Mặc dù có tới 6 ứng cử viên Đảng Cộng hòa cạnh tranh nhưng đến nay, các kết quả thăm dò cho thấy cựu Tổng thống Donald Trump đang vượt xa so với các ứng cử viên kế tiếp như Thống đốc Florida Ron DeSantis hay cựu Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc Nikki Haley. Thực tế thì ông Donald Trump đã giành chiến thắng dễ dàng và chóng vánh tại bang Iowa với cách biệt 30 điểm. Bên phía Đảng Dân chủ, đương kim Tổng thống Joe Biden có thể coi là ứng cử viên duy nhất. Chính vì thế, cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ lần này rất có thể tái hiện màn song đấu giữa ông Joe Biden và ông Donald Trump như hồi năm 2020.
    |
 |
| Ông Donald Trump tại một chiến dịch tranh cử ở Rochester, bang new Hamsphire, ngày 21-01-2024. Ảnh: AP |
Bị truy tố tới 91 tội danh trong 4 vụ án hình sự riêng biệt, điều chưa từng xảy ra đối với một cựu Tổng thống Mỹ, nhưng ông Donald Trump không hề tỏ ra thất thế. Là người hùng biện biết cách hấp dẫn người nghe, ông Donald Trump đang lôi kéo các cử tri bằng việc nhắc lại những thành tựu kinh tế trong nhiệm kỳ lần trước, đồng thời khẳng định sẽ tiến hành những thay đổi sâu rộng, bao gồm cải tổ cơ quan dân sự liên bang và áp đặt các chính sách nhập cư cứng rắn hơn, chẳng hạn như trục xuất hàng loạt và chấm dứt luật về quyền công dân theo nơi sinh. Ông cũng hứa sẽ xóa bỏ chương trình bảo hiểm y tế Obamacare và áp đặt các biện pháp hạn chế thương mại khắc nghiệt hơn đối với Trung Quốc. Tất cả mục tiêu trên được đặt trong khẩu hiệu đầy ấn tượng “Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại” mà ông là người dẫn dắt.
Sự khôn khéo của ông Donald Trump còn được thể hiện ở chỗ ngay cả khi phải đối mặt với những cáo trạng bất lợi, ông vẫn tìm cách tận dụng để biến thành lợi thế. Gọi các bản cáo trạng nhằm vào mình là cuộc “săn phù thủy” chính trị, ông Donald Trump hướng dư luận tới nhận thức rằng đó là âm mưu của phe Dân chủ nhằm cản trở ông theo đuổi nhiệm kỳ tổng thống thứ hai. Nhờ đó, chẳng những thu hút thêm các nguồn tài trợ, ông Donald Trump còn nhận được sự ủng hộ của nhiều cử tri ngay ở các bang chiến địa, những người coi bản cáo trạng là sự trả thù chính trị.
Trong khi đó, ông Joe Biden đang gặp khó khăn trong việc thuyết phục cử tri về bảng thành tích của chính quyền, dù Nhà Trắng liên tục viện dẫn tỷ lệ thất nghiệp thấp và tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ để lập luận rằng, kế hoạch kinh tế của ông Joe Biden đang phát huy tác dụng. Ông cũng thường xuyên ca ngợi tác động của các đạo luật quan trọng được thông qua trong nhiệm kỳ của mình, như Đạo luật khoa học và chip mở đường cho các khoản đầu tư lớn nhằm đưa nước Mỹ trở lại vị trí dẫn đầu ngành sản xuất chất bán dẫn; Đạo luật cơ sở hạ tầng giúp khơi thông nguồn tài trợ cho các dự án đường bộ, đường sắt và cầu trên toàn quốc; Đạo luật giảm lạm phát giúp giảm bớt chi phí đơn thuốc cho người cao tuổi.
Thật không may, dù tạo ra nhiều việc làm (14 triệu việc làm từ đầu nhiệm kỳ) nhưng ông Joe Biden vẫn bị thách thức bởi những khó khăn kinh tế do lạm phát gia tăng, lên tới 9,1% vào tháng 6-2022 - mức cao nhất kể từ đầu thập niên 1980. Tình trạng nhập cư hỗn loạn cùng những tranh cãi liên quan đến cách xử lý của Washington trong các vấn đề quốc tế như chiến sự ở Ukraine, xung đột ở Gaza... cũng ảnh hưởng đến sự ủng hộ đối với ông. Ông Joe Biden còn phải đối mặt với cáo buộc của Đảng Cộng hòa là dính líu đến các thương vụ làm ăn đáng ngờ của người con trai Hunter Biden. Thêm vào đó, là tổng thống lớn tuổi nhất từ trước đến nay của Mỹ (81 tuổi), ông Joe Biden sẽ phải thuyết phục cử tri rằng ông đủ điều kiện để nắm quyền thêm 4 năm nữa.
Cho đến nay, những cuộc thăm dò dư luận cho thấy, cựu Tổng thống Donald Trump đang dẫn trước ông chủ Nhà Trắng ở các bang chiến địa quan trọng có khả năng quyết định đến kết quả cuộc bầu cử. Theo những kịch bản giả định khi có và không có một ứng cử viên thứ ba ở các bang như Georgia, Michigan, Nevada, Arizona, Wisconsin và Pennsylvania, những bang mà ông Joe Biden từng giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2020, ông Donald Trump hiện đang có ưu thế. Chỉ có 23% số cử tri cho biết mình hưởng lợi từ các chính sách của ông Joe Biden. Trong khi đó, con số dành cho ông Donald Trump là 53%.
Tất nhiên, từ nay đến khi bầu cử diễn ra, mọi chuyện sẽ còn thay đổi nhiều, trước hết là phụ thuộc vào triển vọng của nền kinh tế Mỹ, chủ đề thiết thực nhất với các cử tri. Thêm vào đó, sự tham gia của các ứng cử viên độc lập hoặc thuộc đảng thứ ba, ngoài Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa cũng có thể lái cuộc bầu cử theo chiều hướng bất ngờ. Với lập luận “Hệ thống chính trị đã bị phá vỡ. Hai đảng (Cộng hòa và Dân chủ) ở Phố Wall đã bị mua chuộc và hối lộ, chúng ta cần một đảng phục vụ người dân”-chủ đề ngày càng chiếm ưu thế trong các cuộc tranh luận trước bầu cử, những người này có thể lấy bớt phiếu của ông Joe Biden hoặc ông Donald Trump để trở thành “kẻ ngáng đường” khó chịu.
Mùa bầu cử của nước Mỹ sẽ còn sôi động với những bất ngờ.
TƯỜNG LINH