Cùng dân vượt lũ ở Văn Chấn

Nỗi đau khô cạn nước mắt

Chúng tôi đến huyện Văn Chấn (tỉnh Yên Bái), mây mưa vẫn giăng đen kịt cả một góc trời. Qua điện thoại, Thượng tá Mạc Văn Bính, Chính trị viên Ban CHQS huyện Văn Chấn nói vội: “Chúng tôi đang giúp dân khắc phục mưa lũ ở bản Tủ, xã Sơn Lương. Bản bị thiệt hại rất nặng, có 3 người chết, 6 ngôi nhà bị cuốn trôi hoàn toàn, nhiều nhà bị hư hỏng nặng. Ở đây mưa to, nước lũ vẫn tiếp tục chảy mạnh”. Nghe anh Bính nói vậy, tôi thấy như có lửa đốt trong lòng, vội cùng Đại úy Hà Văn Trụ, Trợ lý Dân quân Ban CHQS huyện Văn Chấn đội mưa vào tâm lũ. Cầu vào bản Tủ bị nước lũ phá hỏng, nước dâng cao chảy xiết nên chúng tôi phải vòng qua bản Lanh để đi.

Lực lượng vũ trang Quân khu 2 đưa người dân ở bản Tành Hanh, xã Sơn Lương, huyện Văn Chấn ra khỏi nơi bị cô lập

Vừa đặt chân đến nơi, chúng tôi thấy một không khí tang thương bao trùm lên bản Tủ. Anh Bính nét mặt phờ phạc, ánh mắt buồn rầu chia sẻ: “Chúng tôi vừa tìm thấy thi thể của chị Nguyễn Thị Thúy. Họ hàng và dân bản đang làm lễ an táng cho chị”. Nhà chị Thúy bị nước lũ cuốn trôi nên thi thể của chị được tìm thấy dưới lớp tường nhà, cách vị trí cũ khoảng 50m. Dưới nền móng nhà cũ của chị Thúy giờ đây đã bị lấp bởi những tảng đá lớn. Bên trên, dòng nước lũ vẫn đang cuồn cuộn chảy.

Chúng tôi đến bên một người đàn ông đang cặm cụi vần những tảng đá nhỏ để thông dòng nước chảy. Ông là Lò Văn Bút, một người dân trong bản Tủ. Khuôn mặt ướt sũng nước mưa, ông Bút thẫn thờ giãi bày: “Sợ quá chú ạ! Tôi đã hơn 50 tuổi rồi mà chưa bao giờ thấy một trận lũ lớn như vậy ở bản. Khoảng 1 giờ ngày 20-7, mưa lớn, nước lên rất nhanh. Mọi người trong bản nháo nhác, gần như không ngủ. Đến 5 giờ, có một tiếng nổ lớn như tiếng mìn phía đỉnh núi, sau đó nước lũ và đất đá cuồn cuộn cuốn về. Nước ít nhưng bùn đất thì nhiều. Chị Thúy lên nhà bế con nhỏ không kịp chạy nên nước cuốn cả hai mẹ con”. Nói tới đây, mắt ông Bút đỏ hoe. Cách nhà chị Thúy vài mét là nhà ông Hà Văn Hòa nhưng hiện chỉ là một khoảng đất trống, vương vãi quanh đó là những vật dụng sinh hoạt hằng ngày như chăn màn, quần áo cùng một vài tấm gỗ... Ông Hòa cũng bị thiệt mạng do nước cuốn trôi.

Ông Bút dẫn chúng tôi đi quanh bản, đến từng ngôi nhà bị lũ cuốn trôi hoàn toàn. Tới đâu ông cũng mô tả vị trí của từng ngôi nhà, cách thức bố trí, xây dựng như thể những ngôi nhà đó đang hiển hiện ngay trước mắt. Vậy mà giờ đây chỉ còn lại những bãi đất trống, đâu đó sót lại một vài vật dụng sinh hoạt của các hộ gia đình. Vì mưa lũ vẫn đang tiếp tục diễn biến phức tạp nên người dân đã sơ tán đến nhà người thân ở một số bản khác. Bản Tủ vẫn còn hơn 20 hộ bị nước lũ chia cắt chưa thể liên lạc và tiếp cận được.

Cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 316 phối hợp với lực lượng vũ trang tỉnh Yên Bái dọn dẹp khu vực lũ đi qua ở bản Tủ, xã Sơn Lương

Bản Đông Hẻo ngay kế bên bản Tủ cũng bị ảnh hưởng không nhỏ. Khi chúng tôi tới đây thì trời đã nhá nhem tối. Những cơn mưa tiếp tục giội xuống như trút. Từ phía xa chúng tôi đã thấy bóng dáng một người phụ nữ gầy gò đang tha thẩn bên đống đổ nát trên nền ngôi nhà cũ. Đó là bà Ngân Thị Tằm. Vừa thấy chúng tôi, bà Tằm than thở: “Mất hết cả rồi các chú ạ”. Trò chuyện với người dân trong bản, chúng tôi được biết, mới chỉ một, hai hôm trước chỗ bà Tằm đứng là rạp cưới của con bà, họ hàng, làng xóm đến nườm nượp chúc phúc. Vậy mà chỉ qua một đêm, cả nhà cửa, rạp cưới, cỗ bàn cùng hơn hai chục chiếc xe gắn máy bị nước cuốn trôi hết khi đám cưới chưa kịp diễn ra. Mẹ chồng và một người con rể bà Tằm bị thương phải nhập viện. Những người thân khác trong gia đình cũng phải sơ tán khắp nơi để tránh lũ. Còn bà Tằm như trở nên ngây dại bởi tai họa lớn ập đến quá nhanh.

Trong quá trình khắc phục hậu quả mưa lũ, một chiến sĩ dân quân bị thương được quân y Sư đoàn 316 sơ cứu tại chỗ

Cùng chung cảnh ngộ với gia đình bà Tằm, một số hộ khác ở bản Đông Hẻo cũng bị cuốn trôi hoàn toàn nhà cửa. Một số hộ thì nhà bị hư hỏng nặng. Hầu hết người dân vẫn còn chưa hết bàng hoàng. Trong cơn hoạn nạn ấy, cùng với chính quyền địa phương, bộ đội và dân quân đã không quản khó khăn, vất vả, dầm mình giúp dân khắc phục hậu quả do mưa lũ gây ra.

Điểm tựa của dân trong mưa lũ

Trong đợt mưa lũ tại huyện Văn Chấn, xã Sơn Lương cùng với ba xã Bản Mười, Sùng Đô, An Lương là bốn xã bị ảnh hưởng và thiệt hại nặng nề nhất. Ngay từ thời điểm đầu xảy ra mưa lũ, rất nhiều cán bộ, chiến sĩ, dân quân tự vệ các đơn vị đóng quân trên địa bàn đã tỏa đi các hướng để kịp thời động viên, trấn an người dân vượt qua thiên tai. Trung tá Triệu Tiến Vinh, Chính trị viên phó Ban CHQS huyện Văn Chấn là một trong số đó.

