Thương hiệu nhỏ The Greenmart Vietnam của anh mở cửa ở TP Hồ Chí Minh vào cuối năm 2020. Không quảng cáo rầm rộ, không vốn đầu tư khủng, cửa hàng chỉ bán vài món giản dị như ống hút tre, bàn chải tre, cốc tre. Hơn 3 năm sau, thương hiệu ấy dần trở thành cái tên quen thuộc trong cộng đồng sống bền vững, minh chứng cho tuổi trẻ luôn cống hiến vì lợi ích chung của xã hội.

An Khương từng là cậu học sinh khá nhút nhát. Tính hướng nội của anh khiến hành trình đại học trở thành thử thách mở lòng. Thử thách đầu tiên anh tự đặt cho mình chính là... đăng ký Câu lạc bộ tình nguyện Heart To Heart của Khoa Hàn Quốc học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh. Trong buổi tình nguyện dọn rác ở khu đô thị Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, khi nhìn đống ni lông, ống hút nhựa chất cao, một phụ nữ đứng tuổi vô tình ghé ngang nói: “Tụi con làm hoài được thì tốt, chứ nhiều phong trào đến giữa chừng lại bỏ” đã trở thành hạt giống đầu tiên gieo vào tâm trí anh.

Từ hôm đó, anh bắt đầu những thay đổi nhỏ: Mang bình nước cá nhân, từ chối muỗng, nĩa nhựa, thu gom pin cũ. Lúc phong trào ống hút tre rộ lên, anh mua một thùng nhỏ, rủ bạn bè thử dùng và dùng hết. Anh đặt thùng thứ hai, thứ ba, nhận ra thị trường rộng hơn mình nghĩ. Cứ thế, ý tưởng về một cửa hàng chuyên sản phẩm xanh hình thành. Cuối năm 2020, Khương đăng ký giấy phép, chính thức thành lập Công ty TNHH The Greenmart Vietnam.

leftcenterrightdel

An Khương nhận Giải thưởng Lương Định Của năm 2024.

Vốn liếng ban đầu gói gọn trong khoản tiết kiệm chưa tới 50 triệu đồng và vài món dụng cụ đóng gói. Khương tự nhận mình là đội quân một người: Vừa tìm nguồn tre ở Bến Tre, vừa thiết kế hộp giấy, tự chụp ảnh, trả lời khách, gói hàng, giao ship. Việc gì không biết thì lên mạng học. Khó nhất lại nằm ngoài chuyên môn: Làm sao thuyết phục người tiêu dùng còn nghi ngại. Nhiều khách ghé quầy đặt câu hỏi: “Ống hút tre dùng rồi mốc thì sao? Cốc lá sen có bền không? Sao đồ tái chế mà giá chẳng rẻ hơn nhựa?”. Thay vì lý giải dài dòng, anh mời họ dùng thử miễn phí, hướng dẫn cách bảo quản. Có người quay lại mua, có người không, song anh xem mọi phản hồi, cả tích cực lẫn hoài nghi là dữ liệu quý giá để cải tiến.

Rút kinh nghiệm, những sản phẩm sau được anh nâng cấp từng chi tiết: Thân tre được gia công mịn, khắc hoa văn trống đồng, địa danh; bàn chải tre thay lông cứng bằng sợi ngô mềm hơn; bao bì điều chỉnh thành hộp giấy tái chế gọn nhẹ. Anh kể: "Tôi không muốn biến "xanh" thành cái mác. Đã gọi thân thiện thì phải dễ dùng, không làm khổ khách". Chính sự tỉ mỉ ấy giúp Greenmart từng bước khẳng định tính khả dụng, chứ không chỉ tính biểu tượng. Năm 2023, thương hiệu đã cung cấp hàng nghìn sản phẩm đến tay người tiêu dùng và lọt tốp 10 toàn quốc cuộc thi “Tìm kiếm dự án, ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo”. Năm 2024, An Khương lọt vào chung kết Cuộc thi Khởi nghiệp thanh niên nông thôn do Trung ương Đoàn tổ chức và trở thành đại diện duy nhất của TP Hồ Chí Minh đoạt Giải thưởng Lương Định Của, vinh danh thanh niên nông thôn sản xuất, kinh doanh giỏi.

