Có đợt ra Phú Quốc công tác, tôi cùng bạn đồng nghiệp trọ dài ngày ở An Thới. Cứ sáng sớm, ra cảng cá, thi thoảng chúng tôi lại mua một mớ cá trích, sau đó nhờ bác chủ nhà làm giúp món gỏi. Món ăn dân dã gỏi cá trích Phú Quốc được coi là đặc sản bởi sản lượng cá trích nơi đây rất nhiều, ngư dân có thể đánh bắt quanh năm. Đặc biệt, thịt cá trích ở biển Tây Nam vừa dày, có độ đậm và thơm ngon hơn các vùng khác, cộng thêm bàn tay khéo léo của người dân Phú Quốc khi chế biến món ăn dân dã này đã tạo nên một món nhậu vô cùng nổi tiếng.
Chúng tôi để ý, dân nhậu chuyên nghiệp ở Phú Quốc cứ vô quán là gọi ngay hai món: Cá sòng nướng (quý nhất là ở cặp mắt) và gỏi cá trích. Ông Ba Nay, một ngư dân lão luyện ở đảo ngọc trong những lúc trà dư tửu hậu có nhắc: “Khách đến du lịch Phú Quốc phải thuộc lòng câu “ăn An Thới, ngủ Dương Đông”. Từ thời ông bà tôi, sau những chuyến ra khơi, dân biển thường chọn cá nhồng, cá bớp, cá đục, cá đù, cá trích để làm gỏi. Dần dà theo thời gian, có lẽ do sự trải nghiệm ẩm thực của số đông thì mọi người đều nhất trí cá trích làm gỏi là ngon nhất”.
Có bận, vừa đưa túi cá cho ông Ba Nay, ông khen hai thằng chúng tôi trông ngố vậy mà sao khéo chọn cá trích quá trời. Nghe ông khen, chúng tôi thêm chộn rộn phấn khởi. Ông dặn nếu có ý định làm gỏi, phải chọn cá trích còn tươi, thịt lọc ra thơm, béo, có ít mùi tanh. Khi ăn cùng lạc rang, dừa tươi nạo sợi, chấm đẫm nước chấm (được pha từ nước mắm Phú Quốc chính hiệu) chua ngọt, miếng gỏi cá trích có vị bùi bùi, béo béo của lạc rang, vừng rang, vị ngọt của cá biển, cùng mùi thơm dịu của nước chấm. Ăn gỏi cá với các loại rau sống, rau rừng quả là tuyệt nhưng phải thấy rằng, rau sống có lẽ là điểm trừ nơi đảo ngọc, vì dân ở đây dù có nhiều đất nhưng chẳng mấy ai thích trồng rau. Thành ra ở hòn đảo xinh đẹp này, giá rau khá đắt và không sẵn. Có đủ rau sống sẽ giúp bữa ăn thêm phần hứng thú, dịch vị tiết ra nhiều, chủ và khách uống bia thêm vào.
Để chiều lòng du khách, một số nhà hàng ở Phú Quốc khi làm gỏi cá trích thay vì chỉ trộn với dừa non, có thể trộn lẫn với ngó sen, đu đủ, bắp chuối. Ngó sen bùi ngọt, đu đủ giòn tan, bắp chuối chua chát... kết hợp với miếng thịt lọc từ hai bên thân cá trích, màu đỏ hồng tươi, không rịn nước, càng dậy thơm mùi vừng lạc, dừa non.
Thông thường, vào mùa du lịch, một đĩa gỏi cá trích ở Phú Quốc có giá khoảng 300.000 đồng, đủ cho 4 người thưởng thức. Có du khách thích ăn gỏi cá trích với rau rừng, kèm theo miếng xoài xanh chấm đẫm mắm ớt, mới chỉ nhìn thôi đã chảy nước miếng. Cũng có một số lão ngư, một vài nhà hàng ở Phú Quốc lại thích chế gỏi cá trích phải có mùi tanh, chúng tôi đã dùng và cảm nhận, hơi khó thưởng thức, nhưng với dân nhậu chuyên nghiệp như lão Ba Nay chẳng hạn thì ăn như vậy mới đúng kiểu truyền thống, nó có vị đậm đà tình cảm của biển cả bao la.
Bài và ảnh: LỤC TÙNG