Xã Sùng Đô là nơi xa xôi cách trở và khó khăn nhất của huyện Văn Chấn. Ngày 21-7, xã Sùng Đô vẫn bị cô lập hoàn toàn. Anh Vinh nhận nhiệm vụ của cấp trên khẩn trương đến địa bàn xã chỉ đạo lực lượng tại chỗ chống chọi mưa lũ. Vì địa hình chia cắt nên gần 4 giờ chiều anh Vinh mới đến được trung tâm thôn Nậm Mười, xã Nậm Mười. Trên đường đi tới đây, anh Vinh gặp nhiều người dân khuyên bảo: “Mưa to, đường sạt lở nguy hiểm lắm. Người dân đang đi xuống, anh lên đó làm gì?”. Trước những lời can ngăn, anh Vinh thoáng nghĩ: “Nhiệm vụ cấp bách, còn biết bao hộ đang trong cảnh màn trời chiếu đất, thiếu đói, cần kíp phải nắm tình hình báo cáo cấp trên để có phương án ứng cứu kịp thời”. Nghĩ vậy, bất chấp nguy hiểm, anh vẫn lên núi, lên bản. Trời tối nhưng vẫn chưa thể đến nơi, anh đến một nhà dân tá túc qua đêm. Vừa thấy bóng dáng bộ đội, dân mừng lắm. Trong mưa lũ nguy hiểm nhưng chủ hộ không nén được xúc động nói: “Có bộ đội là dân không lo chết đói rồi”. Ngay từ giây phút đầu tiên đó, anh Vinh đã cảm nhận được niềm tin to lớn mà người dân dành cho mình và các đồng đội. Cả đêm hôm đó, anh giúp gia đình khơi thông dòng chảy, chống cột… Sáng sớm hôm sau, gia chủ nấu vội nắm cơm, gói lại để anh mang theo ăn dọc đường. Khi vừa đặt chân đến xã Sùng Đô, anh vội bắt tay cùng chính quyền địa phương chỉ đạo lực lượng dân quân lấy nước sạch cho dân, di chuyển một số hộ ở nơi nguy hiểm đến vị trí an toàn…

Bà Mùa Thị Vàng (xã Sùng Đô) đứng trên nền ngôi nhà bị lũ cuốn trôi

Về đêm, trời càng mưa lớn. Chúng tôi nhận được thông báo xã Nậm Mười và Sùng Đô nhiều điểm vẫn còn bị chia cắt cục bộ. Nhiều hộ nhà bị lũ cuốn trôi hoàn toàn cần được cứu trợ lương thực khẩn cấp. Biết rằng phía trước còn tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, nhưng tôi bàn với Thiếu tá Sa Hữu Ái, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn Khung thường trực, Ban CHQS huyện Văn Chấn: “Anh em mình quyết tâm đi đến nơi. Chỗ nào khó quá thì nhờ dân, rồi khắc phục đi tiếp”. Từ sáng sớm, chúng tôi đã bắt đầu hành quân. Mới đến đập tràn bản Mười chúng tôi đã thấy nhiều ngôi nhà tan hoang đổ nát. Một số ngôi nhà không bị sập thì vết bùn đất để lại đến tận nóc. Nhiều chiếc ô tô và xe máy bị nước cuốn trôi dạt sang hai bên đường hư hỏng nặng nhưng vẫn chưa có chủ đến nhận. Hàng chục đồng chí dân quân ở các địa phương lân cận đang được huy động giúp dân khiêng bùn đất, dọn dẹp nhà cửa. Nước ở đập tràn vẫn còn chảy khá mạnh nhưng tôi và đồng chí Ái vẫn quyết tâm vượt qua. Đường lên Sùng Đô quả thực khó khăn. Dọc đường đi có đến hàng chục điểm sạt lở lớn. Những quả núi bên cạnh có đến hàng trăm điểm sạt lở, nham nhở như những vết xước lớn in lên nền trời xám xịt.

