Di sản của quá khứ, tài sản hôm nay và mai sau

GS, TS NGUYỄN CHÍ BỀN (nguyên Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia):

Di sản văn hóa vật thể và phi vật thể

Năm tháng đi qua nhưng 33 số báo QĐND xuất bản tại Mặt trận Điện Biên Phủ vẫn nguyên vẹn và được bồi đắp thêm giá trị.

Trước hết là giá trị lịch sử. Giá trị này được tạo ra từ bản thân sự thật lịch sử mà 33 số báo đã phản ánh. Với một thái độ khách quan, trung thực, báo ca ngợi những tấm gương anh hùng, quả cảm trong chiến đấu với giặc Pháp. Mọi chi tiết sự kiện được viết bằng tấm lòng, sự quan sát của người trong cuộc, của người lính. Lịch sử báo chí Việt Nam và phần nào của nhân loại hiếm có những nhà báo ngồi trong chiến hào, công sự, trước những viên đạn bắn thẳng, bắn ngang từ đối phương, trong khói lửa mù mịt của bom nổ viết bài, tin để đăng ngay trên tờ báo xuất bản tại trận địa. Giá trị lịch sử của những tin, bài in trên báo phảng phất máu xương của những người lính ngã xuống vì đất nước, quê hương.

GS, TS NGUYỄN CHÍ BỀN (nguyên Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia).

Cùng giá trị lịch sử, 33 số báo còn chứa đựng giá trị văn hóa sâu sắc. Một tòa soạn chỉ có 5 người đảm nhiệm mọi công việc của cả tòa soạn báo: Đi thực tế, viết tin, bài, biên tập, trình bày, in ấn và trực tiếp phát hành. Có nhiều quan niệm về khái niệm văn hóa, nhưng tôi vẫn lựa chọn khái niệm văn hóa là hành động, như câu nói nổi tiếng của nhà triết học người Đức Goethe: "Lý thuyết chỉ là màu xám còn cây đời mãi mãi xanh tươi". Thực tiễn Mặt trận Điện Biên Phủ khiến các lý thuyết về tòa soạn báo khó mà phù hợp, chính các nhà báo QĐND đã tạo ra giá trị văn hóa của những tin, bài, những số báo. Giá trị văn hóa tạo ra từ liên kết giữa những người lính và những người làm báo. Khoảnh khắc lịch sử khiến sự cộng mệnh và cộng cảm giữa người làm báo và người lính thêm mật thiết và chặt chẽ. Khó có một thực thể văn hóa, hiện tượng văn hóa nào lại có giá trị văn hóa như thế.

Cũng cần thấy giá trị khoa học của 33 số báo này. Tri thức và quan niệm về làm báo trong chiến tranh đã được các anh trong tòa soạn tại mặt trận tạo ra, mà hiện thân là các bài, tin được công bố trên từng số báo. Kết tinh từ thực tiễn khói lửa, từ mồ hôi, trí tuệ và máu xương của biết bao người lính, 33 số báo quả tình chứa đựng giá trị khoa học sâu sắc.

Như vậy, 33 số báo QĐND xuất bản tại Mặt trận Điện Biên Phủ thực sự là một di sản văn hóa, cả vật thể lẫn phi vật thể của QĐND Việt Nam, dân tộc Việt Nam, đã và đang hành trình cùng thế hệ hôm nay bước vào tương lai, vào kỷ nguyên mới của đất nước Việt Nam.

-----------

Nhà báo NGUYỄN ĐỨC LỢI, Phó chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam:

Tôn vinh và phát huy giá trị của 33 số báo

Trong thời gian 140 ngày đêm, Tòa soạn tiền phương Báo QĐND tại Mặt trận Điện Biên Phủ đã tổ chức, in ấn và phát hành 33 số báo trực tiếp ngay trên chiến trường. Đây có thể nói là sự kiện đặc biệt, kỳ tích của báo chí cách mạng Việt Nam. Với lực lượng nòng cốt chỉ 5 đồng chí, tờ báo được tổ chức đa dạng nhiều chuyên mục, phản ánh sinh động không khí chiến trường thực sự trở thành món ăn tinh thần vô giá với bộ đội ta trong điều kiện chiến đấu đầy cam go, gian khó. Với chức năng “tuyên truyền, cổ động và tổ chức tập thể”, tờ báo QĐND được ra đời ngay tại mặt trận đã góp phần quan trọng vào việc cổ vũ, động viên tinh thần bộ đội, góp phần cùng toàn quân, toàn dân ta làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy Điện Biên, chấn động địa cầu”.

