Lòng chợt rộn lên, reo vui như yêu thương nảo nào, thời niên thiếu vẫn cùng chơi đùa giữa những con ngõ miên man hàng rào râm bụt, với những bức tường xanh rêu êm đềm cũ kỹ. Anh bạn tôi nói, thấy thèm những giây phút thế này, thèm những con ngõ rêu phong, những căn nhà cổ kính, những di tích đã tích tụ nhiều thập kỷ mưa nắng dãi dầu và chứng kiến biết bao đổi thay của người dân địa phương.
Thì bởi, giờ người ta phũ phàng với cổ kính quá, cái mới mọc lên, cái cũ bị phá dỡ thô bạo. Các di tích cổ cũng ngày ngày bị “đốn hạ” bởi bàn tay con người. Nghĩ ra thấy may cho làng mình, những con ngõ vẫn còn phần nào nguyên vẹn. Cả mái đình cong vút, những điệu dân ca nồng nàn, cả đoạn sông hiền hòa chưa ô nhiễm. Cả vạt cỏ ven đê mềm mại nâng niu những đôi chân tuổi thơ thả diều... đều gợi cho tôi niềm tự hào. Tôi quá sợ một ngày nào đó, ngước mắt lên trời chỉ thấy những dãy nhà cao vút, những khối bê tông lạnh lùng che khuất cả tầm nhìn. Và khi đó, mỗi người đều bị đóng khung bởi bê tông, cốt thép. Mỗi đứa trẻ sinh ra không còn được may mắn trải hồn nhiên, ngây thơ của mình trong cảnh yên bình thầm lặng và vạm vỡ, không còn được tắm gội trong dòng nước mát trong và ngắm vầng trăng tròn như cổ tích mỗi đêm.
Trong không gian tưởng như xưa cũ đến vài chục năm so với các ngôi làng bên cạnh, tôi thấy người làng mình giữ được một khối tài sản vô giá. Ôi yêu sao những nụ cười trẻ thơ chơi chuyền, chơi chắt, để nhành nắng nhảy nhót cổ vũ cho các em thêm hồn nhiên. Ôi thân thương làm sao các cụ già râu tóc bạc phơ hóng mát dưới bóng cây, bên con ngõ hiền hòa, trò chuyện về nhân tình thế thái và truyền dạy con cháu điều hay lẽ phải. Anh bạn tôi thấy thèm hét lên quá đỗi, thèm cuộc sống như thế, khi mà ở phố phường đô hội, anh không tìm thấy mình, phải thường xuyên trốn về những làng quê. Chúng tôi buông mình lên triền đê và mang cần đi câu cá. Câu cá là thú vui mà giờ ở phố, những “đại gia” lắm của nhiều tiền lấy làm trò tiêu khiển. Chúng tôi câu cá và nhâm nhi khoảng thời gian hiếm hoi này. Câu trong màu trời tím, trong gió chiều mơn man, trong khoảnh khắc cá cắn câu vui thú rộn lòng. Buổi tối hôm đó, chúng tôi tự thưởng cho mình những cốc bia với cá rán. Nào cùng chúc mừng thành quả của một chiều vui. Nào cùng chúc mừng dòng sông vẫn còn giữ được những hoài niệm trong sự oằn mình trở giấc của thời công nghiệp hóa.
Nào cùng nâng cốc với rêu phong cổ kính của làng, còn gìn giữ vô vàn dấu yêu mà bao lớp người quê tôi luôn nhớ và hướng về. Kìa gió, kìa trăng, như cũng muốn chạm cốc với rêu phong.
Tản văn của NGUYỄN VĂN HỌC