Nhân văn là bởi nó không chỉ “mở đường” cho cán bộ tự giác từ chức khi không đáp ứng các tiêu chuẩn, điều kiện mà còn mở đường cho cán bộ phấn đấu, làm lại và quan trọng hơn là Đảng ghi nhận kết quả phấn đấu đó. Ví dụ, nếu cán bộ từ chức hoặc bị miễn nhiệm mà có nguyện vọng tiếp tục công tác, trong trường hợp thời gian công tác còn dưới 5 năm (trước nghỉ hưu) thì Bộ Chính trị sẽ xem xét, bố trí công tác phù hợp với người là Ủy viên Trung ương Đảng.

Các cơ quan xem xét bố trí công tác chuyên môn phù hợp với cán bộ ở cơ quan Trung ương và địa phương, song không được bố trí làm lãnh đạo, quản lý và được giữ nguyên ngạch công chức đã có. Sau 24 tháng công tác ở vị trí mới, nếu khắc phục tốt những sai phạm, khuyết điểm, được đánh giá hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, bảo đảm tiêu chuẩn, điều kiện thì được cấp có thẩm quyền xem xét quy hoạch, bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử lại chức danh đã đảm nhiệm hoặc tương đương.

Tuy nhiên, để có thông báo này thì trước đó, vào ngày 3-11-2021, Bộ Chính trị đã ban hành Quy định số 41-QĐ/TW “Về việc miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ”. Đây là vấn đề mới và kịp thời, góp phần làm trong sạch đội ngũ cán bộ, khắc phục điểm yếu chí tử “dễ vào, khó ra” trong công tác cán bộ bấy lâu nay, là “lưới lọc”, ngăn ngừa cán bộ sai phạm. Đặc biệt, nó sẽ trực tiếp góp phần hiện thực hóa chủ trương hoàn thiện thể chế mà Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đặt ra.

Nói về văn hóa từ chức thì lâu nay, ở diễn đàn này hoặc diễn đàn kia người ta đã nói đến, như trong họp Quốc hội. Thực sự thì Đảng cũng đặt ra vấn đề này khá lâu. Năm 2009, Bộ Chính trị khóa X đã ban hành Quy định số 260-QĐ/TW về vấn đề thôi chức, miễn nhiệm và từ chức. Tuy nhiên, có thể nói, việc từ chức là rất ít, dù cũng có. So với nội dung Quy định 260, điểm mới nổi bật trong Quy định 41 là xác định rõ đối tượng và có hai mức độ hết sức cụ thể để áp dụng theo hướng tăng nặng. Nếu cán bộ vướng vào một trong những căn cứ tiêu chí thì từ chức. Nếu cán bộ vướng vào một trong các nội dung tiêu chí thì bị miễn chức. Nếu không tự giác từ chức thì sẽ bị miễn chức.

leftcenterrightdel
 Đồng chí Nguyễn Đức Hà. Ảnh: ĐỨC TÂM 

Trong công tác cán bộ, Đảng ta xác định nguyên tắc “có vào, có ra, có lên, có xuống”. Tuy nhiên, lâu nay có một thực tế là “dễ vào, khó ra”. Vì sao cán bộ không tự giác từ chức? Thứ nhất, xu hướng tâm lý “làm quan”, làm cán bộ, công chức đã ăn sâu trong tâm lý xã hội ta từ rất lâu. Thứ hai, nhận thức về từ chức rất nặng nề, coi như bị kỷ luật, đã khiến người ta “bám ghế”, “giữ ghế” cho bằng được. Thứ ba, từ chức là từ bỏ quyền lợi chính trị, kinh tế và từ bỏ danh vọng, danh dự, mất đi các mối quan hệ. Thứ tư, tâm lý cho rằng từ chức là sẽ mất uy tín với xã hội, gia đình, dòng họ và thậm chí là với địa phương. Tôi cho rằng, chủ nghĩa cá nhân ăn sâu bám rễ đã khiến cán bộ của ta không đủ dũng cảm để đưa ra quyết định từ chức.

Hiện nay, chúng ta đang tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, đặc biệt là người đứng đầu và cán bộ cấp chiến lược đủ năng lực, phẩm chất, uy tín và ngang tầm nhiệm vụ. Trong 10 năm gần đây, Đảng ta đã ban hành nhiều quy định về nêu gương. Tuy nhiên, cũng có nhiều cán bộ chưa nêu gương, vi phạm pháp luật vì chủ nghĩa cá nhân quá lớn. Quy định 41 ra đời thúc đẩy sự nêu gương của cán bộ vào một việc khó khăn, đòi hỏi dũng khí. Đồng thời, nó cũng thúc đẩy việc dám làm, dám chịu trách nhiệm của cán bộ. Theo Quy định 41, người đứng đầu không chỉ bị xem xét miễn nhiệm, từ chức khi trực tiếp tham gia tham nhũng, tiêu cực mà còn bị xem xét miễn nhiệm, từ chức khi để cơ quan, đơn vị thuộc quyền quản lý, phụ trách xảy ra tham nhũng, tiêu cực nghiêm trọng đến rất nghiêm trọng.

Chính vì thế, trong quy định từ chức, miễn nhiệm mà Bộ Chính trị ban hành cũng xác định cụ thể trách nhiệm của người đứng đầu. Người đứng đầu nếu để trong cơ quan, đơn vị mình xảy ra tham nhũng, tiêu cực thì hiển nhiên bị xem xét liên đới trách nhiệm. Người đứng đầu có vai trò rất quan trọng, được giao nhiều quyền lực. Tuy nhiên, trao quyền lực phải đi đôi với giám sát trách nhiệm và kiểm soát quyền lực. Ví dụ, chúng ta đang thí điểm giao cho người đứng đầu có thể bổ nhiệm, miễn nhiệm cán bộ cấp dưới mình quản lý. Như vậy, người bổ nhiệm phải có trách nhiệm khi người được bổ nhiệm không đủ tiêu chuẩn về năng lực và phẩm chất đạo đức. Đây cũng là một trong những quan điểm của Đảng, phát huy dân chủ nhưng phải siết chặt kỷ luật, kỷ cương, tăng cường phân cấp nhưng đi đôi với kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm minh những sai phạm. Quy định 41 sẽ góp phần thực hiện chủ trương Đại hội lần thứ XIII của Đảng là đẩy mạnh hơn nữa công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, tiếp tục hoàn thiện thể chế về công tác cán bộ.

NGUYỄN ĐỨC HÀ - Nguyên Vụ trưởng Vụ Cơ sở Đảng, Ban Tổ chức Trung ương