“Mềm” ở đây không có nghĩa là nhu nhược hay nhân nhượng vô nguyên tắc. Đó là biểu hiện của sự tinh tế, thấu cảm, là khả năng nắm bắt tâm lý và xử lý tình huống một cách khôn ngoan, khéo léo. Đôi khi, một lời nhắc nhẹ nhàng lại khiến người ta tự điều chỉnh, còn một mệnh lệnh gay gắt chỉ gây phản ứng ngược. Người làm cha mẹ, thầy cô, người quản lý hay lãnh đạo đều cần đến nghệ thuật “mềm mà chặt” này để người nghe không chỉ tuân thủ mà còn thấu hiểu và đồng thuận.
“Buộc chặt” trong câu tục ngữ không chỉ là kết quả vật lý mà còn là kết quả tinh thần, tức là sự gắn kết bền lâu, tự nguyện, từ sự thuyết phục hơn là cưỡng ép. Một đứa trẻ được dạy bằng tình thương sẽ ngoan ngoãn và trưởng thành hơn. Một nhân viên được đối xử công bằng, tôn trọng sẽ làm việc hiệu quả hơn. Một người bạn đời nhận được sẻ chia, thấu hiểu sẽ bền lòng gắn bó.
Triết lý “Lạt mềm buộc chặt” cũng có giá trị trong điều hành tổ chức và xử lý mối quan hệ xã hội. Trong những tình huống phức tạp, khi sự đối đầu dễ gây đổ vỡ, thì thái độ mềm dẻo, nhưng không dễ dãi lại giúp hóa giải xung đột, đem lại hiệu quả lâu dài. Đó chính là điểm cân bằng giữa lý và tình, giữa cương và nhu trong hành xử.
Câu tục ngữ ngắn gọn nhưng sâu sắc, nhắc chúng ta rằng: Sự cứng rắn thiếu tinh tế dễ làm tổn thương, còn sự mềm mại đúng lúc, đúng cách sẽ giữ được những điều lớn lao. Như sợi lạt càng mềm, càng buộc chặt.
VĂN TUẤN