Bạn cùng lớp

Hiệu trưởng nhà trường là một thầy giáo còn rất trẻ, đĩnh đạc bước lên bục. Sau những lời chúc mừng, cảm ơn tất cả thế hệ học trò đã dành thời gian về dự buổi kỷ niệm với trường cũ, thầy hiệu trưởng chuyển sang mục giới thiệu, tôn vinh những học trò thành đạt của nhà trường trong suốt hơn 50 năm qua. Nghe từng cái tên được xướng lên, ông Hưng ngẩn mặt. Chỉ là một trường huyện heo hút ở tận cuối tỉnh nhưng cái danh sách học trò thành đạt hóa ra không phải là ít. Một thiếu tướng đã vào sinh ra tử nơi chiến trường miền Nam, hai doanh nhân tiêu biểu Sao Vàng Đất Việt, một đương kim đại biểu Quốc hội, ba tiến sĩ... Không có một cái tên quen thuộc nào cả. Cũng dễ hiểu thôi, vì những người này chắc phải học cách ông chừng mươi, mười lăm khóa. Nhưng rồi ông Hưng bỗng nhổm hẳn người lên khi nghe đến tên nhà văn Nguyễn Phan Hoàng được thầy hiệu trưởng đọc dõng dạc với giọng đầy tự hào. Nguyễn Phan Hoàng? Nhà văn ư? Hình như cũng có đôi lần ông thấy cái tên này trên sách, báo. Trên bục, thầy hiệu trưởng nhấn giọng:

- Nhà trường vô cùng tự hào và vinh dự vì có sự xuất hiện của nhà văn Nguyễn Phan Hoàng, cựu học sinh khóa 1 của trường trong lễ kỷ niệm hôm nay. Lần này về trường, nhà văn mang theo 200 cuốn tiểu thuyết tặng các thầy, cô giáo và học sinh trường ta. Đây là cuốn tiểu thuyết viết về chính ngôi trường thân yêu của chúng ta trong những năm tháng đầy cam go, khốc liệt thời kỳ chiến tranh mà nhà văn đã ấp ủ vài chục năm mới hoàn thành. Quả là một món quà rất ý nghĩa đối với thầy trò nhà trường chúng ta. Tôi xin trân trọng giới thiệu nhà văn Nguyễn Phan Hoàng lên bục trao sách tặng nhà trường và có đôi lời tâm sự.

Thầy hiệu trưởng dứt lời, một người đàn ông đã luống tuổi bước lên.

Ông Hưng nhìn chăm chằm lên sân khấu. Gương mặt vuông chữ điền, sống mũi cao, đôi vai hơi nhô, cái cười nở rộng. "Đúng là thằng Hoàng ngồi cùng bàn với mình rồi chứ còn ai nữa". Ừ, nhưng nếu vô tình gặp ở ngoài đường, chắc ông cũng không thể nhận ra bạn. Hơn 50 năm rồi còn gì...

Nguyễn Phan Hoàng đứng trước micro:

- Kính thưa toàn thể các bạn! Cho phép tôi được xưng hô như vậy vì tôi nghĩ rằng dù là những học trò khóa đầu tiên, đã vào tuổi bảy mươi như chúng tôi hay một học trò khóa 50 vừa rời mái trường, tất cả đều là bạn học...

