Đồng chí Nguyễn Mạnh Cường, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội:
Tăng cường tính minh bạch và hiệu quả kiểm soát quyền lực
    |
 |
| Đồng chí Nguyễn Mạnh Cường. |
Những năm gần đây, hoạt động giám sát của Quốc hội ngày càng đi vào chiều sâu, đổi mới và thực chất hơn, thể hiện rõ vai trò trong việc kiểm soát quyền lực, chống lạm quyền và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân. Từ đầu nhiệm kỳ khóa XV đến nay, Quốc hội đã tổ chức hàng chục phiên chất vấn và giám sát chuyên đề với các nội dung bám sát đời sống xã hội.
Qua giám sát, Quốc hội đã chỉ rõ những bất cập ảnh hưởng đến phát triển kinh tế-xã hội. Kết luận giám sát không chỉ dừng ở việc chỉ ra tồn tại, hạn chế, bất cập mà còn đánh giá về nguyên nhân và đưa ra các kiến nghị mang tính hệ thống tầm vĩ mô về hoàn thiện hệ thống pháp luật. Quy định rõ trách nhiệm của các bộ, ngành và địa phương, yêu cầu Chính phủ rà soát quy trình phê duyệt quy định để bảo đảm đồng bộ, khả thi. Đây là minh chứng rõ nét cho vai trò yêu cầu kiểm soát quyền lực của Quốc hội-xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan hành pháp phải khắc phục tồn tại.
Cùng với đó, phiên chất vấn và trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội luôn là “diễn đàn dân chủ, thẳng thắn, công khai” được cử tri cả nước quan tâm. Tại các kỳ họp, đại biểu Quốc hội đã thẳng thắn chất vấn trực tiếp các bộ trưởng về nhiều vấn đề “nóng” xoay quanh lĩnh vực tài chính, ngân hàng, giao thông vận tải, văn hóa-thông tin... Qua đó, các bộ trưởng phải cam kết giải pháp, lộ trình cụ thể để khắc phục tồn tại, hạn chế trước Quốc hội và nhân dân.
Không chỉ dừng lại ở hoạt động chất vấn, Quốc hội còn tăng cường giám sát việc thực hiện lời hứa sau chất vấn, bảo đảm cam kết của Chính phủ và các bộ trưởng được thực hiện nghiêm túc. Việc thường xuyên tổ chức các đoàn giám sát thực tế tại địa phương giúp Quốc hội không chỉ nhìn nhận tình hình trên báo cáo mà còn tiếp cận trực tiếp ý kiến cử tri, doanh nghiệp và người dân. Chính cách làm này khiến hoạt động giám sát ngày càng gần dân, sát thực tế, tăng cường tính minh bạch và hiệu quả kiểm soát quyền lực.
Có thể khẳng định, hoạt động giám sát của Quốc hội Việt Nam không chỉ góp phần bảo đảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước mà còn củng cố niềm tin của nhân dân vào bộ máy công quyền, làm cho quyền lực thực sự thuộc về nhân dân-đúng như tinh thần Hiến pháp: “Tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân”.
---------------------
Đồng chí Nguyễn Công Long, Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội:
Tạo động lực mới để phát triển
|
 |
| Đồng chí Nguyễn Công Long. |
Trong suốt nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, hoạt động giám sát của Quốc hội không ngừng được đổi mới cả về tư duy và phương thức, triển khai toàn diện, đồng bộ, ngày càng đi vào thực chất, phản ứng kịp thời trước những vấn đề lớn, thời sự của đất nước.
Trong suốt thời gian của nhiệm kỳ (2021-2025), từ kết quả 7 cuộc giám sát chuyên đề của Quốc hội và 7 cuộc giám sát chuyên đề của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng như các hoạt động giám sát khác, Quốc hội đã có nhiều quyết sách chưa từng có trong tiền lệ nhằm khắc phục “điểm nghẽn” và tạo động lực mới để phát triển đất nước. Có thể kể như: Qua giám sát chuyên đề: “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021”, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 170/2024/QH15 quy định cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa và 1.313 trường hợp vi phạm thời hạn sử dụng đất. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng giúp 3 địa phương trọng điểm nói trên khơi thông và phát huy nguồn lực đất đai, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện các kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án, góp phần quan trọng trong việc phát triển kinh tế-xã hội của địa phương và cả nước.
Trong nhiệm kỳ tới, để hoàn thành những trọng trách mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao, hoạt động giám sát của Quốc hội được xác định những trọng tâm: Gắn kết chặt chẽ hoạt động giám sát với lập pháp và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước; tập trung giám sát sâu đối với những vấn đề cấp thiết như quản lý đất đai, tài nguyên, môi trường, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, bảo vệ quyền con người, quyền công dân...
