Niềm vui ấy là hành trình của hơn 20 năm thành phố có chủ trương, phát động cuộc vận động nhân dân hiến đất làm đường, mở hẻm và trở thành phong trào rộng khắp ở các quận, huyện...
"Khai thông" những con hẻm nhỏ
Hẻm 162 đường Phan Đăng Lưu, phường 3, quận Phú Nhuận được mở rộng cách đây 5 năm. Từ một con hẻm quanh co, chiều ngang chỉ rộng từ 1,5 đến 1,8m, có nơi chỉ khoảng 1m gây rất nhiều phiền toái đối với người dân, giờ đây đã được mở rộng 5m. Kết quả ấy có được là từ cuộc vận động nhân dân hiến đất mở rộng hẻm do Thành ủy, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hồ Chí Minh phát động và được người dân đồng tình, hưởng ứng. Mỗi hộ dân hiến diện tích đất khác nhau, ít thì 5-6m2, nhiều thì 10-15m2. Hẻm 162 rộng thoáng, xe cấp cứu, xe chữa cháy có thể tiếp cận đến từng nhà khi cần.
Đồng chí Nguyễn Trung, Chủ tịch UBND phường 3, quận Phú Nhuận, nhớ lại: “Năm 2016, khi triển khai mở rộng hẻm 162, lãnh đạo phường có nhiều lo âu. Mỗi mét vuông đất có giá trị rất cao, ở mức từ 100 đến 130 triệu đồng, khi vận động liệu người dân có đồng tình, hưởng ứng? Lãnh đạo phường, các cơ quan, đoàn thể cùng tổ vận động đến từng nhà, phân tích, vận động, tuyên truyền người dân hiểu rõ mục đích, ý nghĩa của việc mở rộng hẻm. Những gia đình cán bộ, đảng viên, cựu chiến binh đã nhiệt tình hưởng ứng, tiên phong hiến đất. Sau thời gian kiên trì vận động, 64 hộ dân đã đồng ý hiến đất, với tổng diện tích 300m2”.
Cũng như ở quận Phú Nhuận, phong trào hiến đất làm đường, mở rộng hẻm lan tỏa tại nhiều quận, huyện khác thuộc thành phố, với nhiều cách làm sáng tạo, hiệu quả. Ở quận 3, nhiều tuyến hẻm có chủ trương cần mở rộng được cán bộ địa phương tuyên truyền đến từng gia đình. Sự thay đổi từ nhận thức đến hành động bắt đầu bằng những băng rôn "Ngày hội hiến đất mở hẻm" được treo lên ở từng ngõ, hẻm. Ông Nguyễn Ngọc Thanh (ngụ tại số 62/249 Lý Chính Thắng) chia sẻ: "Sống ở đây hàng chục năm nay, tôi chứng kiến rất nhiều sự bất tiện, khó khăn bởi con hẻm chật chội, mặt nền thấp, hệ thống hạ tầng điện, viễn thông xập xệ, dây rợ chằng chịt... Khi nhận được thông tin phát động mở rộng hẻm, gia đình tôi đã đồng ý ngay và vận động các hộ dân khác cùng hưởng ứng".
Nhân dân hiến hơn 5,3 triệu mét vuông đất mở đường
TP Hồ Chí Minh có mật độ dân cư đông, quy hoạch đô thị nhiều khu vực đã tồn tại từ 50 đến 70 năm, có nơi đã hàng trăm năm với hàng chục nghìn con hẻm nhỏ, ngoằn ngoèo, không đạt quy chuẩn giao thông, không bảo đảm mỹ quan đô thị và phòng cháy, chữa cháy... Yêu cầu mở rộng các con hẻm, chỉnh trang đô thị ngày càng bức thiết, trong điều kiện ngân sách còn hạn hẹp. Từ năm 2000, Thành ủy TP Hồ Chí Minh đã đề ra chủ trương vận động nhân dân hiến đất mở rộng hẻm và Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hồ Chí Minh phát động cuộc vận động nhân dân hiến đất làm đường, mở hẻm, thực hiện phương thức “Nhà nước và nhân dân cùng làm”.
Hơn 20 năm sau, chủ trương, cuộc vận động nhân dân hiến đất mở rộng hẻm đã trở thành phong trào lớn, đạt nhiều kết quả biểu trưng cho ý Đảng, lòng dân, niềm tin và sự đồng thuận từ nhân dân. Tại Hội nghị tổng kết công tác vận động người dân hiến đất mở rộng hẻm do Thành ủy TP Hồ Chí Minh tổ chức vào giữa tháng 7-2022 cho thấy, hơn 20 năm qua, đã có hơn 168.000 hộ dân tham gia hiến hơn 5,3 triệu mét vuông đất, ước tính tương ứng số tiền hơn 10.050 tỷ đồng. Phần diện tích này phục vụ 5.230 công trình; trong đó 3.874 công trình mở rộng hẻm, ước tính hơn 6.600 tỷ đồng; 1.237 công trình mở rộng đường, ước tính gần 3.380 tỷ đồng và 119 công trình khác, ước tính hơn 48 tỷ đồng. Ngoài ra, người dân thành phố còn đóng góp hơn 458 tỷ đồng để thực hiện các dự án mở rộng hẻm, làm đường, công trình công cộng...
