Theo “Hán Việt từ điển”, Nhà xuất bản Văn hóa thông tin, năm 2005, trang 527, “nhàn” là thong dong. “Nhàn cư” là trạng thái rỗi rãi, không có việc gì làm. Trang 905, “vi” là làm. “Vi bất thiện” là làm những điều không tốt, không có đức hạnh.
Như vậy, có thể hiểu “Nhàn cư vi bất thiện” nghĩa là nếu sống nhàn rỗi, lười biếng, không chịu làm gì thì sẽ dễ dẫn đến các hành động sai lầm, sai trái, ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội.
Giáo sư Nguyễn Lân giải thích trong cuốn “Từ điển thành ngữ tục ngữ Việt Nam”, Nhà xuất bản Văn học, năm 2016, trang 321, “nhàn cư vi bất thiện”: Ở nhàn làm điều chẳng lành. Khuyên người ta không nên ngồi không chẳng làm gì.
Trong xã hội hiện nay, có một thực trạng là không ít người do nhàn rỗi, không có việc gì làm hoặc không chịu làm dễ sa đà vào những tệ nạn xã hội như nghiện hút, lô đề, rượu chè... Đó chính là kết quả của việc không chịu lao động, làm việc, từ đó sinh ra những thói hư tật xấu gây ảnh hưởng đến bản thân lẫn những người xung quanh và xã hội.
Vì vậy, câu thành ngữ “nhàn cư vi bất thiện” một lần nữa cảnh tỉnh mỗi con người phải có ý thức tự rèn luyện, học tập, thay đổi, nỗ lực vươn lên trong cuộc sống. Ngay cả khi nhàn hạ cũng không nên nghĩ hay làm những việc sai trái, mà thay vào đó, phải luôn suy nghĩ tích cực, có hành động, lối sống đẹp, sống có ý nghĩa và có giá trị, đồng thời tránh xa những thói hư tật xấu.
VĂN TUẤN