Lực lượng vũ trang tỉnh Yên Bái giúp dân khắc phục hậu quả mưa lũ ở bản Mười

Từ xã Nậm Mười lên xã Sùng Đô, chúng tôi gặp Thượng úy QNCN Trần Đại Dương, nhân viên Ban CHQS huyện Văn Chấn, khi anh đang trực ở trạm tiếp tế. Dương cho biết, trạm được thành lập ngay từ ngày 20-7 để tiếp tế lương thực và xăng dầu cho người dân. Vừa lúc chúng tôi đến nơi thì gặp ông Đặng Kim Thọ, Bí thư Đảng ủy xã Nậm Mười. Ông Thọ thông báo nhanh tình hình cho chúng tôi biết: “Xã Nậm Mười có 69 hộ bị ảnh hưởng, 23 ngôi nhà bị sập hoàn toàn, 3 người chết, 2 người bị thương. Hiện còn khoảng 6km đường đến trung tâm xã vẫn bị chia cắt. Ba bản là Háo Phành, Nậm Mười và Ngã Hai vẫn bị cô lập”. Sau đó, ông quay ra trao đổi với anh Dương một số công việc. Trước khi tiếp tục đi làm công việc của mình ở các bản, ông Thọ nắm tay tôi nhắn nhủ: “Trong cơn hoạn nạn có các anh bộ đội kề vai sát cánh chia sẻ, chúng tôi vững tâm lắm. Bà con cũng bớt hoang mang. Nhờ gạo trợ cấp kịp thời nên nhiều hộ không phải lâm vào cảnh đói, lại còn cấp cả xăng dầu để nổ máy xát gạo, thắp sáng cho người dân nữa”. Chỉ trong hai ngày đầu, trạm tiếp tế tại xã Nậm Mười đã cấp cho người dân 8 tạ gạo, hơn 200 thùng mì ăn liền, 200 lít xăng dầu. Đây mới chỉ là con số ban đầu vì lượng gạo và xăng dầu tiếp tế vẫn đang được các đơn vị quân đội vận chuyển lên.

Thiếu tá Sa Hữu Ái, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn Khung thường trực, Ban CHQS huyện Văn Chấn cùng dân quân xã Sùng Đô tại một ngôi nhà bị ảnh hưởng trực tiếp do sạt lở núi

Sau một chặng hành quân gian nan chúng tôi cũng đến được trung tâm xã Sùng Đô. Anh Giàng A Chu, Phó chỉ huy trưởng Ban CHQS xã Sùng Đô cho biết: “Xã có 12 căn nhà bị sập hoàn toàn, 10 căn nhà bị hư hỏng nặng, một người chết, 6 người bị thương do mưa lũ gây ra”. Trao đổi nhanh rồi anh Chu lại vội vã bắt tay vào công việc khắc phục. Khi thì anh chỉ đạo người đi lấy dầu để xát gạo cho dân, lúc thì liên lạc với hộ bị thiệt hại đến lấy hàng cứu trợ, rồi chạy lại khiêng bùn đất giúp những hộ bị thiệt hại… Cũng giống như hàng chục cán bộ dân quân và các chiến sĩ có mặt trên địa bàn, cả ngày lẫn đêm anh Chu luôn chân luôn tay. Anh bảo: “Mấy hôm nay, cả ngày tôi chỉ ngủ được hai, ba tiếng. Mà cũng phải ngủ ở ngoài hiên UBND xã vì vẫn còn mưa to, lo sạt lở phải thông báo cho người dân. Hôm trước, quả núi sau trụ sở UBND xã sạt một phần ập vào nhà để xe, một phần ập xuống đẩy trôi ba ngôi nhà dân. Mưa vẫn tiếp tục thế này, không biết khi nào mới khắc phục xong hậu quả để người dân ổn định lại đời sống?”.

Ngay trong ngày hôm đó, chúng tôi xuống thăm nhà bà Mùa Thị Vàng. Gia đình bà Vàng có nhà bị sập hoàn toàn và một người chết. Bà Vàng năm nay đã 85 tuổi. Kể từ khi tai họa ập đến, mọi người trong nhà đã sơ tán đến nhà người thân, còn bà thì vẫn đi quanh trên nền móng nhà cũ. Nước mắt bà dường như đã cạn khô, bà đau khổ chỉ cho tôi vị trí đứa cháu nội của bà bị núi sạt lở đè chết. Bà bảo, từ nhỏ đến giờ bà thấy trận mưa lũ này là lớn nhất. Thấy tôi mặc quân phục, bà nắm tay tôi, bảo cảm ơn bộ đội đã nhiệt tình giúp đỡ và cứu trợ gia đình kịp thời. Tôi nắm chặt tay bà, rưng rưng xúc động. Trong khó khăn hoạn nạn, hình ảnh cao đẹp của anh Bộ đội Cụ Hồ lại tiếp tục tỏa sáng và được người dân khắc ghi.   

Bài và ảnh: VĂN TUẤN - ĐÀO LONG