Người chỉ huy vẽ dáng hình đất nước

Công việc bay chụp, xử lý ảnh, dựng địa hình, lập cơ sở dữ liệu số hóa rất khô khan. Có lúc thì ngồi bên máy tính liên tục và cũng có lúc phải phơi mặt trong nắng gió nhiều ngày. Nhưng nhìn Trung tá Trần Đăng Ninh làm việc, chúng tôi cảm tưởng sự khô khan, vất vả đó tan biến. Anh thường nói: “Một tấm bản đồ chính xác là nhịp tim của một kế hoạch; là đôi mắt của chiến trường”. Với anh, từng con số, từng đường đồng mức, mỗi bức ảnh đều chứa đựng trách nhiệm trước Tổ quốc.

Sau khi tốt nghiệp Học viện Kỹ thuật Quân sự, Trần Đăng Ninh về công tác tại Xí nghiệp Bản đồ Đà Lạt. Từ năm 2013, anh được điều chuyển về Hà Nội. Tại đây, anh đã trải qua nhiều chức trách, nhiệm vụ và liên tục được tặng danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở từ năm 2015 đến năm 2020. Gần nhất, năm 2023, Trần Đăng Ninh cũng được tặng danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở. Anh được Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam và Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam tặng nhiều bằng khen. Ở anh, công việc chuyên môn và tiến độ gần như là yêu cầu số 1.

Trung tá Trần Đăng Ninh (người đứng) hướng dẫn nghiệp vụ cho nhân viên kỹ thuật của đơn vị. Ảnh: TUỆ MINH

Trong công việc, anh luôn đặt ra yêu cầu cao, nhưng không áp đặt mọi người phải thực hiện mà khuyến khích tìm phương pháp tối ưu. Mỗi lần hướng dẫn, anh kiên nhẫn giải thích vì sao một góc chụp cần điều chỉnh; tại sao nên chọn độ cao bay 350m thay vì 400m để đạt độ phân giải tốt nhất? Anh như người thầy gieo vào cán bộ, nhân viên tri thức, niềm đam mê, tìm phương pháp làm việc phù hợp. Dưới sự dìu dắt của anh, chúng tôi hiểu rằng, làm bản đồ là kỹ thuật, là hành động cống hiến thầm lặng cho quốc phòng, an ninh và sự phát triển của đất nước.

Năm 2020, khi anh Trần Đăng Ninh là Quản đốc Phân xưởng Bay chụp-Xử lý ảnh cũng là thời điểm Công ty triển khai một dự án thành lập bản đồ không gian 3 chiều (3D) với thiết bị trị giá gần 2 triệu USD từ đối tác nước ngoài. Đến thời điểm triển khai, các chuyên gia nêu rõ chỉ phổ biến tính năng kỹ thuật của công nghệ và khuyến cáo, nếu chịu khó học, tiếp thu nhanh thì một năm sau sẽ làm được. Trước tình huống này, Quản đốc Trần Đăng Ninh đã họp bàn, thống nhất với các thành viên phải học kỹ để nghiên cứu, xây dựng quy trình công nghệ, thực hiện nhiệm vụ được ngay. Hằng ngày, trước khi nghe chuyên gia giảng, các thành viên phải tranh thủ thời gian, tích cực dịch tài liệu và đọc trước. Đây là công việc không hề dễ dàng. Sau 6 tháng miệt mài vừa tiếp thu công nghệ vừa viết, cuối cùng, Quản đốc Trần Đăng Ninh đã viết xong quy trình bay chụp và thử nghiệm.

Sau một số điều chỉnh, đơn vị đã làm chủ hoàn toàn công nghệ với sự tối ưu về nhân công vận hành. Một năm sau, chuyên gia sang, thấy kết quả thì không khỏi bất ngờ và thán phục. Họ nói, Việt Nam chỉ mất 6 tháng đã làm được điều kỳ diệu. Hiện nay, Xí nghiệp đã có thể đưa ra bản đồ chính xác và mang tính thẩm mỹ cao có tỷ lệ 1/2.000 thay vì 1/10.000 như cách làm cũ.

Năm 2022, tổ công tác của Xí nghiệp tham gia nhiệm vụ tại Thừa Thiên Huế. Đó là một vùng núi hiểm trở, giáp Lào, mây phủ quanh năm và thời tiết thất thường. Máy bay không người lái liên tục gặp trục trặc do sương dày và độ chênh cao quá lớn giữa điểm cất cánh và đỉnh núi. Ai cũng lo tiến độ sẽ chậm vì mùa mưa đang tới gần. Trong hoàn cảnh đó, Trần Đăng Ninh đã đưa ra một quyết định táo bạo: Cải tạo bãi cất hạ cánh ngay trên lưng chừng núi. Anh cùng đồng đội vác từng thiết bị, leo qua những triền đá trơn trượt, san đất, dựng điểm neo. Mồ hôi hòa lẫn sương, từng giọt rơi xuống thách thức lòng kiên trì. Khi chiếc máy bay cất cánh vút lên qua lớp mây dày, cả tổ không giấu được niềm vui bởi ai cũng hiểu điều đó đồng nghĩa với kết quả đang đến rất gần. 4 ngày sau, công việc hoàn thành 1/3 khối lượng. Đến ngày thứ 8, dữ liệu đầy đủ, bản đồ hoàn chỉnh.

