“Chiến cục” là một giai đoạn của chiến tranh. “Chiến cục” được đặt tên theo năm, mùa hoặc chiến trường, như: Chiến cục Bắc Phi 1940-1943 (Chiến tranh thế giới thứ 2); Chiến cục Đông Xuân 1953-1954 (kháng chiến chống Pháp ở Việt Nam). Một cuộc chiến tranh thường chia thành nhiều “chiến cục” như: Chiến cục ở Pháp 1940, Chiến cục ở Italy 1943-1945, Chiến cục Thái Bình Dương 1941-1945; Chiến cục Hè Thu 1941 và 1945 ở Tây Âu, Chiến cục 1945 ở Viễn Đông...
Chiến cục Đông Xuân 1953-1954 trên chiến trường Đông Dương diễn ra trong giai đoạn cuối của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp do lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam phối hợp với lực lượng vũ trang cách mạng Lào và Campuchia tiến hành nhằm làm thất bại kế hoạch Nava, tiêu diệt sinh lực địch, giải phóng đất đai, tạo chuyển biến cục diện chiến tranh. Phương hướng chiến lược, mở các cuộc tiến công vào những hướng quan trọng mà địch tương đối yếu và sơ hở, buộc chúng phải phân tán lực lượng cơ động chiến lược để đối phó trên nhiều hướng, rồi chọn hướng và thời cơ thuận lợi để tập trung đánh tiêu diệt, kết hợp với chiến tranh du kích rộng khắp ở vùng sau lưng địch. Mở đầu là Chiến dịch Lai Châu (từ ngày 10 đến 20-12-1953), tiêu diệt quân địch từ Lai Châu rút chạy về Điện Biên Phủ; tiếp đến là Chiến dịch Trung Lào (từ ngày 21-12-1953 đến tháng 4-1954), Chiến dịch Bắc Tây Nguyên (từ ngày 26-1 đến 17-2-1954), Chiến dịch Thượng Lào (từ ngày 29-1 đến 13-2-1954), Chiến dịch Hạ Lào và Đông Bắc Campuchia (từ ngày 30-1 đến tháng 4-1954), diệt từng bộ phận sinh lực địch và giải phóng những vùng đất rộng lớn.
Để đối phó, ngoài việc xây dựng tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, Pháp phải phân tán lực lượng cơ động chiến lược ra nhiều hướng: Seno (Trung Lào), Pleiku (Tây Nguyên), Luang Prabang (Thượng Lào), Xalavan (Hạ Lào)... Thực hiện ý đồ chủ động tiến công, quân Pháp tiến hành các cuộc hành quân lớn như hành quân Hải Âu (từ ngày 15-10 đến 6-11-1953), hành quân Atlăng (từ tháng 1 đến 3-1954)... nhưng đều bị đánh bại.
Đỉnh cao của Chiến cục Đông Xuân 1953-1954 là Chiến dịch Điện Biên Phủ (từ ngày 13-3 đến 7-5-1954), ta diệt và bắt sống toàn bộ quân địch ở tập đoàn cứ điểm này; loại khỏi vòng chiến đấu 112.000 tên địch, bắn rơi và phá hủy 177 máy bay, thu 19.000 khẩu súng các loại, giải phóng nhiều vùng đất có ý nghĩa quan trọng về chiến lược.
Thắng lợi của Chiến cục Đông Xuân 1953-1954 đã làm phá sản kế hoạch Nava, giáng đòn quyết định vào ý chí xâm lược của thực dân Pháp, góp phần đưa Hội nghị Geneva về Đông Dương đến thành công, kết thúc chiến tranh ở Đông Dương.