Tham gia tranh cử có tới 44 chính đảng. Số cử tri là 61.441.882 người. Số điểm bỏ phiếu là 207.848. Năm nay chỉ có khoảng dưới 80% số cử tri đi bỏ phiếu (ít hơn so với tỷ lệ 84,67% năm 2019). Trước khi diễn ra cuộc bầu cử vào các cơ quan chính quyền ở nhiều địa phương, Tổng thống Edorgan đã đặt ra mục tiêu là phải thể hiện bằng được ưu thế của chính đảng theo khuynh hướng Hồi giáo Bảo thủ của mình trên phạm vi toàn quốc và giành lấy quyền lực ở các đô thị lớn, những nơi mà sau năm 2019, AKP đã bắt buộc phải nhường chỗ cho phe đối lập. Đích thân ông trực tiếp tham gia cuộc vận động tranh cử của AKP.

Trong những tuần cuối cùng trước bầu cử, ông Edorgan đã liên tục “chạy show” từ cuộc mít tinh này sang cuộc mít tinh khác để gặp gỡ các cử tri và còn bắt buộc 17 bộ trưởng trong nội các xuống những địa phương vận động tranh cử, như thể chính họ cũng là các ứng cử viên trong danh sách cần được bầu.

leftcenterrightdel
 Ông Erdogan phát biểu trước những người ủng hộ tại Istanbul - Ảnh: TTXVN

Tuy nhiên, các kết quả kiểm phiếu đã cho thấy, không chỉ ở những thành phố lớn mà trên toàn bộ đất nước, AKP đã bị “lấm lưng” so với đảng đối lập Nhân dân Cộng hòa (CHP) theo khuynh hướng Dân chủ-Xã hội của thị trưởng Istanbul, Ekrem Imamoglu. Cụ thể, CHP đã giành được thắng lợi với 37,7% số phiếu bầu ở 21 thành phố và 14 đô thị, trong đó có Istanbul, Ankara, Izmir, Bursa, Adana và Antalya. AKP chỉ nhận được 35,5% số phiếu bầu và lần đầu tiên kể từ năm 2002 tới nay phải chịu về nhì (AKP được lập ra năm 2001)... Đối với ông Edorgan, thất bại tại Istanbul với 16 triệu dân có ý nghĩa như một điềm gở. Khi còn làm thị trưởng Istanbul trong giai đoạn từ năm 1994 tới 1998, ông từng tuyên bố: “Ai chiến thắng ở Istanbul thì người ấy sẽ chiến thắng trên quy mô toàn quốc!”.

Sự kiện mới này được đánh giá như một mốc quan trọng trong sự thay đổi bản đồ chính trị ở Thổ Nhĩ Kỳ thời hiện đại và khó có thể làm vui lòng ông Edorgan, vì chỉ mới một năm trước, ông đã gặt hái được những niềm vui vượt trội trong các cuộc bầu cử quốc hội và tổng thống... Thế mà ngày vui ngắn chẳng tày gang.

Theo các nhà quan sát, những năm gần đây, nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ đã bị ảnh hưởng tiêu cực bởi chính sách lãi suất bằng không mà chính phủ của Tổng thống Edorgan đang tiến hành. Bất chấp những biện pháp thắt chặt nền kinh tế và gia tăng thuế, Ankara vẫn không thể nào làm giảm được lạm phát và tăng được khả năng chi tiêu của dân chúng. Di chứng từ đại dịch Covid-19 vẫn còn tiếp tục gây nên những khó khăn cho đời sống và sản xuất. Những điều này đã trở thành “gót chân Achilles” của AKP trong các cuộc tranh luận trước bầu cử và trở thành yếu tố quyết định kết quả bỏ phiếu ngày 31-3 vừa qua.

Còn nhớ, cách đây một năm, trước khi diễn ra các cuộc bầu cử quốc hội và tổng thống, ông Edorgan đã hào phóng chi ra rất nhiều ưu đãi cho những người về hưu nói riêng và tất cả công dân có thu nhập thấp nói chung. Ông cũng đã nới rộng chính sách trong nhiều lĩnh vực phát triển kinh tế. Cũng ở thời điểm trước ngày 31-3 mới đây, vì ngân sách hiện tại quá hẻo nên ông không thể “vén tay áo xô” mà bày tỏ lòng hỉ xả như mong muốn. Mặc dù Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đã xác định năm 2024 là “Năm của những người về hưu” nhưng trong thực tế, những thêm thắt cho lương hưu ở Thổ Nhĩ Kỳ hồi đầu năm 2024 này (tới 39%) vẫn chỉ như muối bỏ bể so với mức độ lạm phát quá cao. Rốt cuộc là chính phủ của ông Edorgan đã phải nhận trái đắng từ phía nhiều cử tri luống tuổi ở Thổ Nhĩ Kỳ...

Phe đối lập hiện đang như mở cờ trong bụng vì theo như lời của thị trưởng Imamoglu, “cuộc bầu cử mới đây đã đánh dấu sự chấm dứt của việc hoen gỉ nền dân chủ và khơi dậy quá trình làm hồi sinh dân chủ ở Thổ Nhĩ Kỳ”. Các nhà quan sát cũng cho rằng, thắng lợi rõ nét vừa qua có thể giúp cho ông Imamoglu và CHP gia tăng thêm cơ hội để trở thành đối thủ chính của ông Edorgan và AKP trong các cuộc bầu cử quốc hội và tổng thống sắp tới. Trong một quốc gia bị phân cực nặng nề bởi các quan điểm, đương kim thị trưởng Istanbul trong vai trò người đứng đầu CHP đang lôi kéo và tập hợp được các cử tri ủng hộ Đảng dân tộc cực hữu Good Party và lực lượng thân người Kurd là Đảng Dân chủ Nhân dân (PDP).

Tất nhiên, “ba mươi vẫn chưa phải là Tết”, với đương kim Tổng thống Edorgan và AKP, những niềm hy vọng tốt lành vẫn chưa bị tắt hết. Không ngẫu nhiên mà sau khi kết quả cuộc bầu cử ngày 31-3 được công bố, ông Edorgan đã xuất hiện tại trụ sở của AKP với dáng vẻ bình tĩnh hơn ngày thường. Ông đánh giá cao kết quả bầu cử và coi đó là minh chứng cho tình trạng dân chủ ở Thổ Nhĩ Kỳ. Ông cũng không có lời lẽ gì khiếm nhã khi nói về phe đối lập. Ông chỉ tuyên bố rằng sẽ nêu cao tinh thần tự phê bình khi phân tích hiện trạng xã hội và kết quả bầu cử, vì chúng đã cho ông thấy rõ hơn thông điệp của người dân đối với những gì mà chính phủ do ông đứng đầu đang thực hiện. Và với ông, hôm nay không phải là sự kết thúc mà sẽ là sự khởi đầu cho những thay đổi và tự thay đổi của chính ông cũng như Đảng AKP.

HỒNG THANH QUANG