Điều khiến chúng tôi nể phục nhất là cách anh tiếp cận khoa học. Anh thường cập nhật những phần mềm mới, từ mô hình 3D địa hình, xử lý ảnh quang học, đến lập trình tự động hóa quy trình dựng bản đồ. Trong các buổi họp, anh luôn đặt câu hỏi: “Làm thế nào để giảm thời gian xử lý ảnh mà không giảm chất lượng? Làm thế nào để dữ liệu có thể dùng được cho cả mục tiêu quân sự lẫn dân sự?”... Những câu hỏi ấy đã mở ra hướng phát triển mới cho đơn vị: Kết nối dữ liệu bản đồ quân sự với cơ sở dữ liệu không gian quốc gia, phục vụ song song cho huấn luyện, phòng, chống thiên tai, cứu hộ và quy hoạch hạ tầng. Anh tin rằng bản đồ số là “ngôn ngữ chung” giữa quốc phòng và phát triển.

Nhiều lúc anh ngồi hàng giờ trước máy tính, đối chiếu ảnh vệ tinh với dữ liệu bay chụp, chỉnh sửa từng điểm cao độ. Đằng sau những con số khô khan ấy là con người chính trực, nghiêm khắc, đầy nhiệt huyết. Anh có thể phê bình gay gắt người cẩu thả, nhưng sau buổi họp, anh lại lặng lẽ ngồi cùng, chỉ ra lỗi sai, hướng dẫn cách thao tác để đạt hiệu quả. Phẩm chất ấy của anh là điểm tựa tinh thần để cả đơn vị phấn đấu.

Những năm qua, đơn vị tham gia hàng chục dự án trọng điểm: Lập bản đồ địa hình, cập nhật cơ sở dữ liệu phục vụ tìm kiếm cứu nạn, ứng phó thiên tai, quy hoạch quốc phòng và phát triển kinh tế... Dưới sự chỉ huy của Trung tá Trần Đăng Ninh, mọi quy trình đều được sắp xếp khoa học, từ công tác chuẩn bị bay, tính toán tọa độ... cho đến khâu xử lý hậu kỳ, kiểm tra sai số từng pixel ảnh. Biết được năng lực chuyên môn của anh, nhiều tập đoàn lớn đã mời gọi với mức lương vô cùng hấp dẫn. Tuy nhiên, anh đã khéo léo từ chối.

Khi đất nước đang bước vào giai đoạn chuyển đổi số toàn diện, công tác bản đồ số càng trở thành lĩnh vực trọng yếu. Trung tá Trần Đăng Ninh là người tiên phong trong số hóa quy trình, liên thông cơ sở dữ liệu, áp dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo trong phân tích địa hình. Anh luôn nhắc nhở: "Người lính bản đồ không chỉ cần đôi mắt tinh mà còn cần một tư duy mở, dám đón nhận cái mới”. Anh mở ra cho chúng tôi nhiều ý tưởng với bản đồ số. Anh nói rằng, bản đồ càng chính xác bao nhiêu thì sẽ giúp con người và tổ chức đi trước các tình huống bấy nhiêu. Đó cũng là cách để giảm tổn thất và xương máu đồng đội trên chiến trường và người dân vùng lũ vì được cảnh báo sớm. Nếu dữ liệu bản đồ cập nhật nhanh thì công tác cứu hộ sẽ bớt đi những phút nguy hiểm.

Dưới sự chỉ đạo của anh, đơn vị đã xây dựng được hệ thống cơ sở dữ liệu bản đồ nền phục vụ công tác huấn luyện, quản lý quân sự, và hỗ trợ cứu hộ-cứu nạn. Giờ đây, từng mảnh dữ liệu rời rạc trở thành một hệ thống hoàn chỉnh, có khả năng cập nhật thời gian thực, giúp các cơ quan chỉ huy nắm chắc tình hình địa hình, địa vật trên toàn quốc.

Mỗi khi nhìn tấm bản đồ số hoàn chỉnh, tôi lại nhớ đến dáng anh bên bàn làm việc-bình dị, miệt mài trong ánh sáng xanh của màn hình vi tính. Dường như những điểm sáng ấy là dấu vết của người chỉ huy, người thầy để lại trong lòng mọi người. Đó là người chỉ huy mẫu mực, trung thực trong từng dữ liệu, tận tụy trong từng nhiệm vụ và nhân ái với từng con người.

Người lính bản đồ vốn được mệnh danh là “người vẽ nên hình dáng đất nước”. Nhưng với chúng tôi, Trung tá Trần Đăng Ninh không chỉ vẽ đất nước bằng đường nét địa hình, mà bằng chính nhân cách và trí tuệ của mình. Điều đó trở thành “tọa độ” vững chắc nhất để chúng tôi bước tiếp, sáng tạo hơn.