Trong gần hai năm trở lại đây, quan hệ Nga-Azerbaijan trở nên xấu đi nhanh chóng, đặc biệt sau khi xảy ra vụ tai nạn máy bay của hãng hàng không Azerbaijan ở Aktau. Các chuyên gia cho rằng, hiện nay xu thế xấu đi trong quan hệ hai nước ngày càng trở nên rõ nét hơn. Ở thời điểm hiện tại, có vẻ như đang bắt đầu vòng xoáy mới theo hướng ngày một tiêu cực hơn trong quan hệ giữa Baku với Moscow.

Sau khi các cơ quan tư pháp Nga cực chẳng đã phải bắt giữ một nhóm tội phạm sát nhân người Azerbaijan ở Yekaterinburg để điều tra. Vụ việc khiến phía Baku phản ứng rất quyết liệt và theo đánh giá của nhiều nhà quan sát là thiếu tính xây dựng. Giận cá chém thớt, ngày 30-6, chính quyền Azerbaijan đã cho bắt một nhóm nhà báo Nga tại trụ sở thường trú của cơ quan truyền thông Nga Sputnik ở Baku.

Một số chuyên gia IT người Nga ở Azerbaijan cũng bị bắt giữ. Nhiều chương trình hợp tác văn hóa giữa hai nước đã bị Baku đơn phương hủy bỏ. Các phương tiện truyền thông Azerbaijan thực hiện đồng loạt nhiều chương trình mang nội dung bài Nga. Chính quyền Azerbaijan hiện nay đã bắt đầu không che giấu những mối quan hệ gần gụi với Ukraine...

leftcenterrightdel
 Lực lượng gìn giữ hòa bình của Nga tại Nagorno-Karabakh. Ảnh: Ria.ru

Tất nhiên phía Nga đã có những phản ứng cần thiết và đúng mực, triệu tập đại sứ Azerbaijan tại Moscow để bày tỏ thái độ... Tại Duma Quốc gia Nga đã nêu ra những yêu cầu cần phải có các biện pháp đáp trả mạnh hơn đối với Azerbaijan. Chủ tịch Ủy ban Hội đồng Liên bang Nga về luật hiến pháp và xây dựng nhà nước Andrey Klishas, đã gọi Azerbaijan là “quốc gia không an toàn đối với các công dân Nga”. Nhiều người Nga đang cư trú ở Azerbaijan đã gửi tới các cơ quan đại diện của Nga ở nước này kêu cứu về tình trạng họ bị bài xích.

Trước đó, ông Klishas cũng đã chỉ ra rằng, không một cộng đồng người gốc ngoại nào có thể “cầm tay chỉ việc” cho các cơ quan tư pháp Nga về cách thực thi luật pháp. Cũng phải nói rằng, đại diện cộng đồng người Azerbaijan đang cư trú tại Nga đã bày tỏ quan điểm không đồng tình với các hành động thù địch đối với Moscow diễn ra ở Azerbaijan. Theo họ, Baku đang phá hủy mối quan hệ với Moscow và tạo nên những mối đe dọa về an toàn và an ninh cho những người Azerbaijan đang sống trên lãnh thổ Nga.

Ý thức được tầm quan trọng của mối quan hệ nếu không "cơm lành canh ngọt" thì cũng phải tương đối ấm êm với Baku như một đối tác chiến lược, từ nhiều năm nay, Moscow đã cố gắng “ngậm bồ hòn làm ngọt” trong nhiều thời điểm khủng hoảng giữa hai nước mà thường bên khởi xướng là Azerbaijan. Người ta vẫn còn nhớ tới vụ Azerbaijan đã sát hại những người lính gìn giữ hòa bình ở Karabakh hay làn sóng bôi nhọ Nga một cách bất công sau khi xảy ra vụ tai nạn máy bay chở khách của Azerbaijan trên bầu trời Kazakhstan.

Ai cũng hiểu rằng, phương Tây nhất quán tiến hành chính sách làm hao mòn “đế chế Nga” đã không ngừng tìm kiếm thêm những “Ukraine” mới ở sát biên giới Nga. Ở khu vực Kavkaz, những mưu toan hùn vốn cho các chính trị gia không thân Nga đã được tiến hành liên tục. Tuy nhiên, phương Tây đã không lôi kéo được Gruzia vào đội hình bài Nga của mình. Họ cũng không “cải hóa” được lãnh đạo Chính phủ Armenia theo hướng họ muốn. Nhiều nhà quan sát cho rằng, hiện nay, có vẻ như Azerbaijan đang là nơi mà phương Tây có thể thổi lên làn sóng bài Nga mạnh hơn cả ở khu vực địa chính trị hết sức nhạy cảm này.

Nói một cách công bằng, ở thời hậu Xô viết, Azerbaijan hoàn toàn có quyền xây dựng và phát triển chính sách đối ngoại độc lập của mình theo hướng có lợi nhất. Tuy nhiên, những quyết sách "có mới nới cũ" luôn có thể gây nên những phản lực tiêu cực. Trong thực tế, từ không chỉ một năm nay, Baku coi Ankara là đối tác chiến lược nhiều hơn là Moscow. Azerbaijan đang xây dựng các kế hoạch hợp tác chính trị-quân sự với Thổ Nhĩ Kỳ chứ không phải với Nga. Trong cuộc xung đột mới đây giữa Israel với Iran, Azerbaijan đã nghiêng về phía quốc gia Do Thái... Trong thời gian qua, Baku đã khá tích cực hỗ trợ vũ khí cho Kiev.

Điểm nóng Baku đang ngày một tăng nhiệt. Thái độ của các chính trị gia Azerbaijan đối với Nga hiện có vẻ vẫn chưa mấy dịu đi và đó là một điều đáng lo ngại. Nghị sĩ Azerbaijan, Rasim Musabekov, vừa thông báo về việc dừng đàm phán giữa Baku với Moscow về hàng loạt dự án kinh tế chung giữ hai nước. Tuy nhiên, việc này có thể gây hại cho Baku nhiều hơn là Moscow. Theo RIA Novosti, chỉ trong lĩnh vực kinh tế, nếu để mất thị trường Nga, Baku có thể sẽ bị mất gần 1,2 tỷ USD, trong khi đó, Moscow chỉ xuất sang Azerbaijan 0,8% tỷ trọng ngoại thương của mình.

HỒNG THANH QUANG