Bên sườn đồi Ngựa Hí trong rừng Mường Phăng, lán của tòa soạn và nhà in không điện, không máy móc hiện đại, từng dòng chữ, trang báo in được ra là thấm đẫm mồ hôi, máu và nước mắt những người làm báo QĐND. Từng con chữ, từng bài báo đều như những viên đạn xung kích, lời hiệu triệu, là ánh sáng soi đường, khí thế xung phong cho toàn mặt trận. Có thể nói, sự ra đời Tòa soạn tiền phương khẳng định một kỳ tích, nét sáng tạo độc đáo của Tổng Quân ủy (Quân ủy Trung ương), Bộ Tổng Tư lệnh và Tổng cục Chính trị về công tác tuyên truyền trong kháng chiến chống thực dân Pháp.

Nhà báo NGUYỄN ĐỨC LỢI, Phó chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam.

Đến hôm nay, sau hơn 70 năm, 33 số báo QĐND xuất bản tại Mặt trận Điện Biên Phủ để lại nhiều bài học quý cho các cơ quan báo chí nói chung, người làm báo nói riêng. Nổi bật hơn cả, đó là bài học về tinh thần dấn thân, vượt khó, sẵn sàng hy sinh để hoàn thành tốt nhiệm vụ; về xây dựng, hình thành phương pháp, tư duy làm báo khoa học, linh hoạt, sáng tạo trong mọi hoàn cảnh...

Trong giai đoạn hiện nay, giá trị và những bài học quý của 33 số báo QĐND xuất bản tại Mặt trận Điện Biên Phủ vẫn nóng hổi tính thời sự và cần được lan tỏa, phát huy rộng rãi hơn. Tôn vinh 33 số báo không chỉ là sự tri ân lịch sử, tri ân những nhà báo-chiến sĩ, những hy sinh, đóng góp to lớn của các thế hệ cha anh mà còn là sự nhắc nhớ về tinh thần, phẩm chất của người làm báo cách mạng hôm nay.

---------------

PGS, TS NGUYỄN THỊ TRƯỜNG GIANG (Phó giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền):

Giá trị đối với công tác đào tạo báo chí hiện nay

33 số báo QĐND ra đời tại Mặt trận Điện Biên Phủ là một hiện tượng đặc biệt trong lịch sử báo chí Việt Nam, không chỉ có giá trị tư liệu mà còn là tấm gương phản chiếu toàn diện bản lĩnh, trí tuệ và sứ mệnh của nền báo chí cách mạng.

Đối với các cơ sở đào tạo báo chí, đây là nguồn tư liệu vô giá để giảng dạy về lịch sử và bản chất của báo chí cách mạng Việt Nam. Mỗi số báo là một minh chứng sinh động cho nguyên lý: Viết cho ai? Viết để làm gì? Viết như thế nào?-những câu hỏi nền tảng của người cầm bút mà Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn. Việc nghiên cứu, phân tích nội dung, phong cách thể hiện và cách tổ chức thông tin của Báo QĐND thời Điện Biên Phủ giúp sinh viên báo chí hiểu rõ hơn về sức mạnh của ngòi bút, về khả năng truyền cảm hứng, tập hợp và định hướng dư luận trong những thời khắc lịch sử quan trọng.

PGS, TS NGUYỄN THỊ TRƯỜNG GIANG (Phó giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền).