Nhưng với chàng CEO 27 tuổi, con số chưa bao giờ là đích cuối. Anh tổ chức các buổi workshop cuối tuần, hướng dẫn phụ huynh và các bạn nhỏ tái chế lon bia thành chậu cây, kể về hành trình biến thân tre thô mộc thành chiếc cốc đậm chất Việt Nam với nhiều công năng cho các đoàn sinh viên quốc tế. “Bán hàng chỉ là đoạn đầu. Tôi muốn Greenmart trở thành không gian kết nối; để mỗi món đồ kể câu chuyện của đất nước, con người Việt”-anh nói. An Khương gọi mình là “người nông dân kỷ nguyên mới”, luôn trân quý phụ phẩm nông nghiệp và giúp nông dân tăng thu từ những thứ từng bị bỏ đi, không để tài nguyên hóa rác.

Trên hành trình ấy, Khương đã nhiều lần nản chí. Có đêm anh ngồi nhìn mấy chồng cốc tre chưa bán kịp, tự hỏi liệu mình có đang cố chọi với gió lớn. Rồi hôm sau, một email của nhóm sinh viên báo rằng họ chọn The Greenmart làm đề tài tiểu luận “Doanh nghiệp tạo tác động xã hội”. Hay những khách hàng quay lại lần ba, lần bốn mua thêm bàn chải cho cả gia đình khiến anh hiểu sản phẩm của mình hữu ích thật. Tất cả đã tạo thêm động lực cho anh.

leftcenterrightdel
Cốc và vỏ bình giữ nhiệt được làm từ tre nguyên khối. Ảnh do nhân vật cung cấp

Với Khương, lợi nhuận đương nhiên là máu nuôi doanh nghiệp, song “máu” ấy chỉ khỏe khi song hành giá trị tinh thần. Anh vẫn dành một phần lợi nhuận tài trợ cho các hoạt động vì môi trường của sinh viên, đóng góp vào các quỹ trồng rừng, trồng cây tạo sinh kế cho đồng bào dân tộc thiểu số. “Cho đi và nhận về là hai nhịp thở của một lá phổi”-Khương ví von. Nhờ thế, văn hóa doanh nghiệp của Greenmart hiện nay với hơn 10 nhân sự luôn đặt câu hỏi kép trước khi ra quyết định: Việc này có lợi cho môi trường không? Có bền cho dòng tiền không? Khi câu trả lời trọn vẹn đôi bên, họ mới làm.

Trong hành trình khởi nghiệp, An Khương nhận thấy nhiều bạn trẻ sợ mình “đi sau” nếu không lập tức bùng nổ doanh thu. Anh thì chọn chậm mà chắc: “Xanh, thân thiện, bền vững-ba chữ ấy đòi hỏi thời gian. Tôi thà bước chậm mà vững còn hơn phóng lên rồi hụt hơi”. Có thời điểm một quỹ đầu tư ngỏ ý rót vốn, đổi lại sản xuất đại trà bằng vật liệu bán tổng hợp để hạ giá. Khương lắc đầu: “Nếu hạ chuẩn, tôi phá vỡ lời hứa với khách và chính mình”.

Nhìn về tương lai, anh hình dung Greenmart sẽ là mạng lưới cửa hàng quy mô vừa, phủ khắp các tỉnh, mỗi nơi trưng bày đặc sản xanh địa phương. Song, thứ anh khao khát hơn cả là thay đổi thói quen, để bình nước cá nhân trở thành vật bất ly thân của giới văn phòng, để hộp bánh sinh nhật có gói dao nĩa tre, để phụ huynh dạy con phân loại rác ngay trong bếp. “Khi ấy, Greenmart có thể nhỏ lại, hoặc biến mất, tôi vẫn vui, vì sứ mệnh thành công”-anh nói.

 Khép lại câu chuyện, An Khương gửi lời nhắn đến những người đồng trang lứa đang ấp ủ ước mơ: “Hãy bắt đầu từ hành động nhỏ nhất, rồi lặp lại mỗi ngày. Thất bại không đáng ngại bằng việc không bao giờ thử”. Anh khuyên người trẻ hãy tự tin khát vọng cống hiến, thử nghiệm trên quy mô nhỏ để nghe phản hồi thực, đồng thời tìm đến các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp nhận cố vấn và vốn mồi phù hợp, vì ai cũng cần bàn tay kéo mình khỏi vũng lầy hoang mang.

 HẢI ANH