Đánh giá cuộc vận động sau hơn 20 năm triển khai, đồng chí Nguyễn Thị Bạch Mai, Phó trưởng Ban Dân vận Thành ủy TP Hồ Chí Minh, nhấn mạnh: "Ý nghĩa lớn nhất, giá trị nhất là được người dân đồng tình, ủng hộ và tham gia tích cực, sẵn sàng hiến những phần đất có giá trị lớn vì cộng đồng, vì sự phát triển của TP Hồ Chí Minh. Kết quả ấy góp phần chỉnh trang đô thị, xây dựng khu phố văn minh, sạch đẹp, cải thiện, nâng cao môi trường sống, chất lượng sống của người dân".
“Khoan sức dân” bằng những mô hình hay
Số lượng người dân tham gia hiến đất ở TP Hồ Chí Minh ngày càng nhiều, diện tích dành cho mở rộng hẻm ngày càng lớn theo từng năm. Cuộc vận động sau hơn 20 năm đã đúc kết được nhiều cách làm, mô hình hay từ mỗi khu phố, điểm dân cư. Huyện Bình Chánh là địa phương có người dân hiến đất nhiều nhất, đạt hơn 1,9 triệu mét vuông, phục vụ 1.115 dự án làm đường, hẻm. Cách làm rất hay của huyện Bình Chánh là cuộc vận động được triển khai đến đâu thì chính quyền địa phương theo sát, đáp ứng các nguyện vọng cũng như quyền lợi của người dân. Địa phương thực hiện theo phương châm “công khai-dân chủ-công bằng-khéo léo-kiên trì”. Mỗi tuyến đường được mở rộng, lãnh đạo các xã và cơ quan chuyên môn kịp thời hỗ trợ đo vẽ, điều chỉnh phần đất bị ảnh hưởng, hoàn tất các thủ tục miễn phí về giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, cấp giấy phép xây dựng...
Trò chuyện cùng chúng tôi, đồng chí Trần Quang Sang, Phó chủ tịch UBND quận Phú Nhuận, TP Hồ Chí Minh, nêu kinh nghiệm: "Trong Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ quận các nhiệm kỳ đều nhấn mạnh mục tiêu vận động nhân dân hiến đất mở rộng đường, hẻm; đặc biệt trong nhiệm kỳ 2015-2020, chương trình đã trở thành nội dung trọng tâm, đột phá. Quận ủy Phú Nhuận ban hành các nghị quyết chuyên đề, UBND quận, các phường xây dựng kế hoạch, mục tiêu cụ thể; phát động phong trào thi đua ở 13 phường trực thuộc. Khi triển khai cuộc vận động, quận bám sát các nguyên tắc: Khảo sát kỹ lưỡng, lấy ý kiến đồng thuận của người dân; người dân hiến đất thì UBND quận bố trí ngân sách đầu tư kinh phí cải tạo, nâng cấp hệ thống thoát nước, điện... Đến nay, quận Phú Nhuận có 107 tuyến đường, hẻm được mở rộng, gần 3.600 hộ dân hiến gần 20.000m2 đất, ước tính trị giá 1.209 tỷ đồng; người dân đã đóng góp hơn 14 tỷ đồng cho các dự án mở rộng đường, hẻm.
Những năm qua, quận 3 đã vận động được hơn 1.400 người dân hiến gần 8.100m2 đất để mở hẻm, với trị giá khoảng 400 tỷ đồng. Từ kinh nghiệm, cách làm của quận 3, theo đồng chí Trần Thị Hường, Trưởng ban Dân vận Quận ủy quận 3, có 3 yếu tố tạo nên thành công trong vận động nhân dân hiến đất mở rộng hẻm: Mục đích rõ ràng, ý nghĩa thiết thực; phát huy mọi nguồn lực, vận động đến đâu, triển khai đến đó; cán bộ, đảng viên, người có uy tín gương mẫu, đi đầu.
Đường, hẻm được mở rộng, người dân được thụ hưởng, đô thị được chỉnh trang, môi trường sống được cải thiện, nâng cao. Những tuyến đường, hẻm rộng thoáng là sự đồng thuận, cống hiến của người dân thành phố, tạo nên nét văn hóa, sự lan tỏa về trách nhiệm công dân, trách nhiệm vì cộng đồng. Đồng chí Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh cho rằng: “Cuộc vận động nhân dân hiến đất mở rộng hẻm là chuyện không nhỏ. Nó không chỉ là cải thiện đời sống, sinh kế cho người dân, giá trị nhà đất tăng lên mà còn thể hiện nét đặc trưng văn hóa tốt đẹp, hào sảng của người dân TP Hồ Chí Minh. Cuộc vận động cần được tiếp tục, tạo sự lan tỏa rộng khắp, giúp thành phố hoàn thành mục tiêu chỉnh trang đô thị, trở thành nơi đáng sống, văn minh, hiện đại, nghĩa tình”.
Bài và ảnh: ĐẶNG BẢO MINH