Cả hội trường rộ lên trước cách nói đầy ấn tượng của nhà văn Nguyễn Phan Hoàng. Riêng chỉ có ông Hưng lúc này tai như ù đặc, không nghe thấy một lời nào. Tâm trí ông lửng lơ tận đâu đâu. "Ừ nhỉ, tại sao cái thằng Hoàng ngày xưa học dốt gần nhất lớp mà nay lại trở thành một nhà văn nổi tiếng như vậy?". Sự xuất hiện hơi đường đột của Hoàng khiến ông Hưng chợt nhớ lại vài kỷ niệm cũ... Đúng rồi! Ngày trước thằng Hoàng luôn là một thành viên lép vế của lớp 10A. Ở trong lớp, nó lúc nào cũng ngồi co ro tận góc bàn. Còn Hưng hoàn toàn ngược lại, có thể nói là một ngôi sao về mọi mặt, điểm luôn cao nhất lớp, ăn nói trôi chảy, dõng dạc, tài đàn hát cũng ra trò. Bạn bè luôn xúm quanh Hưng để nhờ vả về những bài toán khó. Tuy môn văn Hưng không quá nổi trội như môn toán nhưng cũng đủ sức để phụ đạo những kiến thức thế nào là “nghệ thuật vị nghệ thuật, nghệ thuật vị nhân sinh” cho những thằng lơ ngơ như Hoàng. Hưng còn nhớ hồi ấy, cứ mỗi lần Hoàng bị thầy gọi lên bảng kiểm tra miệng đầu tiết học, nó đều ấp úng nói cái câu muôn thuở: “Thưa thầy, em quên vở”. Vì thế, tụi bạn trong lớp mới đặt ra cái biệt danh tuy hơi dài nhưng rất được ưa dùng lúc bấy giờ là "Hoàng thưa thầy em quên vở”. Hồi đi học, nếu Hoàng được ai đó biết đến thì chính là nhờ cái biệt danh kỳ quặc ấy chứ không phải từ một năng lực nổi trội nào. Vậy mà bây giờ cái thằng "Hoàng thưa thầy em quên vở” ấy lại trở thành một nhà văn nổi tiếng ư?

Minh họa: Lê Anh

Khi thấy thầy hiệu trưởng giơ cao cuốn tiểu thuyết, ông Hưng đoán nó phải dày tới năm, sáu trăm trang. Tuôn được ngần ấy chữ lên trang giấy đâu có phải chuyện đùa. Lạ thật! Chả lẽ để trở thành nhà văn lại không cần đến một trí tuệ mẫn tiệp, một kiến thức đầy đủ hay sao? Những thứ đó, thằng Hoàng làm sao có được? Bỗng dưng, ông thấy tủi phận nhớ lại con đường sự nghiệp đầy gian truân của mình... Ngày ấy, sau khi tốt nghiệp trường đại học bách khoa loại giỏi, Hưng được phân công công tác về một nhà máy lớn. Nhưng rồi một lần do chủ quan, Hưng đã làm sai, gây hậu quả nghiêm trọng và bị sa thải. Để kiếm sống, Hưng mở một quầy hàng kinh doanh nhỏ. Cảm thấy tài năng bị bỏ phí, ông đã có lần cặm cụi thử sáng tác văn chương. Hưng nghĩ, ngày học phổ thông cũng đã mấy lần được đi thi học sinh giỏi văn toàn huyện, toàn tỉnh nên nếu cố gắng cũng có thể trở thành một nhà văn chứ không chịu làm thân phận một gã bán hàng vặt suốt đời. Nhưng rồi càng cố bao nhiêu thì mục tiêu đặt ra càng xa bấy nhiêu. Số bản thảo vứt đi đã có tới vài cân mà Hưng vẫn chưa hề có một tác phẩm được đăng báo. Ông đành cay đắng bỏ bút, nghĩ rằng cần phải có một tri thức thâm sâu lắm mới có thể trở thành nhà văn được. Cuộc hội ngộ hôm nay đã làm Hưng quá bất ngờ và có chút chạnh lòng. Tại sao một người như Hoàng lại có thể trở thành nhà văn cơ chứ? Hưng định bụng lát nữa sẽ phải gặp Hoàng bằng được để tìm lời giải đáp cho câu hỏi cứ bám riết lấy tâm trí ông từ lúc Hoàng xuất hiện đến giờ.

Hội trường tan, Hưng đón đường, gặp Hoàng dưới gốc cây gạo cổ thụ cuối sân trường. Sau lời chào xã giao, Hưng vào thẳng vấn đề:

- Chúc mừng cậu! Nhưng quả là tớ không bao giờ nghĩ rằng cậu lại trở thành nhà văn. Ngày trước cậu là “Hoàng thưa thầy em quên vở” kia mà.

Hoàng tươi cười:

- Nhà văn thì cũng chỉ là một cái nghề thôi. Nhưng tớ rất vui vì cậu còn nhớ tớ là thằng “Hoàng thưa thầy em quên vở”. Một cái biệt danh đúng là khó quên. Với riêng tớ, nó còn là một dấu ấn không thể phai mờ về cuộc sống đầy mồ hôi, máu và nước mắt.

