Soi đường cho quốc dân đi

Hồn dân tộc hội tụ

Lần đầu tiên, một triển lãm thành tựu đất nước quy mô lớn do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì, phối hợp với các ban, bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp trong cả nước được tổ chức tại Trung tâm Hội chợ triển lãm quốc gia. Đây là công trình mới khánh thành ở Thủ đô Hà Nội, được đánh giá nằm trong tốp 10 trung tâm triển lãm lớn nhất thế giới, với kiến trúc độc đáo mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam.

Nhà triển lãm chính mang tên Kim Quy, lấy cảm hứng từ hình tượng Thần Kim Quy (Rùa Vàng), như một nhịp cầu đưa người xem trở về quá khứ với những truyền thuyết lịch sử chống giặc ngoại xâm. Không gian trưng bày, cả trong nhà và ngoài trời đều được dàn dựng công phu, kết hợp nghệ thuật sắp đặt, điêu khắc, mỹ thuật... tạo nên bức tranh sinh động về văn hóa Việt Nam, từ thành thị đến nông thôn, từ truyền thống đến hiện đại.

Tham quan triển lãm, người xem như được hòa vào “bữa tiệc văn hóa” với âm thanh tiếng nhạc, tiếng khèn, tiếng trống hòa cùng lời ca, tiếng hát của nghệ sĩ và người dân 3 miền Bắc-Trung-Nam cùng hội tụ. Các chàng trai, cô gái dân tộc Mông tỉnh Lào Cai say sưa thổi khèn, biểu diễn múa truyền thống rộn ràng; các em học sinh tỉnh Phú Thọ dịu dàng trong điệu hát xoan cổ; những nghệ sĩ đến từ các tỉnh Cà Mau, Đồng Tháp mang theo lời hò, câu vọng cổ thấm đượm tình quê hương.

Tại khu trưng bày của cố đô Huế, ánh mắt người xem dừng lại thật lâu trước nữ nghệ nhân khéo léo đan nón lá sen và dàn người mẫu trình diễn áo dài truyền thống trên nền nhạc cung đình. Không riêng Huế, nhiều tỉnh, thành phố cũng mang đến triển lãm những giá trị đặc sắc nhất của địa phương, đặc biệt là các mô hình tái hiện di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, những di sản đã được vinh danh quốc gia và quốc tế trong nhiều thập niên qua. Trang phục sặc sỡ của đồng bào các dân tộc thiểu số, cùng với sản vật ẩm thực khắp các miền, làm nên một không gian văn hóa rực rỡ, sống động.

Không gian văn hóa rực rỡ sắc màu của đồng bào dân tộc tỉnh Lai Châu.

Trong dòng người tham quan triển lãm, có rất nhiều cặp vợ chồng cao tuổi, cựu chiến binh, thanh niên xung phong và các em nhỏ, ai cũng hồ hởi, háo hức. Cựu chiến binh Phạm Gia Mồ, 80 tuổi, ở xã Thạch Thất (TP Hà Nội), vượt quãng đường hơn 40km để đến dự. Từng là chiến sĩ pháo binh chiến đấu 7 năm ở chiến trường miền Nam, ông Mồ không giấu nổi xúc động: “Thời trẻ của tôi thiếu thốn đủ thứ, gian khổ, đói rét, sách, báo hiếm, ti vi không có. Nhưng nhờ truyền thống, bản lĩnh, tinh thần yêu nước mà cha ông để lại, chúng tôi vẫn kiên cường chiến đấu và giành chiến thắng. Giờ đây, nhìn đất nước phát triển, đời sống người dân ngày càng ấm no, tôi rất vui và tự hào”.

