Vun bồi văn hóa vùng dân tộc thiểu số

Văn hóa - sợi dây gắn kết bền chặt đồng bào biên giới

Địa bàn biên giới, nơi đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) sinh sống, thường có địa hình hiểm trở, khí hậu khắc nghiệt, giao thông khó khăn, hạ tầng công nghiệp, dịch vụ còn nhiều hạn chế. Mặt bằng dân trí chưa đồng đều khiến bà con dễ bị lợi dụng, lôi kéo. Vì thế, việc chăm lo đời sống văn hóa, nâng cao nhận thức chính trị, tinh thần cho đồng bào là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng của cấp ủy, chính quyền các cấp.

Trong cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam, mỗi dân tộc đều có bản sắc văn hóa phong phú, độc đáo cần được bảo tồn, phát huy. Ngay từ sớm, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách lớn về lĩnh vực này. Quân đội nhân dân Việt Nam trở thành một trong những lực lượng nòng cốt, trực tiếp triển khai bằng nhiều cách làm sáng tạo, hiệu quả.

Bộ đội Biên phòng đến với đồng bào dân tộc thiểu số. Ảnh: PHÚ SƠN

Từ khi giành được độc lập, hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ đã khắc sâu trong lòng đồng bào các dân tộc, vừa bảo vệ biên cương, vừa mang con chữ, nghề nghiệp, ánh sáng văn hóa về bản làng. Với truyền thống “trung với Đảng, hiếu với dân”, Quân đội luôn là lực lượng xung kích xây dựng đời sống văn hóa, là chỗ dựa tin cậy của đồng bào DTTS. Ngày nay, tinh thần ấy tiếp tục được gìn giữ, phát huy. Ở vùng sâu, vùng xa, bộ đội không chỉ bảo vệ an ninh biên giới mà còn là “hạt nhân” lan tỏa nếp sống mới, góp phần xóa bỏ hủ tục, gìn giữ bản sắc tốt đẹp. Quân đội cùng cấp ủy, chính quyền địa phương chú trọng xây dựng tổ chức cơ sở đảng, nâng cao năng lực cán bộ, coi đây là “cái gốc” của đời sống văn hóa.

Thực tế cho thấy, những năm qua, các đơn vị Quân đội đã phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương và đội ngũ già làng, trưởng bản tổ chức hàng nghìn buổi diễn đàn, chiếu phim, biểu diễn nghệ thuật, tuyên truyền chủ trương, chính sách, pháp luật. Nhờ đó, đồng bào hiểu rõ giá trị của việc giữ gìn bản sắc, khối đại đoàn kết toàn dân tộc được củng cố, niềm tin với Đảng, Nhà nước và Quân đội ngày càng bền chặt.

Gắn phát triển kinh tế với xây dựng văn hóa

Không chỉ tuyên truyền, bộ đội còn trực tiếp tham gia phát triển kinh tế-xã hội. Toàn quân đã đóng góp hàng triệu ngày công làm đường giao thông, cầu dân sinh, nhà ở, công trình thủy lợi; vận động bà con định canh, định cư. Các đoàn kinh tế-quốc phòng cùng địa phương quy hoạch điểm dân cư mới dọc biên giới, triển khai các chương trình giảm nghèo. Bộ đội hướng dẫn trồng dược liệu, nuôi gia súc, làm thủy điện nhỏ... Nhờ đó, đời sống bà con khấm khá hơn; trẻ em được đến trường; nhiều bản nghèo trở thành bản văn hóa kiểu mẫu, đường làng khang trang, hủ tục dần bị loại bỏ.