Hưng ngạc nhiên:

- Chuyện ấy thì có liên quan gì đến máu và nước mắt? Ngày ấy hình như cậu rất lười chép bài nên...

- Không phải thế. Cậu có biết là những năm tháng ấy, mẹ tớ phải giấu cả nhà đi bán máu mà vẫn không đủ tiền mua vở viết và sách giáo khoa cho tớ không? Vì vậy, một cuốn vở tớ phải ghi gộp mấy môn học. Tớ không dám mang lên cho thầy vì sợ bị phạt.

Hưng kinh ngạc:

- Thật thế sao? Cái điều kinh khủng ấy mà cho đến tận hôm nay tớ mới biết đấy.

Hoàng khẽ cười:

- Ừ, hồi đó cậu tập trung tâm trí vào học hành, nhà lại khá giả nên ít tìm hiểu xung quanh. Còn với tớ, đó là những năm tháng không thể nào quên.

Hoàng nhìn lên tán cây gạo cổ thụ rồi nhìn sâu vào mắt Hưng, như để dò tìm điều gì đó sâu xa trong ký ức. Một lát, Hoàng nói rất khẽ:

- Cậu còn nhớ chuyện gì dưới gốc gạo cổ thụ này không?

- Là chuyện gì?

- Vậy là cậu quên thật. Cậu còn nhớ sau cái đêm chia tay học sinh cuối cấp, cậu và Vi đã hôn nhau dưới gốc cây gạo này không?

Mặt Hưng hơi ngẩn ra. Một lúc lâu dường như mới nhớ lại chuyện cũ:

- Ờ... ờ... nhớ rồi. Nhưng cậu nhắc đến cái chuyện vặt vãnh ấy làm gì?

“Vặt vãnh ư?”, Hoàng chợt thấy nhói lòng như bị dao cắt. "Chẳng lẽ Hưng không biết rằng cái chuyện mà nó cho là vặt vãnh kia đã làm cho Hoàng vĩnh viễn phải ôm mối tình đơn phương với Vi thuở ấy. Nhưng nặng nề hơn là đã biến Vi thành một người đàn bà cô đơn suốt cuộc đời. Vậy mà bây giờ Hưng dửng dưng, coi như vô can".

Giọng Hoàng hơi gằn:

- Cậu có biết cuộc sống của Vi bây giờ thế nào không?

Hoàng khẽ lắc đầu:

- Từ ngày ra trường tớ không còn gặp lại cô ấy một lần nào. Chả rõ tình hình ra sao.

Hoàng thở dài:

- Học xong cấp 3, Vi đi thanh niên xung phong, vào sinh ra tử, bị thương hai lần. Trở về quê nhà, cuộc sống của Vi rất khó khăn. Tớ chinh chiến mấy mươi năm, sau này gặp lại Vi mới biết rõ mọi chuyện. Tuy hơi muộn nhưng tớ đã cố sức lên huyện, xuống tỉnh làm chế độ cho cô ấy. Bây giờ thì cuộc sống của Vi cũng đỡ hơn rồi.

Hưng nhăn trán:

- Vậy chồng con cô ấy đâu mà cậu phải...?

Hoàng nhìn sững vào gương mặt không chút biểu cảm của Hưng, khẽ bậm môi. "Hình như cậu ta không hiểu thế nào là cuộc đời của một nữ thanh niên xung phong quá lứa lỡ thì, lại hai lần thương tích nặng như Vi". Hoàng định trả lời cay đắng, rằng chồng Vi đã chết từ cái đêm Hưng hôn cô ấy dưới gốc gạo này rồi, nhưng kìm lại được. Hoàng nghĩ, mọi trách oán giờ đây đều trở nên vô nghĩa.

Hoàng lấy cuốn tiểu thuyết ghi tặng Hưng rồi xin phép có việc phải trở lại văn phòng nhà trường.

Hưng nhìn theo Hoàng, sực nhớ mình chưa hỏi vì sao Hoàng lại có thể trở thành một nhà văn. Khẽ thở dài, ông rời sân trường. 

Cây gạo già oằn mình trút vội những bông hoa cuối mùa bầm đỏ.

Nhà văn Hồ Thủy Giang.

Truyện ngắn của HỒ THỦY GIANG