Đổi mới hoạt động giám sát theo hướng “kiến tạo và phát triển”, không chỉ dừng lại ở kiểm tra, kiểm soát mà còn định hướng chính sách, góp phần thể chế hóa hiệu quả các chủ trương lớn của Đảng; không chỉ “nghe báo cáo”, mà phải đi thực tế, đối thoại trực tiếp với nhân dân, với đối tượng chịu tác động của chính sách; phải truy đến cùng trách nhiệm của tổ chức, cá nhân, bảo đảm các kiến nghị sau giám sát được thực hiện nghiêm, có chế tài rõ ràng.
Nâng cao tính chủ động, sáng tạo, tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan của Quốc hội trong thực hiện hoạt động giám sát. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, phân tích dữ liệu và dự báo chính sách để giám sát có chiều sâu, phát hiện sớm vấn đề mới phát sinh.
--------------
Đồng chí Hoàng Anh Công, Phó chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội:
Tìm lời giải cho những vấn đề lớn của đất nước
Có thể thấy, trong thời gian vừa qua, hoạt động giám sát của Quốc hội đã có nhiều chuyển biến rõ nét, thể hiện rõ vai trò là một kênh phản hồi thông tin quan trọng, cung cấp thông tin thực tiễn cho công tác lập pháp và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, góp phần giúp Quốc hội kịp thời phát hiện những hạn chế, bất cập về chính sách, pháp luật để sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện; đồng thời, là một trong những cơ sở quan trọng để Quốc hội đưa các quyết sách sát với thực tiễn kinh tế-xã hội, đời sống nhân dân.
Trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ với nhiều đổi mới mang tính đột phá, đặc biệt là cuộc cách mạng sắp xếp, đổi mới toàn diện tổ chức bộ máy nhà nước, tinh gọn hệ thống tổ chức các cơ quan trong hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương, sắp xếp lại các đơn vị hành chính, vận hành bộ máy chính quyền địa phương hai cấp gắn với đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đáp ứng yêu cầu “tinh-gọn-mạnh-hiệu năng-hiệu lực-hiệu quả”, yêu cầu đặt ra đối với hoạt động giám sát của Quốc hội cũng cần phải có các giải pháp mang tính đột phá, tập trung trên 3 phương diện.
Về cơ chế: Bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện của Đảng; đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng hoạt động giám sát của Quốc hội. Xác định xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật và kiểm tra, giám sát việc tổ chức thi hành pháp luật nói chung và pháp luật về hoạt động giám sát nói riêng là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, thường xuyên. Lấy giám sát văn bản quy phạm pháp luật làm khâu đột phá trong hoạt động giám sát của các cơ quan dân cử.
Thiết lập cơ chế bảo đảm sự gắn kết giữa hoạt động giám sát và hoạt động lập pháp trong quá trình xây dựng chính sách, pháp luật và khi pháp luật đi vào đời sống. Tăng cường phối hợp giám sát giữa các cơ quan Đảng, Nhà nước. Hoàn thiện cơ chế phối hợp liên ngành trong hoạt động giám sát, tạo sự gắn kết giữa các cơ quan của Quốc hội với Kiểm toán Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức liên quan; chia sẻ, sử dụng kết quả giám sát, kết quả thanh tra, kiểm toán để bảo đảm tránh chồng chéo, tiết kiệm nguồn lực và gây áp lực không cần thiết cho địa phương, đơn vị, đồng thời tăng tính khách quan, đa chiều.
Về con người: Phải nâng cao năng lực, bản lĩnh và kỹ năng giám sát của đại biểu Quốc hội; làm rõ trách nhiệm của thành viên đoàn giám sát và tăng tính độc lập của đoàn giám sát với sự tham mưu của cơ quan chuyên môn; kiện toàn bộ máy, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác giám sát. Bên cạnh đó, cần có cơ chế phù hợp, vượt trội để huy động sự tham gia rộng rãi của các chuyên gia, các nhà khoa học, các tổ chức nghiên cứu độc lập, hiệp hội nghề nghiệp vào quá trình xây dựng kế hoạch, đề cương, phân tích, phản biện, tổng hợp và đánh giá kết quả giám sát để hỗ trợ hoạt động phân tích, đánh giá và phản biện chính sách.
Về nguồn lực: Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu phục vụ cho công tác giám sát; ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo để phát hiện ngay những vấn đề thực tiễn phát sinh để tiến hành giám sát. Bảo đảm kinh phí, phương tiện và điều kiện làm việc cho các đoàn giám sát. Quan trọng hơn, cần huy động sự tham gia của nhân dân, báo chí và các tổ chức xã hội; qua đó tạo nên sức mạnh tổng hợp, giúp hoạt động giám sát thực chất, khách quan và gần dân hơn.
Như vậy, có thể nói, khi giám sát được tiến hành bài bản, minh bạch và có trách nhiệm, thì đó chính là động lực mạnh mẽ để kiến tạo thể chế tốt và thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước. Quốc hội cần thể hiện vai trò là “Quốc hội hành động”, không đứng ngoài cuộc, mà cùng Chính phủ và các cơ quan hữu quan tìm lời giải cho những vấn đề lớn của đất nước.