Ở bất cứ miền núi, biên cương nào có bước chân bộ đội, ở đó có công việc bền bỉ, giản dị mà chan chứa tình nghĩa. Bộ đội không chỉ cầm súng, mà còn cầm búa, cầm phấn, gieo mầm văn hóa, thắp sáng tri thức. Có chiến sĩ còn gắn bó trọn đời mình với mảnh đất công tác. Tôi có người bạn là Bộ đội Biên phòng, từ năm 1999 vào Tây Nguyên, trong một lần vận động đồng bào gìn giữ văn hóa cồng chiêng đã gặp rồi nên duyên với cô gái Ba Na. Nay vợ chồng anh đã có kinh tế ổn định với gần chục héc-ta sầu riêng, là minh chứng sống động cho sự gắn bó quân-dân bền chặt.

Bộ đội Biên phòng đến với đồng bào. Ảnh: HÀ THƯƠNG

Thực hiện đề án xây dựng thôn, bản văn hóa, các đơn vị Quân đội đã hỗ trợ xây dựng nhiều nhà văn hóa, tổ chức sinh hoạt cộng đồng, giao lưu văn hóa, thể thao. Bộ đội còn tích cực sưu tầm, nghiên cứu, bảo tồn di sản quý như cồng chiêng Tây Nguyên, múa Xòe Thái, hát Then, lễ hội nhảy lửa Pà Thẻn. Ở những dân tộc rất ít người như La Hủ, Đan Lai, Chứt, bộ đội trực tiếp mở lớp xóa mù chữ, có những học viên đã ngoài năm mươi tuổi vẫn kiên trì tập viết tên mình...

Nhờ sự chung tay ấy, nhiều điệu múa, làn điệu dân ca từng đứng trước nguy cơ mai một nay được khôi phục. Các đội văn nghệ quần chúng, câu lạc bộ trang phục dân tộc ra đời, tạo không khí vui tươi trong ngày hội đại đoàn kết, góp phần quảng bá du lịch cộng đồng. Tiếng khèn, tiếng trống, tiếng hát rộn ràng không chỉ giữ hồn cốt dân tộc mà còn tạo sức hút mới.

Xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc

Tất cả những việc làm từ trái tim người lính Cụ Hồ đã góp phần củng cố niềm tin của đồng bào, bác bỏ mọi luận điệu xuyên tạc, âm mưu chia rẽ của kẻ thù. Thực tế, các thế lực thù địch trong và ngoài nước chưa bao giờ từ bỏ âm mưu kích động đồng bào DTTS đòi ly khai, tự trị. Chúng ngày càng dùng thủ đoạn tinh vi, lợi dụng vật chất để lôi kéo. Trước tình hình đó, các đơn vị Quân đội cần tiếp tục đổi mới phương pháp, bám sát địa bàn, gắn bó nhân dân, nâng cao chất lượng các chương trình gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa.

Theo đó, cần lồng ghép nội dung xây dựng đời sống văn hóa vào giao lưu văn nghệ, thể thao, chiếu phim; tăng cường phối hợp với chính quyền, đoàn thể xây dựng thiết chế văn hóa, tổ chức sự kiện quảng bá bản sắc. Đồng thời, trang bị kiến thức về văn hóa, phong tục, ngôn ngữ cho cán bộ, chiến sĩ thực hiện “3 bám, 4 cùng” với đồng bào; chú trọng nắm chắc tình hình, kịp thời phản bác luận điệu xuyên tạc, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc nơi biên cương.

Bộ đội Cụ Hồ không chỉ bảo vệ biên cương, gìn giữ hòa bình mà còn là người giữ “hồn cốt” núi rừng, vun bồi văn hóa cộng đồng. Những việc làm thiết thực, nghĩa tình ấy đang góp phần phát huy giá trị truyền thống, xây dựng đời sống văn hóa mới, hiện đại nhưng vẫn đậm đà bản sắc. Đó chính là nền tảng để vùng đồng bào DTTS phát triển bền vững, cùng cả nước vững bước hội nhập. Tinh thần “vì nhân dân quên mình” của Quân đội nhân dân sẽ mãi là ngọn lửa dẫn đường, để nơi biên cương xa xôi luôn rộn ràng tiếng hát, tiếng cười và ánh sáng văn hóa.

Đại tá TRẦN ANH HẢI