Trong đào tạo nghề báo hiện nay, khi công nghệ và tốc độ đang thay đổi cách tiếp cận thông tin thì những bài học từ 33 số báo chiến trường càng trở nên quý giá. Đó là bài học về bản lĩnh chính trị và lý tưởng nghề nghiệp, về đạo đức nghề nghiệp và tinh thần dấn thân, về kỹ năng làm báo trong điều kiện khó khăn, về ngôn ngữ và phong cách diễn đạt, về tinh thần tổ chức tòa soạn và đồng đội. Chúng nhắc nhở rằng, dù ở bất kỳ thời đại nào, cốt lõi của người làm báo vẫn là tinh thần trách nhiệm, tính nhân văn và lòng trung thành với Tổ quốc, với nhân dân. Chính từ di sản ấy, thế hệ nhà báo trẻ hôm nay có thể tìm thấy nguồn cảm hứng và định hướng nghề nghiệp, để ngòi bút luôn gắn với sứ mệnh cao cả mà lớp cha anh đã khởi đầu bằng mồ hôi, nước mắt và cả máu xương giữa lòng Điện Biên lịch sử.

-----------------

Đồng chí TRẦN HẢI HÀ (Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên):

Giáo dục truyền thống qua từng trang báo

33 số báo QĐND đặc biệt xuất bản tại Mặt trận Điện Biên Phủ không chỉ mang giá trị tư liệu về quân sự mà còn là di sản văn hóa, lịch sử độc đáo, phản ánh sức mạnh tinh thần, trí tuệ và bản lĩnh của quân, dân ta trong Chiến dịch Điện Biên Phủ.

33 số báo QĐND xuất bản tại mặt trận là nguồn sử liệu trực tiếp, chân thực, phản ánh toàn bộ diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ, từ chuẩn bị kéo pháo, xây dựng công sự, các trận đánh, các đợt tiến công quyết định cho đến ngày toàn thắng. Mỗi số báo là một “chứng nhân lịch sử” lưu giữ ký ức tập thể của một thời đại hào hùng. Qua từng trang báo, người đọc hôm nay vẫn có thể cảm nhận được không khí sục sôi của trận quyết chiến chiến lược, khát vọng độc lập, tinh thần đoàn kết toàn dân trong cuộc kháng chiến.

Đồng chí TRẦN HẢI HÀ (Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên).

Hiện nay, những số báo ấy không chỉ là di sản của quá khứ mà còn là tài sản tinh thần của hiện tại; là hiện vật lịch sử, văn hóa gắn liền với di tích chiến trường Điện Biên Phủ. Mới đây, Triển lãm ảnh “33 số báo QĐND đặc biệt xuất bản tại Mặt trận Điện Biên Phủ” không chỉ là hoạt động trưng bày tư liệu lịch sử mà còn là một hình thức giáo dục truyền thống sinh động, trực quan và đầy cảm xúc đối với thế hệ trẻ trên địa bàn tỉnh Điện Biên.

Nếu như trước đây lịch sử thường được tiếp cận qua những trang sách hay bài giảng khô khan thì thế hệ trẻ hôm nay tiếp cận lịch sử một cách sinh động qua những trang báo được in ngay giữa bom đạn chiến trường. Qua đó, giúp các em cảm nhận rõ hơn khó khăn, gian khổ, hy sinh nhưng cũng đầy kiêu hãnh, kiên cường của cha ông trong kháng chiến và thêm ý thức trân trọng lịch sử, bồi dưỡng lòng biết ơn đối với thế hệ đi trước.

Tìm hiểu về 33 số báo QĐND đặc biệt không chỉ tôn vinh quá khứ mà còn giúp người trẻ nhận thức sâu sắc hơn giá trị của hòa bình. Mỗi tờ báo, mỗi câu chuyện về người làm báo năm xưa trở thành bài học ý nghĩa về lòng dũng cảm, niềm tin và khát vọng cống hiến, để thế hệ trẻ Điện Biên thêm tự hào, thêm yêu quê hương, đất nước và chủ động đóng góp vào sự phát triển bền vững của địa phương cũng như công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay.

DƯƠNG THU - HÀ KHÁNH (ghi)