị tổ chức học tập. Nhiều nhóm thay họ ra khơi rà phá bom, mìn, giải phóng tuyến đường biển đang bị địch bủa vây bằng bom, mìn để hàng tiếp viện vào được đất liền và đi tới các chiến trường. Sau này, anh Giáp được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Ba.

Chuyện tình yêu của Trần Thanh Giáp với chị Nguyễn Thị Thanh có thể gọi là một thiên tình sử đẹp. Chị Thanh cũng là một thương binh trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, từng phục vụ chiến đấu ở chiến trường Lào. Sau khi bị thương ở Mặt trận Bolykhamxay, chị được về nước điều dưỡng rồi ở lại Đoàn 70 (Quân khu 4) công tác. Chị là người trực tiếp chăm sóc thương binh Trần Thanh Giáp khi anh điều trị ở đây. Họ thành vợ thành chồng. Anh Giáp là thương binh hạng 1/4, có chế độ nuôi dưỡng; để tiện chăm sóc chồng và gia đình, chị Thanh ngoài công việc làm y tá ở bệnh viện tỉnh còn kiêm luôn cả việc chăm sóc thương binh. Họ sống hạnh phúc đầm ấm và hết mực yêu thương, chia sẻ với nhau.

50 năm qua, một chân bị giập nát không chịu trở thành “vết sẹo” mà nó vẫn hành hạ anh bất cứ lúc nào. Dù vậy, Trần Thanh Giáp nén đau bằng nụ cười lạc quan để động viên vợ con vui sống và vượt qua mọi gian khổ. Anh chị có 4 người con luôn thương yêu bố mẹ và đến nay đều đã trưởng thành. Hai con gái và cậu út ở gần đỡ đần ông bà khi ốm đau bệnh tật. Còn con trai Trần Thanh Quý-cậu con trai lớn của anh chị hiện là Thiếu tá công an.

Bài và ảnh: BÙI QUANG THANH