Trong cuộc điện đàm Mỹ-Nga, ông Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin nhất trí rằng một thỏa thuận dài hạn có thể đạt được thông qua đàm phán hòa bình. Với Ukraine, phát biểu sau cuộc điện đàm với ông Donald Trump, Tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định Kiev mong mỏi hòa bình hơn ai hết. Trước đó, hồi đầu tháng 2-2025, Ukraine cũng đã đưa ra đề nghị về thể thức đàm phán hòa bình với Nga.

Đây là tín hiệu tích cực trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine sắp bước sang năm thứ tư mà vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Sự giằng co trên chiến trường đã biến cuộc xung đột này trở thành cuộc chiến tiêu hao với những tổn thất rất lớn đối với cả Nga và Ukraine. Theo con số thống kê, hàng trăm nghìn binh sĩ của hai bên đã thiệt mạng, nhiều thành phố, cơ sở sản xuất của Ukraine bị tàn phá. Với nước Nga, dù trụ vững trước những cơn “sóng thần” từ lệnh cấm vận của phương Tây nhưng không gian của nền kinh tế nước này đang bị bóp nghẹt đến mức khó thở.

leftcenterrightdel
Đàm phán Nga-Ukraine diễn ra tại Văn phòng Tổng thống ở Cung điện Dolmabahce, Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 29-3. Ảnh: Getty Images

Đàm phán hòa bình đã trở thành nhu cầu cấp thiết, thúc ép cả Nga và Ukraine phải tính đến có những điều chỉnh để thoát khỏi bế tắc. Theo thời gian, những yêu sách mang tính tiên quyết dần lùi bớt, nhường chỗ cho những sáng kiến hòa bình trỗi dậy. Giờ đây, trên các diễn đàn quốc tế, “đàm phán” là từ được đề cập nhiều nhất khi nói về xung đột Nga-Ukraine, những lời kêu gọi hòa bình cũng xuất hiện ngày càng nhiều. Với phương Tây, dù tư duy chủ chiến vẫn đang ngự trị nhưng tâm lý hòa đàm cũng đã bắt đầu le lói.  

Không những thế, các động thái chuẩn bị cho các cuộc hòa đàm đã bắt đầu được triển khai trên thực tế. Điện Kremlin cho biết, Nga đã lập phái đoàn đàm phán với Mỹ về các vấn đề, trong đó có giải pháp cho cuộc xung đột ở Ukraine. Ông Donald Trump cũng lập tức thành lập nhóm đàm phán với sự tham gia của Ngoại trưởng Marco Rubio, Giám đốc CIA John Ratcliffe, Cố vấn An ninh Quốc gia Michael Waltz và Đại sứ kiêm Đặc phái viên Steve Witkoff. Các quan chức Mỹ và Nga đã lên kế hoạch gặp nhau tại Hội nghị an ninh Munich và tiếp đó là ở Saudi Arabia. Trong khi đó, một nghị quyết kêu gọi ngừng bắn ở Ukraine cũng đang được hơn 10 nước thành viên Liên hợp quốc (LHQ) soạn thảo để có thể đưa ra bỏ phiếu trong phiên họp toàn thể vào ngày 24-2 tới.

Cánh cửa hòa bình cho xung đột Nga-Ukraine đang dần mở ra, nhưng đường đến hòa bình vẫn còn dài và không ít thách thức. Trước hết, dù đã có những điều chỉnh nhưng quan điểm hai bên xung đột còn khác xa nhau. Hôm 10-2, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov tuyên bố mọi điều kiện của Tổng thống Vladimir Putin về chấm dứt xung đột ở Ukraine phải được đáp ứng trước khi có thể đạt được bất kỳ thỏa thuận nào. Đó là Ukraine phải từ bỏ tham vọng gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và rút quân khỏi toàn bộ 4 vùng lãnh thổ của Ukraine mà Nga tuyên bố chủ quyền và đang kiểm soát phần lớn. Nga cũng khẳng định bất kỳ lực lượng quân đội nước ngoài nào hiện diện tại Ukraine đều phải có sự chấp thuận của Hội đồng bảo an LHQ, đồng thời cảnh báo sẽ coi lực lượng quân sự nước ngoài được triển khai tại Ukraine mà không có sự phê chuẩn của Hội đồng bảo an LHQ là mục tiêu hợp pháp.

Trong khi đó, Ukraine lại khẳng định bất kỳ giải pháp hòa bình nào cũng phải đi liền với các cam kết vững chắc, như tư cách thành viên NATO cho Kiev hoặc triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình của các nước phương Tây đến Ukraine. Tổng thống Ukraine Zelensky cũng muốn đổi đất với Nga sau khi có thỏa thuận ngừng bắn. Tuy nhiên, Điện Kremlin đã khẳng định rằng Nga sẽ không bao giờ thảo luận khả năng trao đổi lãnh thổ Ukraine mà nước này đang kiểm soát để lấy những vùng đất ở tỉnh miền tây Kursk đang nằm trong tay quân đội Ukraine.

Phản ứng quyết liệt của châu Âu trước việc ông Donald Trump điện đàm với lãnh đạo Nga và Ukraine mà không hề báo trước với các đồng minh trong NATO cũng khiến việc tìm thỏa hiệp trong bàn đàm phán sẽ không dễ dàng. Trong con mắt của châu Âu, động thái trên của Washington là tín hiệu cho thấy Mỹ sẵn sàng bỏ qua các đồng minh châu Âu và nhượng bộ Moscow quá sớm. Châu Âu không muốn mình bị qua mặt và phải có một vai trò trong các cuộc đàm phán về hòa bình ở Ukraine. Phát biểu tại cuộc họp các ngoại trưởng Ukraine và các nước đồng minh ở Paris, Ngoại trưởng Pháp Jean-Noel Barrot nhấn mạnh sẽ không thể có một nền hòa bình cho Ukraine nếu không có sự tham gia của người châu Âu vào đàm phán, đồng thời khẳng định châu Âu sẽ đóng vai trò bảo đảm an ninh cho Ukraine ngay cả khi nước này chưa thể gia nhập NATO ngay lập tức.

Hàng loạt câu hỏi đặt ra mà vẫn chưa có lời giải đáp. Đó là định hướng chiến lược tương lai của Ukraine sẽ là gì: Trung lập, hướng về phương Tây, hay là sự kết hợp của cả hai? Bảo đảm an ninh cho Ukraine sẽ ra sao, liệu Ukraine có gia nhập NATO? Yêu sách lãnh thổ của hai bên sẽ được giải quyết thế nào khi Ukraine đòi khôi phục biên giới trước năm 2014, còn Nga thì muốn sáp nhập 4 tỉnh Ukraine mà nước này đang quản lý?... Con đường đến hòa bình ở Ukraine còn nhiều chông gai, nhưng cũng đã lóe lên những tia hy vọng.

TƯỜNG LINH