Về lý thuyết mà nói, những gì đang tồn tại thì đều ít nhiều có lý. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy, ngay cả những sự đã tồn tại không chỉ một trăm năm nay nhưng trong điều kiện hiện đại thì rất vô lý. Việc cậu học sinh 18 tuổi sử dụng súng trường bán tự động AR 15 gây nên vụ thảm sát tại một trường tiểu học ở bang Texas đã bắt buộc nhiều người Mỹ phải nghĩ lại về một trong những vấn đề được coi là căn cốt của hệ thống luật pháp Hoa Kỳ: Tu chính án 2 Hiến pháp, cho phép các công dân Mỹ được quyền sở hữu vũ khí.

Như tin đã đưa, tại thành phố Uvalde thuộc bang Texas, ngày 24-5, cậu học sinh Salvador Ramos đã mang súng tới Trường Tiểu học Robb Elementary School và xả súng làm 21 người chết, trong đó có 19 em nhỏ và 2 nữ giáo viên. Phải tới hơn một giờ sau, cảnh sát mới đến được đó để hạ sát kẻ thủ ác. Đây thực sự đã là một hành động đổ thêm vào lửa đối với cuộc tranh cãi kéo dài triền miên từ nhiều năm nay trên chính trường Mỹ, đặc biệt là giữa Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ về quyền sở hữu vũ khí của các công dân. Thông thường, những người Cộng hòa luôn chủ trương “lối cũ ta về” và bảo vệ Tu chính án 2 Hiến pháp Hoa Kỳ. Những người Dân chủ thì ngược lại, muốn sửa đổi quy chế này để ít ra thì cũng có thể giảm bớt tình trạng tự do sở hữu vũ khí như hiện nay ở Mỹ.

Không ngẫu nhiên mà năm nay, đại hội Hiệp hội Súng trường quốc gia (NRA) thường niên, khai mạc ngày 27-5 tại Trung tâm Hội nghị mang tên George Brown ở Houston đã vắng mặt không chỉ một đại biểu quan trọng. NRA là một tổ chức xã hội có tới 5 triệu thành viên, liên kết tất cả công dân Mỹ ủng hộ Tu chính án 2 Hiến pháp, chủ trương chống lại bất cứ sự hạn chế nào đối với quyền sở hữu vũ khí của công dân. Đây cũng là nơi tập trung đông nhất lực lượng lobby cho nền công nghiệp vũ khí và những công ty vốn là những mạnh thường quân hàng đầu cho các cuộc vận động tranh cử của các ông nghị Mỹ. Năm nay, Thống đốc bang Texas, Greg Abbott thay vì tới đó để đọc tham luận thì đã tới ngay nơi vừa xảy ra thảm họa. Các đại biểu dự hội nghị ở Houston chỉ được nghe một bản ghi âm sẵn lời phát biểu chào mừng của Thống đốc Abbott. Thượng nghị sĩ John Cornyn và Hạ nghị sĩ Daniel Crenshaw cũng từ chối tham gia đại hội. Theo CNN, có ít nhất 4 ngôi sao âm nhạc thuộc hàng thần tượng đối với các thành viên NRA là ca sĩ Don McLean, ca sĩ kiêm nhạc sĩ Larry Gatlin, ca sĩ Larry Stewarrt của ban nhạc Restless Heart và nhạc sĩ dòng nhạc country Lee Greenwood cũng từ chối biểu diễn tại đại hội NRA. Lee Greenwood còn thẳng thắn tuyên bố rằng, “Tu chính án 2 Hiến pháp Hoa Kỳ không nên áp dụng cho mọi công dân Mỹ”.

leftcenterrightdel
Lực lượng an ninh tập trung bên ngoài trường tiểu học Robb , thành phố Uvalde, bang Texas (Mỹ) sau vụ xả súng. Ảnh: AP. 

