Theo “Từ điển tiếng Việt”, Viện Ngôn ngữ học, năm 2021, trang 1176, “thầy” là người có trình độ hướng dẫn, dạy bảo. “Học thầy” là học ở trường lớp, được thầy cô giáo trực tiếp dạy dỗ, chỉ bảo những điều đúng đắn, nhưng đó mới chỉ là kiến thức tổng hợp, cơ bản. Trang 40 giải nghĩa “bạn” là người quen biết và có mối quan hệ gần gũi, coi nhau ngang hàng, do hợp tính, hợp ý hay cùng cảnh ngộ, cùng chí hướng, cùng hoạt động...
“Học bạn” là học hỏi bạn bè, những người xung quanh, học ở môi trường xã hội rộng lớn. Trang 1131, “tày” nghĩa là có thể so sánh với. Như vậy, "không tày" là cách nói nhấn mạnh bên cạnh việc học thầy thì học hỏi từ bạn bè là điều hết sức quan trọng và cần thiết. Học từ thầy là tiếp thu kiến thức ở trường lớp, nhưng phần lớn thời gian mỗi người sống và hoạt động trong môi trường gia đình và xã hội, thường xuyên giao tiếp, trao đổi, thảo luận công việc cùng bạn bè. Nên việc học hỏi từ bạn bè và những người xung quanh rất rộng lớn và vô cùng quan trọng.
Như vậy, câu tục ngữ khẳng định sự cần thiết của việc học cả thầy và bạn. Học từ thầy giúp xây dựng nền tảng kiến thức cơ bản, học từ bạn giúp nâng cao và bổ sung kiến thức từ thực tiễn. Trong quá trình học tập, mỗi người cần biết cách tận dụng, phối hợp học tập từ thầy và bạn tạo ra một môi trường học tập phong phú, đa dạng. Để trở thành người hiểu biết và thành công, chúng ta cần mở rộng đối tượng học tập, không chỉ từ sách vở hay thầy cô mà còn từ những người bạn và cuộc sống thực tế. Việc học hỏi từ nhiều nguồn sẽ giúp mỗi người trang bị đủ kiến thức và kỹ năng cần thiết cho cuộc sống.
VĂN TUẤN