Thị trường lớn, nhu cầu đặc thù

Khách du lịch Hồi giáo trên thế giới hiện nay có quy mô gần hai tỷ người, đang là lực lượng tiêu dùng du lịch đầy tiềm năng. Đối tượng khách này có mức chi tiêu bình quân 800-1.200USD cho mỗi chuyến đi, thường sẵn sàng bỏ ra nhiều hơn 20-30% so với khách du lịch thông thường. Theo báo cáo Global Muslim Travel Index 2025, thị trường du lịch Halal toàn cầu đạt giá trị 266 tỷ USD và dự kiến vươn lên 350 tỷ USD vào năm 2030, với 176 triệu lượt du khách Hồi giáo đi du lịch quốc tế trong năm 2024, tăng 25% so với năm trước. Đông Nam Á hiện chiếm gần 40% tổng lượt đến châu Á, trong đó Malaysia và Indonesia dẫn đầu. TP Hồ Chí Minh, với vị thế là một điểm đến đầy triển vọng, hiện đang thu hút khoảng 5% tổng lượt khách Halal đến khu vực, tương đương gần 9 triệu lượt mỗi năm.

Nhiều doanh nghiệp du lịch tại TP Hồ Chí Minh đều có chung nhận định, du khách Hồi giáo có tiềm năng, lợi thế rất lớn nhưng thành phố khai thác vẫn còn hạn chế. Nguyên nhân chủ yếu là các doanh nghiệp dịch vụ du lịch và lữ hành chưa đáp ứng được các yêu cầu, tiêu chuẩn đặc thù, nghiêm ngặt của khách du lịch Halal. Ông Ramlan Osman, Giám đốc Trung tâm Chứng nhận Halal quốc gia (HALCERT) đã chỉ ra rằng du lịch "Halal-friendly" (cung cấp các lựa chọn cơ bản hoặc đáp ứng nhu cầu của người Hồi giáo) cần đáp ứng các tiêu chí như: Thực phẩm đạt chuẩn Halal, cơ sở vật chất phục vụ cầu nguyện, các dịch vụ liên quan đến tháng Ramadan, sự riêng tư trong hoạt động giải trí, tour du lịch gia đình.

Đối với điểm lưu trú, các khách sạn cho người Hồi giáo cần có nhà hàng đạt chuẩn Halal, có biển chỉ hướng lễ nguyện cho người Hồi giáo trên trần nhà, có thảm lễ nguyện và Kinh Qur’an, thông tin cập nhật về thời gian cầu nguyện, khu bể bơi và tập gym tách biệt. Bên cạnh đó, các khách sạn cần có thực đơn cho bữa ăn “xả chay” trong tháng Ramadan, bữa ăn trước rạng đông chuẩn bị cho ngày nhịn chay, phòng cầu nguyện riêng, người phụ trách kiểm tra về Halal. Du khách Hồi giáo cũng ưu tiên môi trường an toàn và thân thiện. Họ tìm kiếm những điểm đến có không gian dành cho trẻ em, hoạt động phù hợp với gia đình và dịch vụ hỗ trợ người lớn tuổi, bảo đảm sự thoải mái cho cả nhóm. Ngoài ra, trải nghiệm văn hóa-tôn giáo như thăm các thánh đường, gặp gỡ cộng đồng Hồi giáo địa phương là một trong những yếu tố hấp dẫn giúp khách cảm nhận sâu sắc hơn về bản sắc vùng đất.

Điểm đến hấp dẫn du khách Halal

TP Hồ Chí Minh hiện có nhiều tiềm năng, lợi thế và đang trở thành điểm đến yêu thích của khách du lịch. TP Hồ Chí Minh không chỉ là đầu mối giao thương quốc tế với hơn 50 đường bay thẳng kết nối châu Á và Trung Đông tại sân bay Tân Sơn Nhất, mà còn có cộng đồng hơn 30.000 tín đồ Hồi giáo, trong đó đa số là người Chăm, tập trung chủ yếu ở các phường Bình Đông, Bến Thành. Khu vực này còn có một khu chợ Hồi giáo nhộn nhịp, đặc biệt vào tháng Ramadan, khi các tín đồ Hồi giáo thực hiện tháng ăn chay. Ngoài ra còn có các thánh đường Hồi giáo (Masjid) và các điểm cầu nguyện nhỏ (surao) khác trên địa bàn thành phố, cho thấy sự đa dạng và sự hiện diện của cộng đồng Hồi giáo tại đây. Về ẩm thực, hơn 200 cơ sở tại TP Hồ Chí Minh đã đạt chứng nhận Halal, từ buffet khách sạn 5 sao cho đến chuỗi F&B quốc tế như KFC, Pizza Hut đều thiết lập bếp riêng để bảo đảm nghiêm ngặt quy trình. Ứng dụng “Halal map Vietnam” ra mắt năm 2023 cùng tính năng định vị GPS hỗ trợ du khách dễ dàng tìm kiếm nhà hàng và phòng cầu nguyện. TP Hồ Chí Minh đã đón 520.000 lượt khách Hồi giáo trong năm 2024, chiếm chưa tới 2% so với Malaysia và Thái Lan, cho thấy dư địa phát triển còn rất rộng. 

leftcenterrightdel
Chợ Ramadan của cộng đồng người Chăm theo đạo Hồi tại TP Hồ Chí Minh là điểm đến thu hút du khách Halal. 