Tại Houston, các thành viên NRA đã cùng nhau thảo luận về những việc cần làm để bớt đi tai họa của việc công dân sở hữu vũ khí. Tuy nhiên, do đặc tính cố hữu của mình nên NRA không đi sâu vào thảo luận những biện pháp thắt chặt luật định mà lại chuyển sang hướng làm sao để bảo đảm“sức khỏe tâm lý” của những công dân sở hữu vũ khí. Quan điểm bất biến của họ vẫn là, để chống lại những người xấu có vũ khí thì những người tốt cũng phải có vũ khí. Trong bài phát biểu được ghi âm sẵn, Thống đốc bang Texas nhấn mạnh:“Như những người Texas và những người Mỹ, chúng tôi cùng chia sẻ nỗi đau buồn với các gia đình có người bị sát hại”. Ông Abbott cho rằng, những đạo luật hiện hành về vũ khí đã không thể ngăn cản được kẻ bắn súng từ thành phố Uvalde và ông cũng bác bỏ những lời kêu gọi đưa ra điều luật mới vì “không điều luật nào có thể ngăn cản được những kẻ mất trí thực hiện việc độc ác đó...”. Hạ nghị sĩ đại diện cho bang Texas, ông Ted Cruz, vẫn tiếp tục duy trì quan điểm: Mọi người cần có vũ khí để “tự bảo vệ mình”. Theo ông, “cấm vũ khí không làm cho đất nước trở nên an toàn hơn”, bởi lẽ, những vụ xả súng và thảm sát đang ngày một xảy ra nhiều hơn tại Mỹ có nguyên nhân ở sự thất bát của định chế gia đình, các trò chơi bạo lực và mạng xã hội cũng như việc một bộ phận không nhỏ đang chối bỏ những giá trị truyền thống, đạo đức tôn giáo.

Súng ác do người, hiển nhiên là thế. Và cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, khi phát biểu trong đại hội NRA vào lúc chiều tối 27-5 lại cho rằng, “sự tồn tại của cái ác trên thế giới”, đó không phải là lý do để tước vũ khí của những công dân “ngoan ngoãn” tuân thủ luật pháp mà ngược lại, đấy chính lại là lý do để trang bị nhiều thêm vũ khí cho họ. Trên màn hình phát cảnh quay trực tiếp từ đại hội, số đại biểu ở lại nghe cựu Tổng thống Donald Trump phát biểu chỉ đủ làm kín một nửa hội trường, nơi có thể chứa tới 3.600 người. Đảng viên Đảng Cộng hòa Trump đã lên tiếng buộc tội những người Dân chủ và đương kim Tổng thống Mỹ Joe Biden đang tranh thủ “đục nước béo cò”, “lợi dụng” vụ thảm sát ở Uvalde để hòng làm thay đổi thị trường vũ khí Mỹ dưới sức ép những tổ chức xã hội và những người dân cứ nghĩ rằng, mọi điều tồi tệ ở Mỹ đều là do sự tự do mua sắm vũ khí.

Với ông Trump, không nên kiểm soát việc lưu hành của vũ khí mà chỉ cần phải gia tăng thêm các biện pháp kiểm soát những người có súng và kiềm tỏa những người có súng không đủ độ tốt lành khi sử dụng súng. Ông Trump cũng kêu gọi gia tăng bảo vệ các học đường ở Mỹ, đưa cảnh sát có vũ trang và gia tăng thêm số người bảo vệ ở các trường học, cho phép các phụ huynh cũng được mang theo mình vũ khí. Tổng thống Mỹ thứ 45 còn kiến nghị xây hàng rào vây quanh các học đường, chỉ để một lối ra vào được lắp đặt máy kiểm tra kim loại và có người bảo vệ nghiêm ngặt. Đua theo xu hướng phổ biến trên mạng xã hội, cựu Tổng thống Donald Trump kết luận:“Nếu chúng ta đã có thể tìm ra 40 tỷ USD cho Ukraine thì cũng có thể tìm ra đủ tiền để làm việc này...”.
Thế nhưng, nhìn vào thực tế, không ít người dân Mỹ lại có những suy nghĩ khác với vị tổng thống thứ 45 của họ không chỉ về vấn đề Ukraine mà cả về quyền tự do sở hữu vũ khí. Không ngẫu nhiên mà trong ngày khai mạc đại hội thường niên của NRA ở Houston đã có tới hàng nghìn người vây quanh trung tâm hội nghị George Brown với những khẩu hiệu phản đối và lên án: “NRA-hãy cút khỏi đây!” và “Thật nhục nhã-đó đã có thể là con của các vị!”. Nhiều người biểu tình đã mang theo con nhỏ. Sau vụ thảm sát ở Uvalde, đương kim Tổng thống Mỹ Joe Biden đã tuyên bố: “Ý tưởng cho rằng một thanh niên 18 tuổi được tự do mua vũ khí trong các cửa hàng là sai lầm”. Và ông đã tiếp tục kêu gọi hạn chế bán vũ khí ở Mỹ. Tiếc thay, tại quốc gia này, ý kiến của ngay cả đương kim tổng thống vẫn không thể là mực thước chắc chắn để cả xã hội làm theo ngay.

HỒNG THANH QUANG