Không ít bạn trẻ say sưa trải nghiệm các thiết bị công nghệ mới tại triển lãm. Tại khu trưng bày của Đài Tiếng nói Việt Nam, đông đảo người xem xếp hàng để trải nghiệm thực tế ảo: Nghe lại giọng Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình-một cách để sống lại thời khắc thiêng liêng của dân tộc 80 năm trước. Ứng dụng công nghệ thực tế ảo, mô phỏng 3D, thực tế tăng cường... không còn xa lạ với các bảo tàng, di tích ở nước ta trong những năm gần đây, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Việc tích hợp công nghệ hiện đại vào các thiết chế văn hóa phục vụ nhân dân là minh chứng rõ nét cho những bước phát triển của ngành văn hóa Việt Nam.

Theo Ban tổ chức triển lãm, không gian trưng bày được thiết kế theo ý tưởng kết nối quá khứ-hiện tại-tương lai; giữa lòng yêu nước và khát vọng phát triển; giữa truyền thống và hiện đại. Qua đó, người dân có dịp nhìn lại chặng đường phát triển của đất nước sau 80 năm, nơi văn hóa chính là hồn cốt, là nền tảng của sự kết nối mọi lĩnh vực đời sống-từ công trình kiến trúc, nghệ thuật, thiết chế văn hóa đến đời sống tinh thần phong phú của nhân dân.

Sức mạnh nội sinh phát triển đất nước

Song song với triển lãm, nhiều sự kiện văn hóa, chương trình nghệ thuật chính luận, concert quốc gia chào mừng 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 thu hút đông đảo khán giả. Dù khác nhau về tuổi tác hay vùng miền, người dân khoác lên mình những chiếc áo màu cờ Tổ quốc, cùng hát vang Quốc ca, biểu tượng của sự kết nối tâm hồn, đồng điệu cảm xúc, khơi dậy lòng tự hào, tự tôn dân tộc trong mỗi trái tim người Việt.

Các nghệ sĩ biểu diễn dân ca ba miền trong không gian triển lãm các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam.

Nhìn lại 80 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, văn hóa đã trở thành vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng, tinh thần, góp phần to lớn vào các cuộc kháng chiến và công cuộc bảo vệ Tổ quốc. Ngành văn hóa đã đào tạo, bồi dưỡng nhiều thế hệ văn nghệ sĩ tài năng, để lại những tác phẩm xuất sắc trong văn học, âm nhạc, điện ảnh, nhiếp ảnh, báo chí... Nhiều tác phẩm được công nhận là bảo vật quốc gia. Không ít văn nghệ sĩ, nhà văn, nhà báo đã trực tiếp ra trận, vừa chiến đấu, vừa sáng tác và không ít người đã hy sinh, để lại những tác phẩm và thước phim vô giá cho đời sau.

Ngày nay, Việt Nam có gần 50 di sản văn hóa, danh thắng, công viên địa chất, cùng nhiều danh nhân văn hóa được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) vinh danh. Với hàng nghìn lễ hội truyền thống và hình ảnh con người thân thiện, mến khách, Việt Nam đang trở thành điểm đến hòa bình hấp dẫn du khách quốc tế. Sau 80 năm, ngành văn hóa đã đạt được những thành tựu to lớn, góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển đất nước, xứng đáng với sứ mệnh mà Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, việc giữ gìn và phát huy nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc đặt ra nhiều yêu cầu và thách thức. Nguy cơ phai nhạt bản sắc, sự xâm nhập của các trào lưu phi văn hóa luôn hiện hữu. Theo PGS, TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội thì: “Trong thời đại toàn cầu hóa, sức mạnh của quốc gia không chỉ đo bằng tổng sản phẩm trong nước (GDP) hay công nghệ mà còn bằng sức sống văn hóa, bằng bản sắc được gìn giữ và lan tỏa. Việt Nam có lợi thế vô giá: Một nền văn hóa hàng nghìn năm lịch sử, đa dạng, sâu sắc. Vấn đề là chúng ta cần biết cách biến di sản ấy thành sức mạnh nội sinh, thành động lực phát triển, để vừa giữ được hồn cốt dân tộc, vừa hòa nhịp với xu thế thế giới”.