Ông Nguyễn Sơn Linh, Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ Du lịch Nhã Linh, đơn vị chuyên tour khách Hồi giáo nhận định, nhiều khách sạn tại TP Hồ Chí Minh gặp khó khăn để tiếp đón du khách Hồi giáo. Bởi vì, việc đầu tư một khu vực chuyên biệt cho nhóm khách này cần chi phí rất lớn từ ăn uống đến các tiện ích như bể bơi, thang máy hay khu vực cầu nguyện hoàn toàn riêng biệt. Các doanh nghiệp du lịch cần có cơ chế, chính sách để hỗ trợ xây dựng nơi lưu trú đạt chuẩn cho khách Hồi giáo. Bên cạnh đó, nhân lực "Halal-friendly" vẫn đang ở giai đoạn đầu, nhiều hướng dẫn viên và nhân viên khách sạn chưa qua đào tạo chuyên biệt, dẫn đến lúng túng trong hỗ trợ nghi lễ và giới thiệu chương trình phù hợp.

Anh Azid Sambas, du khách Hồi giáo 28 tuổi đến từ Brunei, người đã trở lại TP Hồ Chí Minh lần thứ hai cho biết, trong lần đầu lưu trú tại trung tâm thành phố, anh chưa gặp nhiều thuận lợi khi tìm địa điểm "Halal-friendly" để ăn uống và cầu nguyện. Azid Sambas cho rằng hệ thống nhận diện Halal tại các cửa hàng tiện lợi cũng cần được cải thiện. Đối với anh Azid Sambas, điểm đặc trưng của TP Hồ Chí Minh chính là tính cộng đồng trong bữa ăn. Sự đa dạng cộng đồng và tinh thần hiếu khách là những yếu tố tiên quyết để anh quyết định quay lại thành phố này trong tương lai.

Xúc tiến quảng bá và chuẩn hóa dịch vụ

Để TP Hồ Chí Minh thực sự thu hút đối với du khách Hồi giáo, trước hết cần một bộ tiêu chuẩn quốc gia về du lịch Halal. Tại hội nghị đối thoại giữa doanh nghiệp du lịch và chính quyền TP Hồ Chí Minh diễn ra vào cuối tháng 7 vừa qua, nhiều ý kiến cho rằng, bên cạnh các chứng nhận, công bố danh sách cơ sở đạt chuẩn Halal thì cần có các chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp về nguồn lực để xây dựng các khu vực chuyên biệt tiếp đón khách Hồi giáo. Nhất là chú trọng xây dựng không gian cầu nguyện riêng biệt ở sân bay, bến xe, ga tàu, khách sạn và điểm tham quan lớn, với mũi tên chỉ hướng Mecca, bản đồ và lịch lễ đầy đủ.

Bà Bùi Thị Ngọc Hiếu, Phó giám đốc Sở Du lịch TP Hồ Chí Minh cho rằng, sau sáp nhập địa giới hành chính, thành phố được mở rộng không gian và điểm đến đa dạng, hấp dẫn, tạo tiền đề bứt phá tăng trưởng du lịch. Thành phố sẽ tổ chức các đoàn famtrip để khảo sát lại tài nguyên du lịch, kết nối trung tâm thành phố với các địa phương lân cận và đẩy mạnh xúc tiến du lịch, xây dựng hệ thống dịch vụ đáp ứng các tiêu chí, tiêu chuẩn, nhu cầu du lịch Halal. Thành phố sẽ kiến nghị các chính sách thu hút khách MICE, trong đó có dòng khách Trung Đông và mở rộng chương trình xúc tiến tại các địa phương sau sáp nhập để tăng cường nguồn lực.

Để du lịch Halal bền vững, chính quyền TP Hồ Chí Minh cũng cần định hướng phát triển các tour du lịch phục vụ khách Hồi giáo bền vững, đồng thời kiểm tra và xử lý dứt điểm tình trạng tour chui, tour tự phát để bảo đảm chất lượng dịch vụ. Bên cạnh đó, việc đào tạo hướng dẫn viên thông thạo các ngoại ngữ như Bahasa Melayu (phục vụ khách Malaysia, Singapore, Brunei), Bahasa Indonesia (phục vụ khách Indonesia) hoặc tiếng Ả Rập (phục vụ thị trường Trung Đông) là hết sức cần thiết để nâng cao trải nghiệm và đáp ứng đúng nhu cầu của du khách. Các đơn vị lữ hành cũng có thể phối hợp mở khóa đào tạo về nghi lễ, phong tục và kỹ năng phục vụ, giúp hướng dẫn viên, nhân viên khách sạn-nhà hàng ứng xử đúng mực, hướng đến đào tạo nguồn nhân lực “Halal-friendly” hơn.

Về xúc tiến, TP Hồ Chí Minh có thể tận dụng hình thức đối tác công-tư để giúp hình thành các quần thể Halal tích hợp y tế, giáo dục, hành chính, lưu trú, ẩm thực và phòng cầu nguyện trong cùng khuôn viên. Nếu triển khai đồng bộ, TP Hồ Chí Minh và vùng lân cận có cơ sở củng cố hình ảnh điểm đến chuyên nghiệp, tôn trọng văn hóa và phát triển bền vững.

Bài, ảnh: THANH THANH