Binh nhất Ngô Hoàng không ngủ, anh bước ra ngoài boong tàu. Dưới bầu trời xanh buổi ban trưa, dòng sông Lạch Trường lấp loáng ánh vàng như duềnh lên mênh mông. Gió thổi từ biển vào lồng lộng. Từng làn gió mang hơi biển mặn mòi mơn man vờn bay mái tóc. Ngô Hoàng cảm thấy vô cùng thanh thản.

Trong sáng tác văn học, “cái tôi” của người viết giống như mạch ngầm nuôi dưỡng toàn bộ thân thể tác phẩm. Ai từng đi giữa cánh rừng sau mưa đều hiểu: Điều còn lại trong ký ức không hẳn là một thân cây cao vượt trội, mà là mùi đất, tiếng lá rơi, ánh sáng len qua kẽ lá. Văn chương cũng vậy. Phía sau câu chuyện luôn có một hơi thở, một nhịp điệu, một vùng ánh sáng và bóng tối thuộc riêng người viết. Đó chính là “cái tôi”. Ở Việt Nam, với bề dày lịch sử dựng nước và giữ nước, nhà văn, nhà thơ cũng là chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng-văn hóa của Đảng; đặc biệt trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và chống đế quốc Mỹ.

Mưa rừng kéo dài cả tuần. Trời xám xịt như nỗi lo chực vỡ. Gió từ thượng nguồn tràn về, mang theo hơi nước nặng trĩu, đập vào mái nhà, ràn rạt như bàn tay ai đó gõ lên nhịp điệu bất an. Ông Tư đứng bên hiên, tay cầm thanh gỗ chống mái nhà đang rung bần bật trong gió, mắt dõi theo dòng sông trước mặt. Đây là con sông đã chứng kiến cả đời ông, từ tuổi trẻ đến lúc tóc bạc. Bà đứng bên, tay cầm rổ rau, gương mặt giấu đi nỗi sợ bằng nụ cười hiền.

Ấn tượng xuyên suốt trong thơ Phan Hoàng là những hình ảnh về gió. Nói một cách rành mạch, xác quyết hơn thì gió trong thơ anh chính là một trục biểu kiến, không chỉ phản ánh hiện tượng tự nhiên mà còn là nhịp thở của tâm hồn. Gió vừa hiện thực, vừa vô hình, vừa gần gũi nhưng cũng đầy bí ẩn. Gió khơi mở, mang theo những biến động của cuộc đời, những rung cảm trước thân phận con người và cả khát vọng tự do không ngừng nghỉ. Đọc thơ Phan Hoàng mà như thấy muôn bước gió lặng lẽ trở về, thầm thì kể cùng ta những câu chuyện của đời sống.

Đối với công chúng, nghệ sĩ không chỉ là người sáng tạo sản phẩm nghệ thuật mà còn là biểu tượng văn hóa, người truyền cảm hứng và lan tỏa những giá trị tích cực trong xã hội. Thế nhưng, thời gian gần đây, một số nghệ sĩ đã thiếu tu dưỡng nhân cách, coi nhẹ đạo đức nghề nghiệp, để xảy ra những hành vi “lệch chuẩn”, thậm chí vướng vòng lao lý, gây xói mòn niềm tin của khán giả. Thực tiễn đặt ra yêu cầu phải có chế tài đủ nghiêm minh, nhằm bảo đảm sự lành mạnh của môi trường nghệ thuật.

Ngô Thanh Vân sinh năm 1981 ở Nghệ An; hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, nguyên Phó chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Gia Lai. Chị đã xuất bản 5 tập thơ ("Qua miền nhớ", "Mười hai tháng sáu", "Phác thảo đêm", "Nằm nghe lá thở", "Vân không"); 2 tập truyện ngắn ("Thì thầm với anh", "Đất khách"); 2 tập tản văn ("Miền sương tản phố", "Vân môi say phố") và được trao tặng nhiều giải thưởng văn học-nghệ thuật cấp Trung ương và địa phương.

Lấy bối cảnh làng Rờng, một cộng đồng nằm sâu trong lõi rừng nguyên sinh, truyện mở ra bằng chuyến công tác đầy bất trắc của tổ hỗn hợp, nơi mỗi cuộc vào làng là một trận chiến kiên trì giữa tri thức hiện đại và niềm tin cổ xưa. Truyện không lên gân, không phán xét, mà điềm tĩnh đặt con người trước giới hạn của niềm tin, để rồi mở ra một hướng đi và sự khẳng định rằng muốn thay đổi hủ tục, phải có người bắt đầu; muốn vượt ra khỏi bóng tối, cần một ngọn lửa nhỏ dẫn đường. Đây là truyện ngắn có tính nhân văn, có sức lay động và cũng là lời nhắc nhở rằng những thay đổi đôi khi bắt đầu từ những con người nhỏ bé nhất. (TS HÀ THANH VÂN)

Cánh hoa sau bão, Lê Kim Phượng

Đại tá, nhà thơ Nguyễn Đức Mậu sinh năm 1948, tại Nam Định (nay là Ninh Bình). Năm 18 tuổi, ông nhập ngũ vào đội hình Sư đoàn 312, trực tiếp chiến đấu qua nhiều mặt trận. Ông thuộc lớp nhà thơ trưởng thành thời chống Mỹ, sớm ghi dấu ấn và nổi tiếng với những bài thơ về chiến tranh và người lính. Chùm thơ này như một góc cạnh ít thấy của thơ ông, được rút ra từ tập thơ “Có tiếng ai gõ cửa?”.